Δέκα αλλαγές στη φορολογία έφερε το 2017

Έχει γίνει τόσο μονότονα επαναλαμβανόμενο, που φτάνει στο σημείο να μην προκαλεί έκπληξη. Μόνο αγανάκτηση.

Κάθε χρόνος που περνά, οι φορολογούμενοι φορτώνονται στην πλάτη τους όλο και κάτι παραπάνω στα ατελείωτα χρόνια του Μνημονίου. Άμεσους φόρους, έμμεσους φόρους, έκτακτες και ειδικές εισφορές, τέλη και ό,τι άλλο επινοούν κατά καιρούς οι επικεφαλής του οικονομικού επιτελείου.

Το 2017 δεν συνιστά εξαίρεση. Κι ακόμα οι δανειστές δεν έχουν πει την τελευταία τους λέξη στο πεδίο των φόρων.

Μια σειρά φορολογικών ανατροπών, οι οποίες ψηφίστηκαν στη διάρκεια του 2016, θα αρχίσουν να ξεδιπλώνονται από τις πρώτες κιόλας μέρες του νέου έτους, φέροντας νέα συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος.

Ο νέος φορολογικός εφιάλτης ξεκίνησε την πρωτοχρονιά με αυξήσεις έμμεσων φόρων σε καύσιμα, τσιγάρα, καφέ, ΦΠΑ στα νησιά και λογαριασμούς σταθερής τηλεφωνίας και Ίντερνετ. Από τις πρώτες κιόλας μέρες του νέου έτους άλλωστε, οι φορολογούμενοι θα πρέπει να έχουν κατά νου ότι για να κατοχυρώσουν το ψαλιδισμένο αφορολόγητο (από 8.636 έως 9.545 ευρώ, ανάλογα με τον αριθμό των τέκνων) θα πρέπει να έχουν πραγματοποιήσει δαπάνες από 10% έως και 20% του εισοδήματός τους μέσω πλαστικού χρήματος.

Το επόμενο χτύπημα έρχεται με την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων για τα εισοδήματα του 2016, κάπου εκεί στο καλοκαίρι του 2017, ενώ άγνωστο παραμένει ακόμα τι θα γίνει με τον ΕΝΦΙΑ. Το μόνο σίγουρο είναι ότι και το επόμενο έτος, ο φόρος ακίνητης περιουσίας θα συνεχίσει να απαιτεί συνολικά έσοδα 2,650 δισ. ευρώ.

1. Μισθωτοί - συνταξιούχοι: Κανείς δεν γνωρίζει αν το ισχύον έμμεσο αφορολόγητο (από 8.636 έως και 9.545 ευρώ) θα παραμείνει στο ύψος του το 2017. Οι δανειστές, προεξάρχοντος του ΔΝΤ, πιέζουν για νέα μείωση αλλά μέχρι τώρα τουλάχιστον, η κυβέρνηση αντιστέκεται.

Το ίδιο σκηνικό εκτυλίχθηκε και τον περασμένο Μάιο, όταν τελικά ψηφίστηκε μείωση του αφορολόγητου και αλλαγή των συντελεστών φόρου.

Το πρακτικό αποτέλεσμα ήταν επιβαρύνσεις για τη συντριπτική πλειοψηφία μισθωτών και συνταξιούχων, με εξαίρεση όσους δηλώνουν εισοδήματα στις ζώνες από 27.100 έως και 43.900 ευρώ και 50.100 έως και 55.600 ευρώ. Το μεγαλύτερο μέρος των αλλαγών έχει ήδη αφομοιωθεί μέσω της μηνιαίας κλίμακας παρακράτησης. Για το πρώτο πεντάμηνο του 2016 όμως, ο υπολογισμός της μηνιαίας παρακράτησης φόρου έγινε με την παλιά κλίμακα και το καλοκαίρι του 2017 με την εκκαθάριση των δηλώσεων, θα βεβαιωθούν οι διαφορές.

2. Ελεύθεροι επαγγελματίες: Το 2017, η εκκαθάριση των δηλώσεων των ελεύθερων επαγγελματιών θα γίνει με την κλίμακα των μισθωτών, χωρίς όμως να δικαιούνται το αφορολόγητο. Τα εισοδήματα του 2015 φορολογήθηκαν με συντελεστές 26%-33% ενώ τα εισοδήματα του 2016 θα φορολογηθούν με συντελεστές από 22% έως και 45%.

Για όσους δηλώνουν εισοδήματα έως 32.700 ευρώ, η φορολόγηση με την κλίμακα των μισθωτών φέρνει ελαφρύνσεις. Ενδεικτικά για ελεύθερους επαγγελματίες με δηλωθέν εισόδημα 5.000 ευρώ προκύπτει ελάφρυνση 200 ευρώ, στις 10.000 ευρώ εισοδήματος η φορολογική επιβάρυνση θα είναι μειωμένη κατά 400 ευρώ ενώ στις 35.000 ευρώ φορολογητέου εισοδήματος προκύπτει επιβάρυνση 351 ευρώ.

Οι ελεύθεροι επαγγελματίες συνεχίζουν να επιβαρύνονται με τέλος επιτηδεύματος 650 ευρώ και ειδική εισφορά αλληλεγγύης (2,2% έως και 10%) για εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ, αλλά ο μεγάλος «πονοκέφαλος» του 2017 δεν είναι άλλος από την αύξηση των εισφορών.

3. Αγρότες: Θα φορολογηθούν με την κλίμακα μισθωτών - συνταξιούχων, με το έμμεσο αφορολόγητο των 8.636 - 9.545 ευρώ, ενώ σε εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ επιβάλλεται και η ειδική εισφορά αλληλεγγύης. Η αυτοτελής φορολόγηση με συντελεστή 13% από το πρώτο ευρώ καταργήθηκε. Πρακτικά, οι αλλαγές αυτές θα φέρουν επιβαρύνσεις για αγρότες με φορολογητέο εισόδημα πάνω από 21.500 ευρώ ενώ σε χαμηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια προκύπτουν ελαφρύνσεις.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι σε εισόδημα 5.000 ευρώ, ο φόρος είναι μηδενικός (έναντι 650 ευρώ για τα εισοδήματα του 2015), στις 10.000 ευρώ η ελάφρυνση φτάνει τα 1.100 ευρώ ενώ στις 30.000 ευρώ προκύπτει επιβάρυνση 1.756 ευρώ. Οι αγρότες θα επιβαρυνθούν και με προκαταβολή φόρου η οποία αυξήθηκε από το 75% στο 100% του κύριου φόρου.

4. Εισοδήματα από ενοίκια: Το 2017 έρχονται μεγάλες φορολογικές επιβαρύνσεις, έως και 36,36% μετά την αλλαγή της κλίμακας υπολογισμού του φόρου σε εισοδήματα από ενοίκια. Οι επιβαρύνσεις θα φανούν με την εκκαθάριση των δηλώσεων καθώς τα εισοδήματα από ενοίκια θα φορολογηθούν με συντελεστές 15% (από 11%) για ποσά έως 12.000 ευρώ, 35% (από 33%) για το κλιμάκιο εισοδήματος από 12.001 έως και 35.000 ευρώ και 45% (από 33%) για το κλιμάκιο εισοδήματος που υπερβαίνει τις 35.001 ευρώ. Με αυτά τα δεδομένα, φορολογούμενος ο οποίος απόκτησε το 2015 εισοδήματα από ενοίκια 10.000 ευρώ και επιβαρύνθηκε με φόρο 1.100 ευρώ, για το ίδιο εισόδημα του 2016 θα κληθεί να πληρώσει 1.500 ευρώ. Εννοείται ότι τα εισοδήματα από ενοίκια προστίθενται στα υπόλοιπα εισοδήματα, προκειμένου να επιβληθεί και η ειδική εισφορά αλληλεγγύης.

5. Μισθωτοί με εισοδήματα και από «μπλοκάκι»: Η κλίμακα φορολόγησης μισθωτών και ελεύθερων επαγγελματιών πλέον είναι ενιαία. Μόνο που στην πρώτη περίπτωση προβλέπεται αφορολόγητο ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών που επιβαρύνουν τον φορολογούμενο, ενώ στη δεύτερη όχι. Για τα εισοδήματα του 2016, όσοι εισέπραξαν αμοιβή από μισθωτή εργασία και παράλληλη αμοιβή από «μπλοκάκι» θα φορολογηθούν με την ίδια κλίμακα, με συντελεστές από 22% έως και 45%.

Τα εισοδήματα από τις δύο πηγές αθροίζονται, αλλά το αφορολόγητο εφαρμόζεται μόνο στο τμήμα που αφορά μισθωτές υπηρεσίες. Η ειδική εισφορά αλληλεγγύης επιβάλλεται στο συνολικό εισόδημα. Δεδομένου ότι από την 1η Ιανουαρίου 2017, θα επιβάλλονται ασφαλιστικές εισφορές και στους αμειβόμενους με «μπλοκάκι», στις εφορίες αναμένεται να επικρατήσει το αδιαχώρητο από τις πρώτες μέρες του νέου έτους, για μαζικές διακοπές εργασιών.

6. Ιατρικές δαπάνες - αμοιβές μισθοδοσίας: Από το 2017 οι ιατρικές δαπάνες θα μειώνουν τον φόρο (αν στο μεταξύ δεν καταργηθεί η σχετική φοροαπαλλαγή, όπως πιέζουν οι δανειστές) μόνο εφόσον έχουν πραγματοποιηθεί με κάρτα ή με άλλο ηλεκτρονικό μέσο πληρωμής. Οι εργοδότες παράλληλα θα πρέπει να γνωρίζουν ότι από τις 22 Δεκεμβρίου 2016 και μετά δαπάνες μισθοδοσίας προσωπικού, αμοιβές όσων εργάζονται με μπλοκάκια αλλά και αμοιβές διευθυντών ή μελών Δ.Σ., όπως άλλωστε και αμοιβές δικηγόρων με πάγια αντιμισθία (οι οποίες περιλαμβάνονται ενδεικτικά στις δαπάνες οι οποίες πραγματοποιούνται στο πλαίσιο εργασιακής σχέσης), εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων, εφόσον η τμηματική ή ολική εξόφλησή τους έχει πραγματοποιηθεί με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής ή μέσω παρόχου υπηρεσιών πληρωμών. Αν οι δαπάνες αυτές εξοφληθούν με μετρητά, παύουν να εκπίπτουν.

7. Τεκμήρια: Σε αντιδιαστολή με άλλες χρονιές, όπου το πρόβλημα αντιμετωπιζόταν ακόμα και μετά την έναρξη των διαδικασιών εκκαθάρισης των φορολογικών δηλώσεων, έχει ψηφιστεί ήδη η διάταξη νόμου με την οποία μπαίνει κόφτης τεκμηρίων σε φορολογούμενους με χαμηλά εισοδήματα. Η ισχύουσα διάταξη προβλέπει ότι όσοι, κατά το φορολογικό έτος 2016, είχαν πραγματικό εισόδημα χαμηλότερο από 6.000 ευρώ και τεκμαρτό χαμηλότερο από 9.500 ευρώ, θα φορολογηθούν με την κλίμακα των μισθωτών και το έμμεσο αφορολόγητο. Προϋπόθεση είναι ο φορολογούμενος να μην ασκεί επιχειρηματική ή ατομική αγροτική δραστηριότητα, ενώ εξαιρούνται εισοδήματα από κεφάλαιο και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου.

8. Εταιρικά αυτοκίνητα: Η χρήση τους κατά το 2016 θα κοστίσει ακριβά σε φόρο το 2017 με την εκκαθάριση των δηλώσεων. Με το νόμο 4446, ο οποίος ψηφίστηκε προ ολίγων ημερών, ορίζεται ότι η αξία της παραχώρησης ενός οχήματος σε εργαζόμενο, εταίρο ή μέτοχο από φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα εντός του φορολογικού έτους 2016 υπολογίζεται με συντελεστές από 4% έως και 22% επί της λιανικής τιμής προ φόρων του οχήματος. Το ποσό που προκύπτει φορολογείται ως επιπλέον εισόδημα.

Ενδεικτικά για αυτοκίνητα με λιανική τιμή έως 12.000 ευρώ, το επιπλέον εισόδημα που προκύπτει είναι 4% ή 480 ευρώ. Προβλέπονται συντελεστές απομείωσης από 10% έως και 50% ανάλογα με την παλαιότητα του οχήματος για αυτοκίνητα άνω των τριών ετών. Εξαιρούνται τα οχήματα που παραχωρούνται αποκλειστικά για επαγγελματικούς σκοπούς και έχουν Λιανική Τιμή Πώλησης προ Φόρων έως 12.000 ευρώ.

9. Ακίνητη περιουσία: Ο ΕΝΦΙΑ του 2017 παραμένει ένα από τα μεγάλα ερωτήματα. Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών έχει διακηρύξει ότι επιθυμεί να μετουσιώσει τον ΕΝΦΙΑ σε ένα νέο φόρο, ο οποίος θα επιβάλλεται στη συνολική ακίνητη περιουσία κατά τα πρότυπα του παλαιού ΦΑΠ. Το ενδεχόμενο επιμέρους αλλαγών παραμένει ανοιχτό, αλλά αυτό που δεν πρόκειται να μεταβληθεί είναι ο ετήσιος στόχος εισπράξεων 2,650 δισ. ευρώ. Υπάρχουν σχετικές κυβερνητικές δεσμεύσεις στο Μνημόνιο. Με βάση τις ισχύουσες διατάξεις άλλωστε, από το 2017 στον συμπληρωματικό φόρο θα ενταχθούν και τα αγροτεμάχια, τα οποία εξαιρέθηκαν το 2016 στο παρά πέντε της εκκαθάρισης του φόρου.

Από την άλλη πλευρά, με διάταξη νόμου η οποία ψηφίστηκε προ ημερών παραμένει στον «πάγο» και το 2017 η επιβολή φόρου υπεραξίας κατά τη μεταβίβαση ακινήτων.

10. Βροχή έμμεσων επιβαρύνσεων: Το 2017, οι μεγαλύτερες φορολογικές επιβαρύνσεις θα έρθουν με έμμεσο τρόπο. Από την 1η Ιανουαρίου αυξάνονται οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης σε καύσιμα, καφέ, τσιγάρα, σταθερή τηλεφωνία και ίντερνετ. Σε βενζίνη και πετρέλαιο κίνησης, οι επιβαρύνσεις ξεκινούν από τα τρία και φτάνουν τα οκτώ λεπτά το λίτρο, στον καφέ η αύξηση της τιμής αναμένεται να είναι δέκα λεπτά ανά φλιτζάνι και 25% στο ράφι ανά πακέτο προϊόντος, στα τσιγάρα μισό έως ένα ευρώ ανά πακέτο, στους λογαριασμούς σταθερής τηλεφωνίας και ίντερνετ οι οποίοι εκδίδονται μετά την 1η Ιανουαρίου 2017, η επιβάρυνση αγγίζει το 6,2%.

Τέλος, σε μια σειρά νησιών (Σκόπελος, Αμοργός, Ίος, Κύθνος, Σέριφος, Σίκινος, Ανάφη, Κίμωλος, Φολέγανδρος, Ηρακλειά, Δονούσα, Θηρασία, Κουφονήσια και Δήλος) από την 1η Ιανουαρίου οι συντελεστές ΦΠΑ αυξάνονται κατά 30%.