της Έλενας Λάσκαρη

Μοντέλο... Ρότερνταμ για τον ΟΛΠ και τον ΟΛΘ με τις αρχές των λιμένων να ενεργούν ως κάτοχοι γης και ως φορείς κρατικής παρέμβασης, ενώ οι δραστηριότητες με έμφαση στη φορτοεκφόρτωση των εμπορευμάτων, την αποθήκευση και τις επισκευαστικές δραστηριότητες να ”νοικιάζονται” με ανανεούμενες συμβάσεις 5-10 ετών στον ιδιωτικό τομέα, εισηγείται στην κυβέρνηση το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ).

Στην έκθεση του ερευνητή του ΚΕΠΕ κ. Δ. Αθανασακόπουλου, με τίτλο ”Μέθοδοι αναδιάρθρωσης και ιδιωτικοποίησης των φορέων του σιδηροδρόμου και των λιμένων Πειραιώς και Θεσσαλονίκης”, προτείνεται η ιδιωτικοποίηση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων αφού προηγηθεί η αναδιάρθρωση του ΟΛΠ, του ΟΛΘ και του ΟΣΕ.

Σύμφωνα με το ΚΕΠΕ, της ιδιωτικοποίησης θα πρέπει να προηγηθούν αναδιάρθρωση με διαχωρισμό των υπηρεσιών τους, θεσμικές παρεμβάσεις, ολοκλήρωση επενδυτικών προγραμμάτων, βελτίωση της παραγωγικότητας και τόνωση της ”ελκυστικότητας” στο επίπεδο των τιμών και σε δεύτερη φάση με την εκμίσθωσή τους στην ιδιωτική πρωτοβουλία.

Μάλιστα, το ΚΕΠΕ προτείνει το πρότυπο της αποκεντρωτικής λιμενικής αρχής, το οποίο εφαρμόζεται στους λιμένες του Ρότερνταμ, της Αμβέρσας, της Νέας Υόρκης, του Αμβούργου, της Βαρκελώνη και του Δουβλίνου και το οποίο προβλέπει ότι οι αρχές των λιμένων ενεργούν ως κάτοχοι γης και ως φορείς κρατικής παρέμβασης, ενώ οι λειτουργίες -ιδιαίτερα η φορτοεκφόρτωση των εμπορευμάτων, η αποθήκευση και οι επισκευαστικές δραστηριότητες– ανήκουν σε ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Ενδιαφέρον έχει και η πρόταση που διατυπώνεται για τη χρονική διάρκεια της μίσθωσης. Προκρίνεται η ”ανταγωνιστική” στρατηγική σύμφωνα με την οποία οι αρχές των λιμένων μισθώνουν τους σταθμούς σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, με συμβόλαια παραχώρησης για μια μικρή περίοδο που διαρκεί συνήθως 5-10 έτη.

”Στην πράξη αποδείχτηκε ότι η περίοδος αυτή είναι αρκετή για τον συμβαλλόμενο να μάθει να λειτουργεί τον σταθμό αποτελεσματικά, αλλά όχι τόση ώστε να αγνοήσει την ανάγκη της εξασφάλισης ανανέωσης της μίσθωσης, εισερχόμενος σε νέες διεκδικήσεις, υπό τον όρο ότι αυτός ευρίσκεται σε πραγματική ανταγωνιστική αγορά, η οποία διεκδικείται εξίσου τόσο από τις επιχειρήσεις που ευρίσκονται εντός όσο και από τις επιχειρήσεις που ευρίσκονται εκτός αυτής. Εάν υπάρχει τέτοια αγορά και μία μόνο επιχείρηση που θέλει να παραμείνει σε αυτή είναι υποχρεωμένη να κρατάει τις τιμές σε ανταγωνιστικό επίπεδο”.

Σήμερα οι τιμές στα ελληνικά λιμάνια, συγκρινόμενες με αυτές των βασικών ανταγωνιστών της Μεσογείου, κάθε άλλο παρά ανταγωνιστικές είναι. Τα λιμάνια, σύμφωνα με την έκθεση, λειτουργούν ”χωρίς κανένα κίνητρο να μειώσουν τις τιμές τους και να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητά τους” ώστε να προσφέρουν χαμηλότερες τιμές στον καταναλωτή που αγοράζει εισαγόμενα είδη.

Η έκθεση υπολογίζει την ”ταρίφα” στα 9,4 ευρώ ανά εμπορευματοκιβώτιο για τα εισαγόμενα και στα 7,9 ευρώ για τα εξαγόμενα, έναντι 3,5 ευρώ και 2 ευρώ αντίστοιχα στο λιμάνι του Μπουένος Άιρες, ενώ ακόμη φθηνότερα είναι πολλά λιμάνια της Μεσογείου.

Για τον ρόλο του Δημοσίου το ΚΕΠΕ τονίζει ότι σε κάθε περίπτωση ιδιωτικοποίησης θα πρέπει να εξακολουθεί να υπάρχει ο ρόλος του δημόσιου τομέα τουλάχιστον ως προς την παροχή των ”δημοσίων αγαθών”, τα οποία δεν μπορούν να παρέχονται από τον ιδιωτικό τομέα λόγω χαμηλής κερδοφορίας, ενώ στοιχειώδης θεωρείται η ύπαρξη της δημόσιας αρχής στον διακανονισμό χρήσεως γης, στην προστασία του περιβάλλοντος και στην οικονομική υποστήριξη των υποβαθμισμένων περιοχών.

Όσον αφορά στον ΟΣΕ, το ΚΕΠΕ εισηγείται σε πρώτη φάση να εισαχθούν στην ελληνική νομοθεσία οι οδηγίες της Ε.Ε., να προσδιοριστούν οι δραστηριότητές του που θα πρέπει να παραχωρηθούν στον ιδιωτικό τομέα -διάσταση εκμετάλλευσης και υποδομής, χωρισμός των λειτουργιών του σε μικρά τμήματα γραμμής κ.λπ.- και να εφαρμοστεί το κατάλληλο επενδυτικό πρόγραμμα για την τεχνολογική αναβάθμισή του. Στο δεύτερο στάδιο να παραχωρηθούν οι προσδιορισθείσες από το πρώτο στάδιο δραστηριότητές του στον ιδιωτικό τομέα.