Η αγορά ζητά τώρα... «σηκωμένα μανίκια»

Έχοντας ήδη διαπιστώσει πως μπροστά μας βρίσκονται τουλάχιστον εννέα μήνες ύφεσης και φορολογικής επιβάρυνσης, ζητείται από τη νέα κυβέρνηση και τις τράπεζες να δράσουν με πρωτόγνωρη ταχύτητα, μεγάλη αποτελεσματικότητα και όλα αυτά κόντρα σε ρητορικές και πρακτικές που ταλαιπώρησαν την πολιτική ζωή του τόπου για δεκαετίες. Όλοι θα πρέπει να... σηκώσουν τα μανίκια ψηλά και να δουλέψουν.

Για ζητήματα φλέγοντα για τη χώρα όπως το ασφαλιστικό, τα κόκκινα δάνεια και το ιδιοκτησιακό μέλλον των τραπεζών καλούνται να ληφθούν αποφάσεις μέσα σε λίγους μόλις μήνες, ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό.

Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον, οι τιμές των μετοχών στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, αλλά και των λοιπών ελληνικών περιουσιακών στοιχείων επηρεάζονται έντονα από την τρέχουσα κατάσταση και αβεβαιότητα στη χώρα, με αποτέλεσμα να δικαιολογούνται τόσο οι έντονες μεταβλητότητες, όσο και οι χαμηλές αποτιμήσεις.

Η προεκλογική περίοδος ολοκληρώθηκε τον προηγούμενο μήνα, η νέα κυβέρνηση ανέλαβε τα καθήκοντά της και η περίοδος των ψευδαισθήσεων τελείωσε οριστικά με την παρουσίαση και του πρώτου νομοσχεδίου για τα προαπαιτούμενα. Διανύουμε έναν τέταρτο τρίμηνο που χαρακτηρίζεται από έντονη ύφεση (για -5,4% μιλάει το ΔΝΤ, ενώ η κυβέρνηση αναφέρεται σε κάτι λιγότερο από ύφεση 2% στο σύνολο του έτους), ένα πρώτο εξάμηνο του 2016 μέσα στο οποίο θα συνεχιστεί η κατηφόρα του ελληνικού ΑΕΠ και από εκεί και πέρα... βλέπουμε: Αν κάποια πράγματα εξελιχθούν ομαλά, θα μπορούμε να προσδοκούμε σε μικρή ανάκαμψη από το δεύτερο εξάμηνο του 2016, υποστηρίζει ο ΣΕΒ. 

Επιπλέον, το ζήτημα της παραμονής της χώρας στην Ευρωζώνη παραμένει ανοιχτό, πράγμα που δεν σταματούν να μας το υπενθυμίζουν τόσο οι ξένοι πολιτικοί παράγοντες, όσο και οι διεθνείς οικονομικοί αναλυτές.

Και τέλος, όλα αυτά δεν μπορούν παρά να μην επηρεάσουν την πορεία του Χρηματιστηρίου της Αθήνας και των άλλων εγχώριων περιουσιακών στοιχείων. Δεν είναι άλλωστε τυχαία η επισήμανση του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της Jumbo κ. Απόστολου Βακάκη, σύμφωνα με τον οποίο «το Χ.Α. αποτυπώνει σωστά τα πράγματα, με τις αποτιμήσεις και τους δείκτες να αντικατοπτρίζουν όσα γίνονται στην οικονομία της χώρας». Όσο για το τι θα πρέπει να γίνει, ο κ. Βακάκης είναι σαφής:

- Πρώτον, θα πρέπει να βάλουμε όλοι τη χώρα πάνω από το συμφέρον το δικό μας, ή της εταιρείας μας, πιστεύοντας πως θα πρέπει να πληρώνουμε όλοι και όχι μόνο οι άλλοι.

- Και δεύτερον, επιβάλλεται να βελτιώσουμε όλοι (και κυρίως οι επιχειρηματίες και τα μεγαλοστελέχη των εταιρειών) την παραγωγικότητά μας, γιατί μόνο με τον τρόπο αυτό θα μπορέσουμε να έχουμε «ισοδύναμα».

Η νέα αυτή κατάσταση που επικρατεί αντανακλάται και στην κυβερνητική ρητορική, η οποία για πρώτη φορά:

- Αναφέρεται με έμφαση στην ανάγκη προσέλκυσης ιδιωτικών επενδύσεων και μάλιστα από το εξωτερικό (παρά την ύπαρξη ορισμένων άστοχων δηλώσεων από την πλευρά κυβερνητικών στελεχών). Το έργο δεν είναι καθόλου εύκολο και αυτό φάνηκε και από το πρόσφατο ταξίδι του Έλληνα πρωθυπουργού στη Νέα Υόρκη.

- Ερχόμενη σε κόντρα με την προηγούμενή της επιχειρηματολογία, φαίνεται να προχωρά σε πολύ γενναίες μεταρρυθμίσεις στο μέτωπο του ασφαλιστικού, τομέα που αποτελεί τον μεγαλύτερο πονοκέφαλο για τη σταθεροποίηση των δημόσιων οικονομικών.

- Μιλάει συγκεκριμένα για φορολογικά μέτρα και μεθόδους (π.χ. ηλεκτρονικό χρήμα, «γερμανικό μοντέλο» φορολογικών ελέγχων, περιουσιολόγιο, επιβάρυνση ακινήτων στο εξωτερικό) που θα μπορούσαν να περιορίσουν τη φοροδιαφυγή και να ενισχύσουν τα δημόσια ταμεία.

- Εγκαταλείπει παλαιότερα επιχειρήματά της και πρακτικές που κατά το παρελθόν αποτελούσαν κόκκινο πανί για τον επιχειρηματικό κόσμο.

Παρ' όλα αυτά ωστόσο, όλα δείχνουν πως μπαίνουμε σε μια περίοδο υψηλότερης φορολόγησης πολλών παραγωγικών τάξεων. «Πιστεύουμε ότι θα μπουν μέσα στο επόμενο δωδεκάμηνο και άλλοι φόροι στις επιχειρήσεις, είτε αυτοί επιβαρύνουν τον εταιρικό συντελεστή, είτε το κόστος παραγωγής και τα λοιπά έξοδα», σημειώνει ιδιοκτήτης εισηγμένης εταιρείας, ενώ τουλάχιστον οι αγρότες και οι ασχολούμενοι με τον τουρισμό θα ξεκινήσουν τη νέα χρονιά από χειρότερη βάση.

Μέσα σ' αυτό το περιβάλλον, εκφράζονται δύο κυρίως απόψεις μεταξύ των επιχειρηματικών κύκλων:

1. Η απαισιόδοξη, σύμφωνα με την οποία η νέα κυβέρνηση είναι από τη μια πλευρά εγκλωβισμένη σε λανθασμένες πρακτικές και δοξασίες του παρελθόντος και από την άλλη, δεν διαθέτει το στελεχιακό δυναμικό και την πολιτική βούληση να προχωρήσει σε μεγάλες αλλαγές και μάλιστα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Τα μεγάλα προβλήματα θα δημιουργήσουν έντονη δυσφορία στο ευρύ κοινό (και ιδίως στα κοινωνικά στρώματα που την ψήφισαν), όταν η κυβέρνηση δεν είναι συνηθισμένη να λειτουργεί ομαλά σε τέτοιες συνθήκες.

2. Και η αισιόδοξη, που θέλει τόσο δύσκολα μέτρα να μπορούν να περάσουν μόνο από μια πολιτική πλειοψηφία που θα έχει νωπή λαϊκή εντολή και «λευκό πολιτικό μητρώο».

Η προσγείωση στην πραγματικότητα είναι η μόνη διέξοδος για την κυβέρνηση και στον δρόμο προς την ανάκαμψη θα βοηθηθεί από τους Ευρωπαίους. Οι τελευταίοι μάλιστα, μετά την έξοδο από το μνημόνιο της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας και μετά τη διαγραφόμενη θετική πορεία της Κύπρου, έχουν κάθε λόγο να δουν και την Ελλάδα (τον τελευταίο κρίκο της μνημονιακής αλυσίδας) να παίρνει τα πάνω της.

Τα στοιχήματα

Από την πλευρά του, ο Έλληνας πρωθυπουργός και το οικονομικό επιτελείο έβαλαν σε χρονική σειρά τις προτεραιότητές τους: Επιτυχής αξιολόγηση όσο το δυνατόν νωρίτερα, ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών μέσα στο 2015 και εκκίνηση των συζητήσεων για την ελάφρυνση του χρέους. Παράλληλα δε, θα «τρέχουν» οι προσπάθειες για πάταξη της φοροδιαφυγής, για την απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων και για την προσέλκυση επενδύσεων.

Κανείς επιχειρηματίας δεν θα είχε αντίρρηση με όλα αυτά, αρκεί να τα έβλεπε να υλοποιούνται. «Χρειάζεται η κυβέρνηση να σηκώσει ψηλά τα μανίκια και να δουλέψει με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. Επιβάλλεται μέσα σε λίγους μήνες να ληφθούν αποφάσεις, για τις οποίες ταλαιπωρούμαστε χρόνια. Χρειάζεται επίσης αλλαγή νοοτροπίας και γρήγορες αποφάσεις. Θα μπορέσει να τα καταφέρει αυτή η κυβέρνηση όλα αυτά;», αναρωτήθηκε γνωστός επιχειρηματίας.

Σύμφωνα επίσης με τον ίδιο, μεγάλες προκλήσεις καλούνται να αντιμετωπίσουν τους επόμενους μήνες και οι τράπεζες στο μέτωπο των μη εξυπηρετούμενων δανείων: «Μέχρι τώρα συζητούσαν μήνες και μήνες μια υπόθεση χωρίς να λαμβάνουν αποφάσεις. Ακολουθούσαν την εύκολη λύση, μεταφέροντας τα προβλήματα στο μέλλον. Τώρα όμως, τέτοια περιθώρια δεν υπάρχουν και δυστυχώς, η όλη σκανδαλολογία που έχει ξεσπάσει δεν βοηθάει για γρήγορες συμφωνίες, όταν μέσα στους επόμενους μήνες της κρίσης πολλές εταιρείες θα χρειαστούν τη χρηματοδοτική στήριξη των τραπεζών.

Επίσης, αρνητικά θα επιδράσει ενδεχομένως το γεγονός ότι συχνά οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας θυσιάζουν αυτά που είναι ωφέλιμα σε βάθος χρόνου, προκειμένου να επιλέξουν πράγματα που δεν θα θίξουν το βραχυπρόθεσμο πολιτικό τους προφίλ. Θα μπορέσει η "αριστερή" κυβέρνηση να ξεπεράσει τέτοιους σκοπέλους που δεν μπόρεσαν να υπερβούν κατά το παρελθόν "συντηρητικότερα" κυβερνητικά σχήματα;

Θα πρέπει λοιπόν, το νέο θεσμικό πλαίσιο για τα μη εξυπηρετούμενα επιχειρηματικά δάνεια να οδηγεί σε ταυτόχρονα γρήγορες και διαφανείς συμφωνίες, που μάλιστα καλό θα είναι να χρηματοδοτηθούν από κεφάλαια του εξωτερικού. Βέβαια, στο σημείο αυτό και οι επιχειρηματίες θα πρέπει να κληθούν να βάλουν το χέρι στην τσέπη».

«Κλειδί» για το Χ.Α. ο τραπεζικός κλάδος

Το βασικό ζήτημα όσων δραστηριοποιούνται στο ελληνικό χρηματιστήριο είναι η προεξόφληση της επιτυχούς αξιολόγησης, η ευόδωση της διαδικασίας κεφαλαιακής ενίσχυσης του πιστωτικού συστήματος και το «κούρεμα» του χρέους μέσω αύξησης των λήξεων και μείωσης των επιτοκίων. Η παραμικρή κωλυσιεργία στο μέτωπο των προαπαιτούμενων μεταρρυθμίσεων, θα επαναφέρει δριμύτερα και τα πλέον αρνητικά σενάρια, λόγω και της χρονικής στενότητας.

Η σημαντική κίνηση για τον τραπεζικό κλάδο, από το χαμηλό των 15 μονάδων συμπίπτει με το γεγονός ότι οι τραπεζικές μετοχές μετρούν αντίστροφα τις ημέρες για το λογαριασμό των κεφαλαιακών αναγκών που θα ανακοινωθεί στα τέλη του Οκτωβρίου.

Η προγραμματισμένη δημοσίευση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης του Asset Quality Review - AQR που προηγείται και των stress test που έπονται θα διαμορφώσουν το τελικό ποσό που θα επωμιστούν οι μέτοχοι και το ΤΧΣ.

Τα στοιχεία που κρίνουν τη διαδικασία είναι επιπρόσθετα η ενεργητική διαχείριση από τις τράπεζες των στοιχείων του παθητικού τους, η προ προβλέψεων κερδοφορία της επόμενης τριετίας, τα πλάνα αναδιάρθρωσης και το δυναμικό μοντέλο αλλά και το νέο πλαίσιο για τις οριστικές και εκκαθαρισμένες αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις από ζημίες πιστωτικού κινδύνου.

Το δεύτερο στοιχείο είναι ο χειρισμός των προνομιούχων μετοχών που η Εθνική Τράπεζα και η Eurobank δεν έχουν αποπληρώσει και τοποθετούνται σε 1,35 δισ. ευρώ και 950 εκατ. ευρώ αντίστοιχα.

Το τρίτο στοιχείο είναι το ελάχιστο όριο των εποπτικών κεφαλαίων ως ποσοστό του ενεργητικού. Αν το όριο οριστεί στο 10%, τότε το κεφαλαιακό πλεόνασμα μειώνεται αισθητά και παράλληλα μειώνεται η δυνατότητα των τραπεζών να απορροφήσουν τον λογαριασμό του AQR.

Βάσει των στοιχείων του πρώτου τριμήνου, το σταθμισμένο με τον κίνδυνο ενεργητικό ήταν 215 δισ. ευρώ και τα εποπτικά προσέγγιζαν τα 26,7 δισ. ευρώ ή το 12,4% του σταθμισμένου ενεργητικού. Το κεφαλαιακό πλεόνασμα σε σχέση με το ελάχιστο απαιτούμενο CET I 8% ανερχόταν, στην ίδια ημερομηνία, σε 9,5 δισ. ευρώ.