Προϋπολογισμός: Μικρότερη ύφεση, πολλά τα μέτρα

Οι προβλέψεις του προϋπολογισμού δημιουργούν μια εικόνα βελτίωσης της κατάστασης. Ξεκίνησαν οι δανειστές από εκτίμηση για ύφεση φέτος 4%, με το προσχέδιο πέσαμε στο 2,3%, στη συνέχεια στο 1,3% και ο προϋπολογισμός του 2016, ο οποίος κατατέθηκε σήμερα στη Βουλή, καθηλώνει την πρόβλεψη συρρίκνωσης του ΑΕΠ στο μηδέν.

Παρά τα capital controls, παρά την παρατεταμένη περίοδο αβεβαιότητας σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο τους προηγούμενους μήνες, η ελληνική οικονομία σε επίπεδο ΑΕΠ έδειξε εντυπωσιακές αντοχές.

Μετά το φετινό φρένο στην κατρακύλα της ύφεσης, θα περίμενε κανείς ότι το 2016 θα έρθει η ανάπτυξη. Τα στοιχεία του προϋπολογισμού έρχονται να διαψεύσουν αυτές τις προσδοκίες.

Το επόμενο έτος, η ελληνική οικονομία θα παρουσιάσει ύφεση 0,7% και οι πολίτες θα υποστούν μέτρα δημοσιονομικής απόδοσης 5,7 δισ. ευρώ. Σε σχέση με το προσχέδιο και για το επόμενο έτος, υπάρχει αξιοσημείωτη βελτίωση. Η δημοσιονομική απόδοση των μέτρων είναι κατά 500 εκατ. ευρώ χαμηλότερη (από τα 6,2 δισ. ευρώ) και η ύφεση σχεδόν στο μισό (από 1,3%).

Δεν υπάρχει, όμως, καμία αμφιβολία, ότι η επόμενη χρονιά θα είναι επίσης πολύ δύσκολη, ίσως δυσκολότερη σε σχέση με τη φετινή, αν αναλογιστεί κανείς ότι μόνο οι δαπάνες οι οποίες σχετίζονται με τις συντάξεις και τις ασφαλιστικές παροχές θα είναι μειωμένες κατά 1,650 δισ. ευρώ. Αυτά τα λεφτά θα βγουν από τις τσέπες των συνταξιούχων, ενώ το πλέγμα εφαρμογής των διαφόρων φορο-μέτρων τα οποία ήδη γνωρίζουμε, αλλά δεν έχουμε ζήσει στο σύνολό τους, θα αφαιρέσουν από το διαθέσιμο εισόδημα των Ελλήνων επιπλέον 3,2 δισ. ευρώ.

Παλιοί και νέοι φόροι

Με τον προϋπολογισμό επιβεβαιώνεται ο μονόδρομος της αύξησης των φόρων στα εισοδήματα από ενοίκια καθώς και η αύξηση του φόρου για τους αγρότες. Προαναγγέλλονται όμως και νέες παρεμβάσεις κατάργησης φοροαπαλλαγών, ενώ τα έσοδα από φόρους ακινήτων εμφανίζουν αύξηση κατά περίπου 1 δισ. ευρώ, η οποία αιτιολογείται στη βάση είσπραξης των δύο δόσεων του ΕΝΦΙΑ στη διάρκεια του πρώτου διμήνου του επόμενου έτους.

Το 2015, οι φόροι στην περιουσία εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε 2,868 δισ. ευρώ, το επόμενο έτος σε ταμειακή βάση θα φτάσουν τα 3,788 δισ. ευρώ. Ταμειακά λοιπόν, σε ετήσια βάση, οι φορολογούμενοι θα πρέπει να πληρώσουν κοντά στο 1 δισ. ευρώ παραπάνω σε σχέση με φέτος για φόρους στην περιουσία.

Βαθύτερα το χέρι στην τσέπη θα μπει και για φόρους εισοδήματος. Συνολικά 12,025 δισ. ευρώ του χρόνου, από 11,842 δισ. ευρώ φέτος. Στο μέτωπο του ΦΠΑ δε, το πρόσφατο ανακάτεμα της τράπουλας των προϊόντων που υπάγονται στους τρεις συντελεστές, με σαρωτικές μετατάξεις προς τους υψηλότερους και σε συνδυασμό με τη σταδιακή κατάργηση των εκπτώσεων στα νησιά του Αιγαίου, εκτιμάται ότι θα φέρει αύξηση εσόδων από τα 13,519 δισ. ευρώ στα 14,376 δισ. ευρώ.

Το σύνολο των φορολογικών εσόδων θα φτάσει το 2016 στα 44,766 δισ. ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται «έξτρα» έσοδα από την πάταξη της φοροδιαφυγής στην οποία εμφατικά αναφέρεται η κυβέρνηση, από 42,762 δισ. ευρώ φέτος.

Όσον αφορά στην ανάλυση των μέτρων που τροφοδοτούν τα έσοδα του προϋπολογισμού, ενδιαφέρον έχει ότι η καθιέρωση ειδικού τέλους πέντε λεπτών του ευρώ στα παιχνίδια του ΟΠΑΠ (σε κάθε στήλη) εκτιμάται στον προϋπολογισμό ότι θα αποδώσει 210 εκατ. ευρώ.

Στην έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους όμως, η οποία συνόδευε το πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε χθες, το ίδιο μέτρο είχε εκτιμηθεί ότι θα αποδώσει από 350 εκατ. ευρώ στη χειρότερη περίπτωση έως 450 εκατ. ευρώ στην καλύτερη. Η διαφορά αυτή εξηγείται στην επιμονή των δανειστών. Ποτέ δεν υιοθέτησαν την πρόβλεψη εσόδων του υπουργείου Οικονομικών και στον προϋπολογισμό πέρασε η δική τους εκτίμηση.

Πάλι στη μέγγενη οι δαπάνες

Με τα ληξιπρόθεσμα του δημοσίου προς ιδιώτες να έχουν εκτιναχθεί στα 5,95 δισ. ευρώ έως τον περασμένο Σεπτέμβριο, όπως επιβεβαιώνει ο προϋπολογισμός, το 2016 δεν προκύπτει από πουθενά -τουλάχιστον επισήμως στον προϋπολογισμό- πόσα χρήματα από τα χρωστούμενα θα πέσουν στην πραγματική οικονομία για να ανασάνει. Αναλαμβάνονται ασαφείς δεσμεύσεις για τη σταδιακή μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών, χωρίς χρονοδιάγραμμα αλλά με παραπομπή σε σχετική υπουργική απόφαση. Ούτως ή άλλως, το χρονοδιάγραμμα αλλά και τα ποσά συναρτώνται ευθέως από τον χρόνο είσπραξης των επόμενων δόσεων του Προγράμματος.

Σε επίπεδο πρωτογενών δαπανών, την τελευταία τριετία, τα έξοδα του προϋπολογισμού παραμένουν κολλημένα κοντά στα 42 δισ. ευρώ.

Στα 41,919 δισ. ευρώ ήταν οι πρωτογενείς δαπάνες το 2014, θα φτάσουν φέτος στα 41,924 δισ. ευρώ και του χρόνου στα 41,861 δισ. ευρώ. Εντυπωσιακό είναι το στοιχείο ότι οι «καταναλωτικές και σύνθετες δαπάνες» στις οποίες τα τελευταία χρόνια πολλοί εκ των κυβερνώντων κάνουν αναφορές εξορθολογισμού από 1,876 δισ. ευρώ το 2014, θα φτάσουν φέτος τα 2,020 δισ. ευρώ (κοντά στα 300 εκατ. ευρώ πάνω από τον στόχο), ενώ προβλέπεται ότι το επόμενο έτος θα υποχωρήσουν στο 1,733 δισ. ευρώ.

Από τα επικείμενα «μαχαίρια» στις δαπάνες του επομένου έτους, ξεχωρίζουν το 1,113 δισ. ευρώ εξοικονομήσεων από «εισφορές και λοιπές παροχές Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης», στα οποία έρχονται να προστεθούν εξοικονομήσεις επιπλέον 538 εκατ. ευρώ από «συντάξεις οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης». Το 2016, άλλωστε, θα έρθει και το νέο μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων.

Και ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος

Αν το Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής εφαρμοστεί όπως έχει συμφωνηθεί και με την παραδοχή ότι δανειστές και κυβερνώντες έχουν κάνει σωστά τους υπολογισμούς, το επόμενο έτος η ελληνική οικονομία θα επανέλθει σε συνθήκες πρωτογενούς πλεονάσματος στον κρατικό προϋπολογισμό. Προβλέπεται για το 2016, πρωτογενές πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ ή 894 εκατ. ευρώ (27 εκατομμύρια καλύτερα από τον ονομαστικό στόχο εξαιτίας της χαμηλότερης ύφεσης), ενώ και φέτος στο υπουργείο Οικονομικών υπάρχει η αίσθηση ότι τελικά θα ξεπεράσουμε τους στόχους του Προγράμματος.

Το πρωτογενές έλλειμμα θα είναι, σύμφωνα με τον προϋπολογισμό, 349 εκατ. ευρώ (από 439 εκατ. ευρώ που προέβλεπε το Πρόγραμμα) και σε συνάρτηση με το ΑΕΠ (πάλι λόγω μικρότερης ύφεσης) 0,20% έναντι 0,25% που προέβλεπε το Μνημόνιο.

*Δείτε την Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού, το Πρόγραμμα Δημοσίεων Επενδύσεων, τις Φορολογικές Δαπάνες κ.ά. στη δεξιά στήλη «Συνοδευτικό υλικό».