Εργασιακά: Στοιχήματα και γρίφοι για την Εφη Αχτσιόγλου

«Η στρατηγική της κυβέρνησης για τα εργασιακά είναι συγκεκριμένη και το έργο στο υπουργείο Εργασίας θα συνεχιστεί συλλογικά», ανέφερε η Έφη Αχτσιόγλου, χθες, προσερχόμενη στη σύγκληση του πρώτου υπουργικού συμβουλίου της ανασχηματισμένης κυβέρνησης. Είχε προλάβει ο πρώην υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος να επισημάνει ότι παρά την αποχώρησή του, «η διαπραγμάτευση συνεχίζεται σαν να ήμουν εγώ εκεί».

Και βέβαια, ακολούθησε η αναφορά του ίδιου του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, κατά την παρθενική συνεδρίαση του νέου υπουργικού συμβουλίου, ότι «το μεγάλο βάρος της διαπραγμάτευσης στα εργασιακά θα το επωμιστεί μία νέα συνάδελφος αλλά εξαιρετικά ικανή, που αναλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο Εργασίας και είμαι βέβαιος ότι θα έχει τη στήριξη όλων μας για να πετύχει».

Η καρέκλα του υπουργείου Εργασίας είναι «ηλεκτρική» και η νέα υπουργός Εργασίας, ούσα τόσους μήνες στο πλευρό του απερχόμενου υπουργού, το γνωρίζει πολύ καλά. Άλλωστε, ήταν παρούσα σε όλες τις διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς και σύμφωνα με όλα τα κυβερνητικά στελέχη αναμένεται να συνεχίσει στη γραμμή που χάραξε ο Γ. Κατρούγκαλος. Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι οι οποίοι εκτιμούν πως η αλλαγή προσώπου σηματοδοτεί και πιθανώς μερική αλλαγή στους στόχους του οικονομικού επιτελείου αναφορικά με τα εργασιακά, προκειμένου να κλείσει σύντομα η δεύτερη αξιολόγηση.

Το ποιος έχει δίκιο θα φανεί μετά τις 14 Νοεμβρίου, που θα επανέλθουν οι εκπρόσωποι των δανειστών στην Αθήνα. Στο ενδιάμεσο, η κ. Αχτσιόγλου θα αποστείλει στους δανειστές, όπως είχε συμφωνήσει μαζί τους ο προκάτοχός της, κείμενο αρχών, προκειμένου να καταγραφούν τα σημεία που διαφαίνεται συμφωνία και να επισημανθούν οι διαφωνίες.

Άλλωστε, η αποχώρηση των επικεφαλής των τεσσάρων θεσμών-πιστωτών από την Αθήνα, η αδυναμία εξεύρεσης έστω κάποιων σημείων προσέγγισης με την ελληνική πλευρά και η άρνηση των εκπροσώπων του κουαρτέτου των δανειστών να συζητήσει αλλαγές σε θέματα που ήδη έχουν αντιμετωπιστεί στο παρελθόν, με τα δύο προηγούμενα μνημόνια, έδειξε τον δρόμο για τον επανακαθορισμό τόσο των στόχων όσο και των τακτικών του οικονομικού επιτελείου.

Την ίδια στιγμή, η χρυσή τομή αναζητείται και στο θέμα της πανελλαδικής εφαρμογής του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ) από το 2017 (μνημονιακή υποχρέωση), καθώς οι δανειστές ζητούν μέτρα μόνιμης χρηματοδότησης κι αμφισβητούν τους πόρους που έχει εγγράψει η κυβέρνηση στον προϋπολογισμό. Αν και οι δανειστές φαίνεται να αποδέχονται πως δεν υπάρχει μεγάλο περιθώριο να κοπούν δαπάνες Πρόνοιας, ωστόσο με οδηγό το πόρισμα της Παγκόσμιας Τράπεζας στοχεύουν σε περίπου 35 επιδοματικού τύπου παροχές σε χρήμα ή και σε είδος (π.χ. φοροαπαλλαγές, κατασκηνωτικά επιδόματα κ.ά.), ενώ στο τραπέζι παραμένει και η πρόταση για μείωση του αφορολόγητου ορίου.

Την τελευταία στιγμή, στο στόχαστρο των δανειστών μπήκε και το ασφαλιστικό, ως προς την πορεία υλοποίησης της πρόσφατης μεταρρύθμισης, με τους πιστωτές να εκφράζουν επιφυλάξεις ως προς την τήρηση του χρονοδιαγράμματος και την ελληνική πλευρά να εκφράζει την... πρόθεση όλα να γίνουν στην ώρα τους. Στην πράξη πάντως, η λειτουργία του ΕΦΚΑ από την 1η Ιανουαρίου 2017 φαντάζει πολύ δύσκολη, αν όχι αδύνατη.

Η νέα γραμμή

Στα εργασιακά, η νέα διαπραγματευτική γραμμή της ελληνικής κυβέρνησης αναμένεται να στηθεί γύρω από τον σεβασμό των αποφάσεων των ελληνικών δικαστηρίων και κατά δεύτερο λόγο των διεθνών συμβάσεων, προκειμένου να αναχαιτιστεί η πίεση για τον ΟΜΕΔ αλλά και τους μισθούς των νέων. Η κ. Αχτσιόγλου εκτιμάται ότι θα επιμείνει στο θέμα που διεκδίκησε με ένταση ο κ. Κατρούγκαλος και δεν είναι άλλο από την ενδυνάμωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και την επικράτηση των κλαδικών έναντι των επιχειρησιακών συμβάσεων, εφόσον προβλέπονται καλύτεροι όροι.

Οι εκπρόσωποι των θεσμών, κατά την ολιγοήμερη επίσκεψή τους στην Αθήνα, δεν αρκέστηκαν σε μια διερευνητική ανταλλαγή απόψεων, με βάση το πόρισμα της επιτροπής εμπειρογνωμόνων. Μπήκαν στην ουσία των κρίσιμων θεμάτων που βρίσκονται στο τραπέζι, με εμφανή στόχο να καθορίσουν τα όριά τους.

Αυτό που έκαναν δε ξεκάθαρο είναι πως δύσκολα θα δεχθούν την επαναφορά σε ισχύ των συλλογικών διαπραγματεύσεων και την υπερίσχυση των κλαδικών συμβάσεων έναντι των επιχειρησιακών, υποστηρίζοντας πως το παλιό σύστημα διαπραγμάτευσης ήταν «στρεβλό» και οδήγησε σε χαμηλή παραγωγικότητα.

Παράλληλα, έβαλαν για τα καλά στη διαπραγμάτευση και το θέμα της μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία, αν και στο έγγραφο που κατέθεσαν στους εμπειρογνώμονες το καλοκαίρι, πριν την οριστικοποίηση του πορίσματος, δεν επέμεναν στην κατάργηση της μονομερούς προσφυγής στον Οργανισμό Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ).

Υπενθυμίζεται πως ο ΣΕΒ έχει χαρακτηρίσει «θεμελιώδη στρέβλωση» τη δυνατότητα που έχει ο εργαζόμενος να προσφεύγει μονομερώς στον ΟΜΕΔ. Βέβαια, η δυνατότητα μονομερούς προσφυγής επανήλθε σε ισχύ (είχε καταργηθεί μετά από μνημονιακή παρέμβαση) μετά από σχετική απόφαση του ΣτΕ το 2014.

Παράλληλα, οι δανειστές, κάνοντας χρήση του πορίσματος των εμπειρογνωμόνων μόνο σε ορισμένα σημεία, φάνηκε να δέχονται θετικά την πρόταση για υποκατώτατο μισθό στους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας (στο 90% του κατώτατου τον πρώτο χρόνο και στο 95% τον δεύτερο), ενώ ζήτησαν και αλλαγές στον τρόπο λήψης των αποφάσεων για την προκήρυξη απεργίας, ζητώντας να συμμετέχει στη γενική συνέλευση το 50% συν ένας, των εργαζομένων.

Η ελληνική πλευρά επεδίωξε να κλείσει γρήγορα τα μικρά και πλέον ανώδυνα θέματα, με στόχο να φανεί προς τους δανειστές ότι η διαπραγμάτευση ξεκινά με καλή διάθεση. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται για παράδειγμα η αποδοχή για μικρές αλλαγές στον συνδικαλιστικό νόμο, ώστε να διευρυνθούν οι δυνατότητες απόλυσης συνδικαλιστών για ποινικά θέματα, επιδιώκοντας παράλληλα να αφήσει εκτός δύσκολα θέματα όπως είναι η προκήρυξη απεργιών.

Αλλά και στο θέμα των ομαδικών απολύσεων, ο πρώην υπουργός Εργασίας είχε αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο αποδοχής -υπό προϋποθέσεις- της πρότασης των "Σοφών" για μειωμένο (όχι όμως και μηδενικό) ωράριο σε εργαζόμενους που κινδυνεύουν με ομαδικές απολύσεις. Ήδη στο υπουργείο Εργασίας εξετάζουν τη δυνατότητα μερικής επιδότησης του μειωμένου ωραρίου, σε περίπτωση που υπάρχει η σύμφωνη γνώμη του συνδικάτου της επιχείρησης.

Το μεγάλο «αγκάθι» βέβαια έχει να κάνει με την έγκριση ή όχι των ομαδικών απολύσεων, θέμα για το οποίο αναμένεται η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. «Αγκάθι» για τη διαπραγμάτευση αναμένεται να αποτελέσει και το αίτημα των δανειστών για αύξηση του ορίου των ομαδικών απολύσεων από 5% σε 10%. Να σημειωθεί ότι κατά τη συνάντησή τους με τους εκπροσώπους των πιστωτών, εκπρόσωποι των εργοδοτικών οργανώσεων και συγκεκριμένα της ΕΣΕΕ έθεσαν ως αίτημα και την αύξηση του επιτρεπόμενου ποσοστού ομαδικών απολύσεων στο 10%.

Βάσει της νέας διαπραγματευτικής γραμμής, το υπουργείο Εργασίας θα επιδιώξει να αποτρέψει οποιαδήποτε παρέμβαση στη λειτουργία του ΟΜΕΔ, με ισχυρό όπλο την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έκρινε το 2014 την κατάργηση της μονομερούς προσφυγής (κατά κύριο λόγο από την πλευρά των εργαζόμενων) αντισυνταγματική.

Στο θέμα του υποκατώτατου για τους νέους εργαζόμενους, θα επιχειρήσει να στηριχθεί στην κρίση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που χαρακτήρισε τη διάκριση στην αμοιβή λόγω ηλικίας αντιβαίνουσα τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη. Βέβαια, θα αναγκαστεί να προσαρμόσει την ελληνική νομοθεσία στην υπό έκδοση απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τις ομαδικές απολύσεις, θέμα το οποίο έχει λίγο πολύ προεξοφληθεί καθώς η εισήγηση του Γενικού Εισαγγελέα ήταν κόλαφος κατά της χώρας μας.

Σημείο... ισορροπίας αναζητείται από την ελληνική πλευρά για το θέμα του κατώτατου μισθού, με τους δανειστές να επιμένουν ότι ο καθορισμός του πρέπει να παραμείνει στη δικαιοδοσία του κράτους, και μάλιστα με σημαντικές μειώσεις καθώς οι δανειστές κάνουν λόγο για «καθαρό» ποσό, απογυμνωμένο από προσαυξήσεις λόγω ωριμάνσεων (τριετίες).

Δεν αποκλείεται, στο πλαίσιο της νέας διαπραγματευτικής γραμμής, η κυβέρνηση να κάνει κάποια υπαναχώρηση και να αφήσει το θέμα ανοικτό μέχρι το τέλος του 2018. Σημεία επαφής αναζητούνται και φαίνεται πως είναι πιο εύκολο να βρεθούν στο θέμα της επεκτασιμότητας των κλαδικών συμβάσεων και της αρχής της εύνοιας.

Όσον αφορά στο θέμα του συνδικαλιστικού νόμου, η ελληνική πλευρά φαίνεται διατεθειμένη να συζητήσει θέματα όπως η διεύρυνση των αιτιών απόλυσης των συνδικαλιστών για σπουδαίο λόγο (κυρίως βέβαια για ποινικά θέματα), ενώ δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να διευκρινιστεί νομικά ότι ο εργοδότης δικαιούται να μην πληρώσει τους εργαζόμενους που δεν απεργούν, εφόσον η επιχείρηση δεν μπορεί να λειτουργήσει. Η ελληνική πλευρά επιδιώκει επίσης τη θεσμοθέτηση αλλαγών στη σύσταση επιχειρησιακών σωματείων, με μείωση του ελάχιστου απαιτούμενου αριθμού συμμετοχής εργαζομένων και στόχο να αποτρέψει την εμφάνιση των Ενώσεων Προσώπων.