ΕΕ: Δίνει χρήματα στην Τουρκία, «μαζεύει» βίζα και ένταξη

Αποστολή στις Βρυξέλλες

Η πολυφωνία της ΕΕ και οι αντιδράσεις συγκεκριμένων χωρών-μελών στο κείμενο της συμφωνίας που ετοίμαζε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σε συνεργασία με τον πρόεδρο της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, για να παραδώσουν σήμερα στην Τουρκία, είχε ως αποτέλεσμα ένα χλιαρό statement που μάλλον δεν ικανοποιεί τον πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου, καθώς υποβαθμίζει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις και δεν μετακινείται στο θέμα άρσης της βίζας. Κατά άλλες πηγές πάλι, η Τουρκία είναι έτοιμη να αποδεχτεί το νέο προσχέδιο. 

Σύμφωνα με το προσχέδιο της κοινής δήλωσης με ημερομηνία 18/3 και ώρα 19:45, που έχει στην κατοχή του το Euro2day.gr, φαίνεται ξεκάθαρα ότι η διάθεση για την επίσπευση της ενταξιακής διαδικασίας περιορίστηκε σε μόλις δύο γραμμές, ενώ η βίζα παραμένει ένα αυστηρό θέμα για τις χώρες-μέλη που δεν δείχνουν διάθεση για εκπτώσεις.

Εως τις 14:30 βρίσκονταν σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις σε επίπεδο τετραμερούς μεταξύ Τουσκ-Νταβούτογλου-Γιούνκερ και Ρούτε, η οποία διακόπηκε δύο φορές για τεχνικές συνομιλίες. 

Αυτός ο κύκλος ολοκληρώθηκε και τώρα ξεκινά η Σύνοδος Κορυφής. Εν τω μεταξύ, κορυφαίο στέλεχος της Ε.Ε. υπογράμμισε πως η Τουρκία υποδήλωσε ότι είναι έτοιμη να αποδεχτεί το τελευταίο προσχέδιο συμφωνίας με την Ευρώπη. Κατά τις ίδιες πηγές, το προσχέδιο αναφέρεται σε επιτάχυνση της εκταμίευσης βοήθειας προς την Τουρκία ενώ θέτει ημερομηνία έναρξης της συμφωνίας την Κυριακή 20 Μαρτίου. 

Τα συμπεράσματα (που ενδέχεται να αλλάξουν) έχουν ως εξής:

Σήμερα τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου συναντήθηκαν με τον Τούρκο ομόλογό τους. Αυτή ήταν η τρίτη συνάντηση από τον Νοέμβριο του 2015, αφιερωμένη στην εμβάθυνση των σχέσεων Τουρκίας-ΕΕ καθώς και στην αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης.

Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εξέφρασαν τα βαθύτατα συλλυπητήριά τους στον λαό της Τουρκίας μετά την βομβιστική επίθεση στην Άγκυρα την Κυριακή. Καταδίκασαν σθεναρά αυτή την αποτρόπαια πράξη και επανέλαβαν τη συνεχιζόμενη στήριξή τους για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας σε όλες τις μορφές της.

Η Τουρκία και η Ευρωπαϊκή Ένωση επαναβεβαίωσαν την προσήλωσή τους στην εφαρμογή του κοινού σχεδίου δράσης τους που ενεργοποιήθηκε στις 29 Νοεμβρίου του 2015. Ήδη έχει επιτευχθεί μεγάλη πρόοδος, περιλαμβανομένου του ανοίγματος της αγοράς εργασίας της Τουρκίας για τους Σύρους που βρίσκονται υπό προσωρινή προστασία, της εισαγωγής νέων απαιτήσεων βίζα για Σύρους και ανθρώπους άλλων εθνικοτήτων, την ενίσχυση των προσπαθειών στον τομέα της ασφάλειας από την τουρκική ακτοφυλακή και αστυνομία και την ενίσχυση της ανταλλαγής πληροφοριών.

Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αρχίσει να εκταμιεύει τα 3 δισ. ευρώ του προγράμματος για τους πρόσφυγες (Facility for Refugees) στην Τουρκία για συγκεκριμένα έργα και προοδεύουν οι εργασίες για την απελευθέρωση της βίζα και των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, περιλαμβανομένου του ανοίγματος του Κεφαλαίου 17 τον περασμένο Δεκέμβριο.

Στις 7 Μαρτίου 2016, η Τουρκία συμφώνησε επιπλέον να δεχθεί την ταχεία επιστροφή όλων των μεταναστών που δεν χρειάζονται διεθνή προστασία, οι οποίοι περνούν από την Τουρκία στην Ελλάδα, και να δεχθεί πίσω όλους τους παράτυπους μετανάστες που συλλαμβάνονται σε τουρκικά ύδατα. Η Τουρκία και η ΕΕ συμφώνησαν επίσης να συνεχίσουν να εντείνουν τα μέτρα κατά των διακινητών μεταναστών και επικρότησαν τη δρομολόγηση της δραστηριότητας του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο Πέλαγος.

Την ίδια ώρα, η Τουρκία και η ΕΕ αναγνωρίζουν πως χρειάζονται περαιτέρω γρήγορες και αποφασιστικές προσπάθειες.

Προκειμένου να «σπάσει» το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών και να προσφερθεί στους μετανάστες μια εναλλακτική έναντι του να θέτουν τη ζωή τους σε κίνδυνο, η ΕΕ και η Τουρκία αποφάσισαν σήμερα να βάλουν τέλος στην παράτυπη μετανάστευση από την Τουρκία προς την ΕΕ. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, συμφώνησαν στα ακόλουθα επιπλέον σημεία δράσης:

1) Όλοι οι νέοι παράτυποι μετανάστες που περνούν από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά θα επιστρέφονται στην Τουρκία. Αυτό θα είναι ένα προσωρινό και έκτακτο μέτρο, το οποίο είναι απαραίτητο ώστε να τερματιστεί ο ανθρώπινος πόνος και να αποκατασταθεί η δημόσια τάξη. Οι μετανάστες που φτάνουν στα ελληνικά νησιά θα καταγράφονται δεόντως και οι όποιες αιτήσεις για άσυλο θα επεξεργάζονται ξεχωριστά από τις ελληνικές αρχές, σύμφωνα με την Οδηγία για τις Διαδικασίες Ασύλου.

Οι μετανάστες που δεν θα υποβάλλουν αίτηση για άσυλο ή η αίτηση των οποίων είναι αβάσιμη ή μη αποδεκτή σύμφωνα με την εν λόγω οδηγία, θα επιστρέφονται στην Τουρκία. Η Τουρκία και η Ελλάδα, με τη βοήθεια της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ καθώς και θεσμών και φορέων της ΕΕ, θα λάβουν τα απαραίτητα μέτρα και θα συμφωνήσουν σε όποιες απαραίτητες διμερείς συμφωνίες, περιλαμβανομένης της παρουσίας Τούρκων αξιωματούχων στα ελληνικά νησιά, προκειμένου να διασφαλίσουν τη σύνδεση και ως εκ τούτου να διευκολύνουν την ομαλή λειτουργία των διακανονισμών αυτών.

Τα κόστη των επιχειρήσεων επιστροφής και της επιστροφής στις χώρες προέλευσης των παράτυπων μεταναστών θα καλύπτονται από την ΕΕ. Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου χαιρετίζουν τη δέσμευση της Τουρκίας ότι οι μετανάστες που επιστρέφονται στην Τουρκία θα προστατεύονται σύμφωνα με τα σχετικά διεθνή πρότυπα και με σεβασμό στην αρχή της μη επαναπροώθησης.

2) Για κάθε Σύρο που επιστρέφεται στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, ένας άλλος Σύρος θα μετεγκαθίσταται από την Τουρκία στην ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη τα Κριτήρια του ΟΗΕ για τις ευπαθείς ομάδες. Θα δημιουργηθεί ένας μηχανισμός, με τη βοήθεια της Κομισιόν, φορέων της ΕΕ και άλλων κρατών-μελών, καθώς και της Ύπατης Αρμοστείας, για να διασφαλιστεί πως η αρχή αυτή θα εφαρμοστεί αμέσως μόλις αρχίσουν οι επιστροφές. Προτεραιότητα θα δοθεί στους μετανάστες που δεν έχουν προηγουμένως εισέλθει ή προσπαθήσει να εισέλθουν παράτυπα στην ΕΕ.

Από την πλευρά της ΕΕ, η μετεγκατάσταση στο πλαίσιο του μηχανισμού θα πραγματοποιείται, κατά πρώτον, τιμώντας τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει τα κράτη-μέλη στα συμπεράσματα της συνόδου των Εκπροσώπων των Κυβερνήσεων των Κρατών-Μελών εντός του Συμβουλίου της 22ας Ιουλίου 2015, από τις οποίες παραμένουν 18.000 θέσεις μετεγκατάστασης. Οποιαδήποτε περαιτέρω ανάγκη μετεγκατάστσης θα πραγματοποιείται μέσω ενός παρόμοιου εθελοντικού διακανονισμού έως το όριο των επιπλέον 54.000 ανθρώπων. Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου χαιρετίζουν την πρόθεση της Κομισιόν να προτείνει τροποποίηση της απόφασης μετεγκατάστασης της 22ας Σεπτεμβρίου 2015, ώστε να δίνεται η δυνατότητα η όποια δέσμευση μετεγκατάστασης που θα αναλαμβάνεται στο πλαίσιο αυτού του διακανονισμού να αντισταθμίζεται. Στην περίπτωση που ο αριθμός των επιστροφών ξεπεράσει τους αριθμούς που προβλέπονται από αυτούς τους διακανονισμούς, αυτός ο μηχανισμός θα επανεξεταστεί.

3) Η Τουρκία θα λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να αποτρέψει το άνοιγμα νέων θαλάσσιων ή χερσαίων οδών παράνομης μετανάστευσης από την Τουρκία προς την ΕΕ και θα συνεργαστεί με τα γειτονικά κράτη καθώς και με την ΕΕ ως προς αυτό.

4) Όταν τα παράτυπα περάσματα μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ τελειώνουν ή τουλάχιστον έχουν μειωθεί σημαντικά και με βιώσιμο τρόπο, θα ενεργοποιηθεί ένα Σχέδιο Εθελοντικής Ανθρωπιστικής Εισδοχής (Voluntary Humanitarian Admission Scheme). Τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα συνεισφέρουν σε εθελοντική βάση στο σχέδιο αυτό.

5) Η εκπλήρωση του οδικού χάρτη για την απελευθέρωση της βίζας θα επιταχυνθεί σε σχέση με όλα τα συμμετέχοντα κράτη-μέλη, με στόχο την άρση των απαιτήσεων για βίζα από τους Τούρκους πολίτες το αργότερο μέχρι το τέλος του Ιουνίου 2016, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν τηρηθεί όλα τα σημεία αναφοράς. Προς τον σκοπό αυτό η Τουρκία θα λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να εκπληρώσει τις εναπομένουσες απαιτήσεις για να επιτρέψει στην Κομισιόν να υποβάλει, μετά την απαιτούμενη αξιολόγηση της συμμόρφωσης με τα σημεία αναφοράς, μια αρμόζουσα πρόταση μέχρι το τέλος του Απριλίου στη βάση της οποίας το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα μπορούν να λάβουν μια τελική απόφαση.

6) Η ΕΕ, σε στενή συνεργασία με την Τουρκία, θα επιταχύνουν περαιτέρω την εκταμίευση των αρχικώς διαθέσιμων 3 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος για τους πρόσφυγες στην Τουρκία και θα διασφαλίσουν τη χρηματοδότηση περαιτέρω έργων για άτομα υπό προσωρινή προστασία που θα ταυτοποιούνται με ταχείς διαδικασίες από την Τουρκία πριν το τέλος Μαρτίου. Όταν οι πόροι αυτοί είναι έτοιμοι προς πλήρη αξιοποίηση, και υπό την προϋπόθεση ότι έχουν τηρηθεί οι προαναφερθείσες δεσμεύσεις, η ΕΕ θα κινητοποιήσει επιπλέον χρηματοδότηση για το πρόγραμμα έως ένα πλαφόν επιπλέον 3 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2018.

7) Η ΕΕ θα προετοιμαστεί για την απόφαση αναφορικά με το άνοιγμα νέων κεφαλαίων στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις όσο το δυνατόν συντομότερα, στη βάση των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου 2015.

8) Η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της θα συνεργαστούν με την Τουρκία σε όποιο κοινό εγχείρημα για τη βελτίωση των ανθρωπιστικών συνθηκών εντός της Συρίας, ιδιαίτερα σε ορισμένες περιοχές κοντά στα τουρκικά σύνορα που θα επιτρέψουν στον τοπικό πληθυσμό και στους πρόσφυγες να ζήσουν σε περιοχές στις οποίες θα είναι πιο ασφαλείς.

Όλα αυτά τα στοιχεία θα προχωρήσουν παράλληλα και θα παρακολουθούνται από κοινού σε μηνιαία βάση.

Η ΕΕ και η Τουρκία αποφάσισαν να συναντηθούν εκ νέου όπως απαιτείται, σύμφωνα με την κοινή ανακοίνωση της 29ης Νοεμβρίου του 2015.