Σε δίλημμα τώρα οι αποταμιευτές

Δεκαοκτώ μήνες μετά την επιβολή του καθεστώτος κεφαλαιακού ελέγχου στη χώρα μας, οι Έλληνες αποταμιευτές αναζητούν τρόπους δράσης για την επόμενη μέρα.

Άλλοι θεωρούν τους εαυτούς τους εγκλωβισμένους σε ένα επικίνδυνο περιβάλλον και αναζητούν τρόπους υπερπήδησης των υπαρχόντων εμποδίων και τελικά -άμεσης ή έμμεσης- τοποθέτησης των αποταμιεύσεών τους στο εξωτερικό. Και άλλοι, που ήδη διαθέτουν χρήματα σε ξένες τράπεζες, θυρίδες και «στρώματα», εξετάζουν επενδυτικά εργαλεία επαναπατρισμού των κεφαλαίων τους, σε μια προσπάθειά τους να καρπωθούν υψηλότερες αποδόσεις.

Σε κάθε περίπτωση, πολλά θα κριθούν στο μέλλον από το κατά πόσο η κυβέρνηση θα καταφέρει να σταθεροποιήσει την ελληνική οικονομία και να περιορίσει σημαντικά τον κίνδυνο της χώρας.

Η «ασφάλεια του έξω»

Οι περισσότερες εξαγωγικές εταιρείες εξακολουθούν να εισπράττουν το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων τους σε λογαριασμούς τραπεζών που διαθέτουν στο εξωτερικό, ενώ στην Ελλάδα επιστρέφουν σχεδόν αποκλειστικά τα «απαραίτητα ποσά» (για τις πληρωμές εργαζομένων, φόρων και των τοκοχρεολυτικών δόσεων). Η πολιτική αυτή προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία στις επιχειρήσεις και περιορίζει τον κίνδυνό τους.

Επιπλέον, δεν λείπουν οι περιπτώσεις που με εγγύηση των καταθέσεών τους στο εξωτερικό, λαμβάνουν πρόσθετο δανεισμό από ελληνικές τράπεζες και μάλιστα έναντι πολύ χαμηλών επιτοκίων.

Γενικότερα επίσης, υπάρχουν τόσο επιχειρήσεις όσο και ιδιώτες που εκμεταλλεύονται τη διάθεση χρημάτων τους στο εξωτερικό, προκειμένου να αγοράσουν ελληνικά περιουσιακά στοιχεία με αξιοσημείωτη έκπτωση. Έτσι, μπορεί κάποιος να αποκτήσει ακίνητο στην Ελλάδα έναντι αρκετά χαμηλότερου τιμήματος, αν καταβάλει το τίμημα σε λογαριασμό που διαθέτει ο πωλητής στο εξωτερικό (δίνει την ευκαιρία στον πωλητή να βγάλει το αντίτιμο του ακινήτου εκτός Ελλάδας).

Αυτό βέβαια δεν συμβαίνει μόνο για την απόκτηση ακινήτων, αλλά και για εξαγορές επιχειρήσεων ή ακόμη και για αγορά προϊόντων.

Την επιθυμία πολλών Ελλήνων ιδιωτών να στείλουν αυτή την εποχή μέρος των αποταμιεύσεών τους στο «ασφαλές εξωτερικό» έρχονται να εκπληρώσουν μεταξύ άλλων ορισμένες ΑΕΠΕΥ (αν έχουν διαθέσιμα στο εξωτερικό, αγοράζουν με αυτά μετοχές και ομόλογα άλλων χωρών, εισπράττοντας το αντίτιμο από τους πελάτες τους στη χώρα μας) και κάποιες ασφαλιστικές εταιρείες (προσφέρουν είτε προϊόντα περιοδικών καταβολών, είτε εφάπαξ καταβολής, που τοποθετούνται σε τίτλους του εξωτερικού, με τον πελάτη να καταβάλλει «παλαιό χρήμα». Τα προϊόντα αυτά εμφανίζουν υψηλή ζήτηση).

Επίσης, δεν λείπουν εκείνοι που προχωρούν σε διαφοροποίηση των επενδύσεών τους, μειώνοντας τις εγχώριες καταθέσεις τους προκειμένου να αποφύγουν ενδεχόμενο μελλοντικό κούρεμά τους, όσο μικρό και αν είναι το σχετικό ενδεχόμενο.

Κάποιοι από αυτούς επιλέγουν μετοχές καλών (συνήθως διεθνοποιημένων) εταιρειών από το ΧΑ που διανέμουν μερίσματα, ή ακόμη και ασφαλιστικά-επενδυτικά προγράμματα μακράς διαρκείας που προσφέρουν ελάχιστες ετήσιες εγγυημένες αποδόσεις (έως 1,5%-2%), με τα αποθεματικά των ασφαλιστικών αυτών εταιρειών να είναι τοποθετημένα κατά κύριο λόγο στο εξωτερικό.

Σκέψεις «επαναπατρισμού»

Από την άλλη πλευρά βέβαια, δεν λείπουν και εκείνοι οι ιδιώτες που έχουν μεν τοποθετήσει κεφάλαιά τους εκτός ελληνικού τραπεζικού συστήματος, αλλά εξετάζουν τρόπους καλύτερης αξιοποίησής τους εντός της χώρας.

Για παράδειγμα, ορισμένοι αγοράζουν ακίνητα (επιτυγχάνοντας εκπτώσεις όπως προαναφέρθηκε) καταβάλλοντας τα χρήματα «έξω».

Άλλο παράδειγμα είναι αυτό των νοικοκυριών που καρπώνονται διπλάσια επιτόκια προθεσμιακών καταθέσεων (γύρω στο 1,2%) για ποσά που κατατίθενται σε ελληνικές τράπεζες από θυρίδες και «στρώματα» με τη μορφή χαρτονομισμάτων. Να σημειωθεί πως τα λεφτά αυτά θεωρούνται ως «νέο χρήμα», επιτρέποντας την ανάληψή τους χωρίς όριο.

Οι εκδόσεις εταιρικών ομολόγων έχουν μπει κι αυτές στο στόχαστρο όσων θέλουν να «επαναπατρίσουν» κεφάλαια, καθώς προσφέρουν αποδόσεις πολύ υψηλότερες από αυτές των καταθέσεων. Έτσι, είτε τοποθετούνται χρήματα σε τίτλους ελληνικών ομολογιακών τίτλων στο εξωτερικό (π.χ. ΟΤΕ, ΤΙΤΑΝ, Motor Oil, ΕΛΠΕ), είτε ακόμη ορισμένες ΑΕΠΕΥ σχεδιάζουν να συγκεντρώσουν κεφάλαια πελατών τους προκειμένου να τα τοποθετήσουν σε εγχώριες ομολογιακές εκδόσεις επίλεκτων ελληνικών εταιρειών, είτε ακόμη και σε εγχώρια start ups.

Η κινητικότητα αυτή αναμένεται να ενταθεί στον βαθμό που η ελληνική κυβέρνηση θα καταφέρει να μπει σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και ο κίνδυνος της χώρας θα αποκλιμακωθεί.

Άλλωστε, και το Χρηματιστήριο της Αθήνας έχει δημιουργήσει επενδυτικά εργαλεία (αναμένονται προς ψήφιση και άλλα, που επεξεργάζεται η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς), προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα με στόχο την κεφαλαιακή ενίσχυση και τη χρηματοδότηση ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, εισηγμένων και μη.

Σε κάθε περίπτωση, είναι ακόμη νωρίς προκειμένου να προκύψουν ασφαλή συμπεράσματα για το αν τελικά ευνοήθηκαν ή όχι, όσοι Έλληνες ιδιώτες έβγαλαν τα λεφτά τους από τις τράπεζες κατά τα προηγούμενα χρόνια. Και αυτό, γιατί ο κίνδυνος της χώρας εξακολουθεί να παραμένει υψηλός.

Πάντως, ορισμένοι που έστειλαν τις καταθέσεις τους εκτός Ελλάδας, τις είδαν να «κουρεύονται» το 2013 στην Κύπρο. Επίσης, αυτά τα χρόνια, τα επιτόκια των ελληνικών τραπεζών ήταν πολύ υψηλότερα των αντίστοιχων ευρωπαϊκών, τα οποία μάλιστα κατά περιόδους ήταν σαφώς αρνητικά. Ενδεικτικά, ο προθεσμιακός καταθέτης 100.000 ευρώ του 2010 σε ελληνική τράπεζα θα διέθετε σήμερα γύρω στις 130.000 ευρώ, δηλαδή περίπου 25% περισσότερα από εκείνους που τα μετέφεραν σε κάποια βορειοευρωπαϊκή χώρα.