Τράπεζες: Βαρύς ο λογαριασμός για τους μετόχους

Αντιμέτωποι με βαρύ λογαριασμό κεφαλαιακών αναγκών και τον κίνδυνο ενός συντριπτικού dilution πιθανόν να βρεθούν οι υφιστάμενοι ιδιώτες μέτοχοι των τραπεζών, με την ολοκλήρωση της διαγνωστικής μελέτης για τις τράπεζες.

Με βάση τη διαδικασία της κοινοτικής οδηγίας για το bail in, η οποία θα ενσωματωθεί αυτή την εβδομάδα στο εθνικό δίκαιο, το κεφαλαιακό έλλειμμα που ενδέχεται να προκύψει από το stress test καλούνται αρχικά να το καλύψουν μέσω αύξησης κεφαλαίου οι ιδιώτες επενδυτές.

Οι τράπεζες θα έχουν περιθώριο ως δύο μήνες για να ολοκληρώσουν επιτυχώς τις αυξήσεις κεφαλαίου.

Αν δεν τα καταφέρουν, ξεκινά η διαδικασία αναμόρφωσης του ενεργητικού τους από την οποία χαμένοι θα βγουν οι υφιστάμενοι μέτοχοι.

Η αραίωση (dilution), την οποία κινδυνεύουν να υποστούν οι μέτοχοι αποτελεί συνάρτηση της ζημιάς, που θα προκύψει από την αναμόρφωση του ενεργητικού, σε συνδυασμό με την καθαρή θέση της τράπεζας. Όσο μεγαλύτερη η ζημιά, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το dilution.

Αν μάλιστα η ζημιά ξεπερνά την καθαρή θέση τότε «κουρεύονται» και στοιχεία του παθητικού (το κούρεμα δεν μπορεί να ξεπερνά το 8% του ενεργητικού). Κατά σειρά προτεραιότητας πρώτα μετατρέπονται σε μετοχές οι υβριδικοί τίτλοι, μετά τα ομόλογα μειωμένης εξασφάλισης και τέλος τα senior bonds.

Στην περίπτωση που μετά και την υποχρεωτική μετατροπή των ομολογιών σε μετοχικό κεφάλαιο η τράπεζα εμφανίζει αρνητική καθαρή θέση, κρίνεται μη βιώσιμη και οδηγείται σε εξυγίανση με «κούρεμα» και των ανασφάλιστων καταθέσεων (άνω των 100.000 ευρώ).

Οι παράμετροι που θα κρίνουν το ύψος του κεφαλαιακού ελλείμματος και επομένως του λογαριασμού που θα κληθούν να πληρώσουν οι υφιστάμενοι μέτοχοι είναι οι εξής:

- Οι παραδοχές για την πορεία της ελληνικής οικονομίας που θα υιοθετήσουν για διάστημα 12 - 24 μηνών η ΕΚΤ και ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός.

- Αν θα στρεσαρισθούν οι προσωρινές αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις και ευρύτερα η έκθεση των τραπεζών στο Δημόσιο (τίτλοι έκδοσης ή εγγύησης Δημοσίου, δάνεια, παράγωγα προϊόντα κ.ά.).

-Το ύψος της μη εξυπηρετούμενης έκθεσης (ΝPEs), τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, δηλαδή, καθώς και όσα είναι ενήμερα κρίνεται όμως ότι δεν μπορούν να εξοφληθούν.

- Το αν και πότε θα δημιουργηθεί bad bank η οποία θα «προικισθεί» με κεφάλαια από τα 25 δισ. ευρώ του ESM και θα προχωρήσει στην εξαγορά μη εξυπηρετούμενων δανείων από τις τράπεζες.

Οι μάκρο παραδοχές του stress test

Μετά το δημοψήφισμα και την επιβολή των capital controls οι προοπτικές για την ελληνική οικονομία έχουν επιδεινωθεί ραγδαία. Η Κομισιόν αναθεώρησε πρόσφατα τις εκτιμήσεις της, αναμένοντας ύφεση για φέτος της τάξης του 2% με 4% και 0,5% με 1,75% για το 2016. Η αμέσως προηγούμενη πρόβλεψη της Κομισιόν εκτιμούσε ότι φέτος η ελληνική οικονομία θα αναπτυσσόταν κατά 0,5%.

Παρότι το ΔΝΤ δεν έχει επικαιροποιήσει τις προβλέψεις του, οι αναλυτές εκτιμούν ότι οι παραδοχές του stress test δεν θα απέχουν σημαντικά από τις εκτιμήσεις της Κομισιόν για τη διετία 2015-16.

Η εκτίμηση για ύφεση ως 4% φέτος σηματοδοτεί ότι θα μειωθούν περαιτέρω οι τιμές των εμπορικών και οικιστικών ακινήτων και βεβαίως θα εκτιναχθούν τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα, που αποτελούν και το μεγάλο πρόβλημα των εγχώριων τραπεζών.

Στα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (NPEs) περιλαμβάνουν τα δάνεια σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών καθώς και όσα είναι μεν τυπικά ενήμερα, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι ο οφειλέτης ενδέχεται να μην εκπληρώσει πλήρως τις δανειακές του υποχρεώσεις, χωρίς ρευστοποίηση των σχετιζόμενων εξασφαλίσεων (απομειούμενα δάνεια).

Το ήπιο σενάριο για τις κεφαλαιακές ανάγκες

Στο ήπιο σενάριο, τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα εκτιμάται, σύμφωνα με τμήμα ανάλυσης εγχώριας χρηματιστηριακής, ότι θα αυξηθούν κατά περίπου 20 δισ. ευρώ στο εξεταζόμενο διάστημα. Αν ο δείκτης κάλυψης των NPEs από προβλέψεις διαμορφωθεί στην άσκηση στο 50% οι τράπεζες εκτιμάται ότι θα χρειασθούν νέες προβλέψεις της τάξης των 7 δισ. ευρώ.

Η ελαφρά επιδεινωμένη εκδοχή του ίδιου σεναρίου προβλέπει ότι θα υπάρξει κατά τη διάρκεια του stress test «κούρεμα» των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων κατά 25%, λόγω του εκτροχιασμού των εκτιμήσεων για επιστροφή στην κερδοφορία από την τρέχουσα χρήση.

Το κεφαλαιακό έλλειμμα σε αυτήν την περίπτωση θα φθάσει σε περίπου 10 δισ. ευρώ, ενώ θα διευρυνθεί κατά τι αν υπάρξει απομείωση και στην ευρύτερη έκθεση των τραπεζών στο Δημόσιο.

Στο ίδιο σενάριο αν εκτιμηθεί ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξηθούν στην τριετία κατά 30 δισ. ευρώ, οι κεφαλαιακές ανάγκες διαμορφώνονται στα 12 ή 15 δισ. ευρώ, ανάλογα με το αν αποφευχθεί ή όχι το «κούρεμα» κατά 25% των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων.

Βαρύ το δυσμενές σενάριο

Αν απαιτηθεί ο δείκτης κάλυψης μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων να ανέβει στο 60% όπου βρίσκονται οι περισσότερες ευρωπαϊκές τράπεζες, το ύψος του κεφαλαιακού ελλείμματος θα εκτοξευτεί στα επίπεδα των 17 με 25 δισ. ευρώ.

Αν δηλαδή το μη εξυπηρετούμενο άνοιγμα εκτιμηθεί ότι αυξάνεται στην τριετία κατά 20 δισ ευρώ και δεν κουρευτεί ο αναβαλλόμενος φόρος, οι κεφαλαιακές ανάγκες θα διαμορφωθούν κοντά στα 17 δισ. ευρώ. Στην περίπτωση όπου η εκτίμηση για τα NPEs προβλέπει αύξηση κατά 30 δισ. ευρώ οι κεφαλαιακές ανάγκες εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν κοντά στα 22 δισ. ευρώ.

Αν τέλος στρεσαρισθούν και οι αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις οι παραπάνω εκτιμήσεις θα αυξηθούν αντίστοιχα κατά περίπου 3 δισ. ευρώ.

Κλειδί σε ποια φάση θα ενεργοποιηθεί η bad bank

Κλειδί για το πού θα διαμορφωθεί ο τελικός λογαριασμός αποτελεί το αν θα επιλεγεί με πολιτικά κριτήρια η λύση σύστασης κρατικής bad bank η οποία εν συνεχεία θα ενισχυθεί με ιδιωτικά κεφάλαια και σε ποια φάση της διαδικασίας θα συμβεί κάτι τέτοιο.

Όπως έγραψε το Euro2day.gr εξετάζεται η λύση σύστασης κρατικής bad bank η οποία είναι πιθανόν εν συνεχεία να ενισχυθεί και με ιδιωτικά κεφάλαια. Εφόσον προκριθεί η λύση αυτή η bad bank θα πρέπει να παρέμβει και να αγοράσει μη εξυπηρετούμενα δάνεια από τις τράπεζες στη φάση της αναμόρφωσης του ενεργητικού τους.

Ωστόσο υπάρχει το ενδεχόμενο να ολοκληρωθεί η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με λογισμό των εκτιμώμενων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων στην τριετία, και μετά να στηθεί μια ή περισσότερες bad banks στις οποίες θα εισφερθεί μέρος του χαρτοφυλακίου μη εξυπηρετούμενων δανείων (κυρίως επιχειρηματικά).

Κλειδί για να λειτουργήσει η bad bank θα είναι η προικοδότησή της είτε με ομόλογα ESM που γίνονται αποδεκτά ως ενέχυρα από την ΕΚΤ είτε η αποδοχή της δυνατότητας έκδοσης τίτλων με εγγύηση Δημοσίου τα οποία επίσης θα γίνονται αποδεκτά ως ενέχυρα από το ευρωσύστημα.

Τόσο η ιρλανδική NAMA, όσο και η ισπανική SAREB, στηρίχθηκαν σε αυτό το μοντέλο. Η ΕΚΤ αποδέχθηκε τους τίτλους που εξέδωσαν οι θυγατρικές τους ακόμη και σε περιόδους όπου η πιστοληπτική διαβάθμιση των χωρών (Ιρλανδία) ήταν χαμηλότερη της ελάχιστα αποδεκτής.