Καθαρές λύσεις και... γρήγορα ζητά η αγορά

Οι προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει με το... καλημέρα η νέα κυβέρνηση είναι πολλές, μεγάλες και απαιτούν άμεση αντιμετώπιση.

Η ελληνική οικονομία των capital controls και της ύφεσης δεν έχει τη δυνατότητα να περιμένει και επίσης η τρόικα δεν φαίνεται διατεθειμένη να χαριστεί ή να κάνει τα στραβά μάτια στην τήρηση των μέτρων και των δημοσιονομικών αποτελεσμάτων.

Παρ' όλα αυτά, κάποιοι επιχειρηματίες έχουν αρχίσει να ελπίζουν πως υπάρχει φως στο τούνελ και πως η ελληνική οικονομία μπορεί να επανέλθει και να ανακάμψει. Και κλειδί όλων αυτών είναι η διαμόρφωση ενός σταθερού πολιτικού σκηνικού μετά τις εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου.

Όσο και αν φαίνεται παράξενο, το κλίμα στην οικονομία είναι σήμερα σαφώς καλύτερο από αυτό που θα περίμενε κάποιος όταν στις 28 Ιουνίου επιβλήθηκαν τα capital controls, ή όταν στις αρχές Ιουλίου, στην ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών, η Ελλάδα συμφωνούσε με τους Ευρωπαίους τα προαπαιτούμενα του τρίτου Μνημονίου.

Σύμφωνα, λοιπόν, με παράγοντες της αγοράς, οι κυριότεροι λόγοι που κάνουν σήμερα τους Έλληνες επιχειρηματίες κάπως πιο αισιόδοξους είναι:

1. Η αντίδραση των Ελλήνων πολιτών ήταν ιδιαίτερα ψύχραιμη, με αποτέλεσμα να αποφευχθούν ανεπιθύμητες καταστάσεις και περιστατικά.

2. Παρά τις δυσκολίες και την αβεβαιότητα, η τουριστική άνοδος συνεχίστηκε και μάλιστα αναμένεται φέτος πως τα σχετικά έσοδα θα αυξηθούν κατά διψήφιο ποσοστό σε σχέση με την περσινή χρονιά-ρεκόρ.

3. Οι παρενέργειες στις ελληνικές επιχειρήσεις ήταν σχετικά περιορισμένες, καθώς το ενδεχόμενο των κεφαλαιακών ελέγχων ήταν γνωστό και έτσι τουλάχιστον οι μεγάλοι και ισχυροί όμιλοι πρόλαβαν να λάβουν τα απαιτούμενα μέτρα: αύξηση αποθεμάτων, περιορισμός πιστώσεων, καταθέσεις στο εξωτερικό. Αποτέλεσμα αυτών των μέτρων είναι να εξακολουθούν να μπορούν σήμερα να εξυπηρετούν τους πελάτες τους. Επίσης, το γεγονός ότι ο Αύγουστος είναι... παραδοσιακά νεκρός μήνας για πολλούς παραγωγικούς κλάδους, άμβλυνε το μέγεθος των παρενεργειών.

4. Τελευταίο -και ίσως το κυριότερο-, οι παράγοντες της αγοράς εκτιμούν πως μέσα από τις επικείμενες εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου, είναι ίσως η πρώτη ευκαιρία της Ελλάδας να αποκτήσει μια κυβέρνηση ευρείας συνεργασίας, η οποία θα ακολουθήσει αναγκαστικά πολιτική νοικοκυρέματος (εφαρμογή του τρίτου Μνημονίου) και που θα έχει την πολιτική δύναμη να προχωρήσει σε σαφείς διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομία.

Τα... προαπαιτούμενα της ανάκαμψης

Κανείς φυσικά δεν παραγνωρίζει τη σοβαρότητα και την αμεσότητα των προβλημάτων, ωστόσο οι περισσότερο αισιόδοξοι επιχειρηματίες έχουν αρχίσει να βλέπουν κάποιο φως στο βάθος του τούνελ: «Αν ακόμη και μέσα στην απίστευτη φετινή αβεβαιότητα, ο τουρισμός και οι εξαγωγές συνεχίσουν να ανεβαίνουν, τότε αυτό σημαίνει πως υπάρχουν τομείς στην οικονομία που υπόσχονται καλύτερες επιδόσεις στο μέλλον. Επιπρόσθετα, αν τρέξουν οι ιδιωτικοποιήσεις, αν ξεκινήσουν μεγάλα projects όπως αυτό του Ελληνικού, αν εξομαλυνθεί η κατάσταση στη ροή των κοινοτικών έργων-κονδυλίων και αν αρχίσουν να επιστρέφουν οι καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες, τότε τα πράγματα θα μπορούσαν να πάνε πολύ καλύτερα», δηλώνει υψηλόβαθμο στέλεχος εισηγμένης εταιρείας.

«Αν δεν δούμε κάποια σημαντική επιδείνωση στο διεθνές σκηνικό, η ελληνική οικονομία έχει ακόμη σημαντικά περιθώρια να ανακάμψει. Στο εξωτερικό υπάρχει μεγάλη ρευστότητα, που αναζητεί επενδυτικές ευκαιρίες σε μια περίοδο χαμηλών επιτοκίων και πολύ υψηλών αποτιμήσεων στα διεθνή χρηματιστήρια. Το recovery story (ιστορία ανάκαμψης) της ελληνικής οικονομίας θα μπορούσε να προσελκύσει σημαντικά κεφάλαια για επενδύσεις στη χώρα, πέρα από τη διαφαινόμενη πολιτική βούληση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να βοηθήσει με επενδυτικά πακέτα στήριξης την πραγματική ελληνική οικονομία (ευκολότερη και ταχύτερη απορρόφηση κονδυλίων)», υποστηρίζει επίσης γνωστός παράγοντας της χρηματιστηριακής αγοράς.

Συμπληρώνει δε πως «κλειδί είναι να μειωθεί δραστικά ο πολιτικός κίνδυνος της χώρας, κάτι που σήμερα φαντάζει πολύ πιο πιθανό από ποτέ. Τόσο τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων ως προς την πρόθεση ψήφου, όσο και τα ποιοτικά αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων, συμφωνούν στο ότι δεν διαφαίνεται η πιθανότητα αυτοδυναμίας από κανένα πολιτικό κόμμα, πολύ πιθανόν (με βάση και τον μεγαλύτερο αριθμό των κομμάτων που αναμένεται να έχουν παρουσία στη νέα Βουλή) να χρειαστούν τουλάχιστον τρία κόμματα για να σχηματιστεί κυβέρνηση, οι περισσότεροι συμπολίτες μας δεν ήθελαν ούτε αυτές τις εκλογές και πόσο μάλλον δεν θα επιθυμούσαν και άλλες, ενώ, τέλος, η πλειονότητα των πολιτών παραμένει πιστή στην ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, έχοντας δεχτεί ως ενδιάμεση διαδικασία την τήρηση των όρων του τρίτου μνημονίου».

Οι καυτές προκλήσεις

Από την άλλη πλευρά, όμως, κανείς δεν παραγνωρίζει τις μεγάλες δυσκολίες που καλείται να αντιμετωπίσει με το καλημέρα η νέα κυβέρνηση. Τα προβλήματα είναι ήδη μεγάλα και η επίλυσή τους δεν μπορεί να περιμένει...

Η οικονομία από τις αρχές Ιουλίου έχει μπει σε μια φάση έντονης αβεβαιότητας, με τη ζήτηση να έχει περιοριστεί δραστικά σε πολλούς κλάδους, με την ανεργία αυξημένη και με πολλές επιχειρήσεις να βρίσκονται στο στάδιο της απόγνωσης.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα ότι όσες χαλυβουργίες εξακολουθούν να λειτουργούν, πέρα από τις καλοκαιρινές άδειες, έθεσαν και σε διαθεσιμότητα τους εργαζομένους τους για δύο ή και για τρεις εβδομάδες. Οι παρατεταμένες άδειες και οι διαθεσιμότητες αποτελούν πλέον χαρακτηριστικό γνώρισμα πολλών εταιρειών, ακόμη και πολύ μεγάλων. Η κατασκευή των τεσσάρων μεγάλων αυτοχρηματοδοτούμενων αυτοκινητόδρομων έχει σταματήσει και τα έργα κινδυνεύουν να ναυαγήσουν σε περίπτωση που δεν δοθούν σύντομες λύσεις. Οι εταιρείες πληροφορικής δεν ξέρουν αν και ποιο κομμάτι των έργων που ήδη έχουν εκτελέσει θα πληρωθούν από το ελληνικό Δημόσιο, ενώ καμιά ορατότητα δεν υπάρχει γύρω από τις εξελίξεις στο μέτωπο του ΕΣΠΑ.

Στην οικονομία, ο προϋπολογισμός βαδίζει εκτός στόχων και το κενό θα πρέπει να το καλύψει η νέα κυβέρνηση κατά την πρώτη αξιολόγηση από την τρόικα. Και σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, μπορεί οι Ευρωπαίοι να έχουν χειριστεί με χαρακτηριστική διακριτικότητα την πρόωρη προσφυγή της Ελλάδας στις κάλπες, πλην όμως αυτό σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει πως θα προχωρήσουν σε... εκπτώσεις κατά την πρώτη αξιολόγηση του νέου προγράμματος, για να τρέξει η επόμενη δόση.

Το στοίχημα των τραπεζών

Και φυσικά, το ζήτημα του τραπεζικού κλάδου αποτελεί το πλέον καθοριστικό στοίχημα που θα πρέπει να κερδίσει η νέα κυβέρνηση. Η κοινή λογική επιβάλλει την ολοκλήρωση της επανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών πριν από τη λήξη της φετινής χρονιάς, για να αποφευχθούν απίστευτες εξελίξεις και παρενέργειες. Επίσης, η κοινή λογική λέει πως θα ήταν καλύτερο ένα μεγάλο ποσοστό των νέων κεφαλαίων να προέλθει από τους ιδιώτες επενδυτές και όχι λεφτά των φορολογουμένων.

Τέλος, επιθυμητό θα ήταν οι μέτοχοι των τραπεζών να υποστούν σχετικά μικρές απώλειες (σε διαφορετική περίπτωση θα πληγεί έντονα ο ρόλος που θα κληθεί να παίξει το χρηματιστήριο στην ανάπτυξη της οικονομίας).

Και μπορεί βέβαια η έκβαση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών να επηρεαστεί σε σημαντικό βαθμό από τα ευρήματα που θα προκύψουν από τους ελέγχους των λογιστικών τους βιβλίων, ωστόσο όλοι αναγνωρίζουν πως το όλο ζήτημα έχει και την «πολιτική του διάσταση», δηλαδή ότι αρκετά από τα κριτήρια των stress tests δεν είναι «σιδερένια» και ότι τα τελικά νούμερα θα μπορούσαν να επηρεαστούν από την αξιοπιστία που θα επιδείξει η νέα κυβέρνηση και από την αποτελεσματικότητα των διαπραγματευτικών της χειρισμών. Σε κάθε περίπτωση, η νέα κυβέρνηση θα έχει πολλή και σκληρή δουλειά...

Το χρηματιστήριο σε... πολιτική καταστολή

Παρά τα αποτελέσματα εξαμήνου, τα οποία σε αρκετές περιπτώσεις επιβεβαίωσαν ότι οι συγκεκριμένες εισηγμένες έδειξαν χαρακτήρα, το βλέμμα της αγοράς παραμένει προσηλωμένο στις εκλογές, στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και στην άρση των κεφαλαιακών ελέγχων.

Οι συνθήκες διαπραγμάτευσης των ελληνικών αξιών μόνο ομαλές δεν μπορούν να χαρακτηριστούν, γεγονός που απεικονίζεται και στην αξία, αλλά και στον όγκο των συναλλαγών σε όλη τη διάρκεια του Αυγούστου, αλλά και των πρώτων ημερών του Σεπτεμβρίου.

Παρά τη συναλλακτική αδράνεια, ο Γενικός Δείκτης κατέγραψε απώλειες άνω του 21,5% τον Αύγουστο, με... αρωγό τον τραπεζικό δείκτη, που έχασε σχεδόν το 70% της αξίας του. Ο δείκτης της υψηλής κεφαλαιοποίησης διαμορφώθηκε 24,25% χαμηλότερα, ενώ οι δείκτες ακίνητης περιουσίας και πετρελαίου, εξαιτίας της συμμετοχής της Grivalia Properties και της Motor Oil αντίστοιχα, μπόρεσαν να κινηθούν αντίθετα στο ρεύμα, με κέρδη 8,2% και 2,4%, αντίστοιχα.

Στο εκλογικό μέτωπο, οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν ότι το τελικό αποτέλεσμα, ήδη αμφίρροπο, θα κριθεί και σε μεγάλο βαθμό από το ποσοστό των αναποφάσιστων και το τελικό ποσοστό συμμετοχής στις εκλογές, αφού το δεύτερο εμφανίζεται ιδιαίτερα χαμηλό. 

Αναφορικά με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, το γεγονός ότι οι ελληνικές αρχές και οι τράπεζες δεν γνωρίζουν για την ώρα ποιες θα είναι οι παραδοχές των μακροοικονομικών μεγεθών πάνω στις οποίες θα βασιστεί το ακραίο σενάριο, αυξάνει την ανησυχία. Δεν είναι απίθανο, η παράμετρος που θα ληφθεί υπόψη στη γενικότερη αντιμετώπιση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος να έχει να κάνει με την επόμενη ημέρα των εκλογών και με το ύφος και τη δομή της κυβέρνησης που θα προκύψει.