Αναλυτές: Τα επόμενα στάδια και τα πιθανά σενάρια για την Ελλάδα

Παρότι στις τελευταίες τους αναφορές είχαν αρχίσει να περιλαμβάνουν αυξημένες πιθανότητες ατυχήματος, οι ξένοι επενδυτικοί οίκοι κατά βάση παραμένουν αισιόδοξοι ακόμα και την τελευταία στιγμή. Αντίθετα, οι οίκοι αξιολόγησης προχώρησαν, άμεσα και αναμενόμενα, σε υποβαθμίσεις της χώρας, των τραπεζών και των ομολόγων των εταιρειών, δεδομένων των έκτακτων μέτρων κίνησης κεφαλαίου (capital controls) και καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες.

Η πρώτη εικόνα

Παρά τις όποιες συμφωνίες ή διαφωνίες, οι διεθνείς αναλυτές συμφωνούν στο γεγονός ότι από εδώ και πέρα είμαστε σε αχαρτογράφητα ύδατα. Από τη μία, ακόμα και μετά τη ρήξη, την αδυναμία αποπληρωμής του ΔΝΤ και τη λήξη του προγράμματος του ESM, η πιθανότητα του Grexit παραδόξως διατηρείται σε επίπεδα παρόμοια με τις προηγούμενες δύο εβδομάδες. Παρότι ο δείκτης Sentix αυξήθηκε από το 41,2% στο 48,4%, η πιθανότητα εξόδου της χώρας παρέμεινε στο 47,7%.

Από την άλλη, μετά από ένα πεντάμηνο συζητήσεων σε διάφορα επίπεδα, οι αναλυτές επισημαίνουν ότι πολύ δύσκολα θα έχουν μείνει αποθέματα αξιοπιστίας από τις δύο πλευρές και η κρίση εμπιστοσύνης πολύ δύσκολα μπορεί να ξεπεραστεί μόνο από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.

Συνοψίζοντας, το consensus εκτός από υψηλή μεταβλητότητα, προσδοκά έστω και εκ των υστέρων ένα δύσκολο συμβιβασμό μεταξύ των δύο πλευρών, προς μια χειρότερη για την Ελλάδα λύση από τη βέλτιστη ή την καλύτερη δυνατή που θα είχε επιτευχθεί πριν από τη λήξη του προγράμματος στις 30/6.

Στα άκρα, μακριά από τον κοινό τόπο, υπάρχουν δύο απόψεις: η μία που εκτιμά ότι πλέον το μοιραίο Grexit δεν μπορεί να αποφευχθεί και το μόνο που μένει είναι αν θα είναι συντεταγμένο ή ακανόνιστο και από την άλλη ότι η Ευρώπη τελικά θα δώσει έστω και καθυστερημένα μια βιώσιμη λύση στην Ελλάδα προκειμένου να λήξει άπαξ και διαπαντός το εγχώριο ζήτημα. Παραδόξως, πολλοί λίγοι προσδοκούν λύση που απλά θα πάει το πρόβλημα λίγο πιο πέρα χρονικά, παρότι αυτό αποτελούσε το βασικό σενάριο εδώ και καιρό.

Μειοψηφία των αναλυτών και των οικονομολόγων εξηγούν ότι οι δανειστές πίεσαν τους Έλληνες παραπάνω απ' όσο μπορούσαν να αντέξουν και το πρόγραμμα τελικά ήταν υπερβολικά δύσκαμπτο και πέρναγε πάρα πολλές από τις κόκκινες γραμμές της ελληνικής κυβέρνησης. Για τους περισσότερους, το αγκάθι των διαπραγματεύσεων και για τις δύο πλευρές παρέμεινε η ελάφρυνση του ελληνικού χρέους στην Ελλάδα και λιγότερο το νέο πακέτο χρηματοδότησης. 

Οι βασικές υποθέσεις εργασίας

- Η υψηλή μεταβλητότητα και η ρητορική θα διατηρηθούν μέχρι την πορεία προς το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου, με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να παραμένει αμετακίνητη στην απόφαση να μην αυξήσει τη ρευστότητα έκτακτης ανάγκης (ELA) στις ελληνικές τράπεζες πέραν του επιπέδου της Παρασκευή 26 Ιουνίου, χωρίς ωστόσο να αλλάζει και το haircut στα εχέγγυα των τραπεζών. Ελάχιστοι προσδοκούν ότι το δημοψήφισμα τελικά θα αποφευχθεί, ειδικά μετά και τη δημόσια τοποθέτηση αρκετών Ευρωπαίων αρχηγών και αξιωματούχων ότι πλέον είναι απαραίτητο.

- Οι πρώτες δημοσκοπήσεις, αλλά και οι αναλυτές εκτιμούν ότι η νίκη του «Ναι» έχει περισσότερες πιθανότητες, παρότι το στρατόπεδο του «Όχι» μπορεί να ξεκίνησε πιο δυναμικά. Αυτό είναι και το προσδοκώμενο αποτέλεσμα από τις εταιρείες στοιχηματισμού που τοποθετούν το «Ναι» στο 65%-70% και το «Όχι» στο 30%-35%. Το σενάριο του «Ναι» φαίνεται να έχει τη δυναμική να φέρει μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας, αφού το πιο πιθανό είναι ο Έλληνας πρωθυπουργός και ενδεχομένως ολόκληρη η κυβέρνηση να παραιτηθεί. Μετά την παραίτηση Τσίπρα, αρκετοί πολιτικοί και οικονομικοί αναλυτές δεν θεωρούν απίθανο κάποιοι από τους πιο μετριοπαθείς βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ να ενταχθούν σε άλλα πιο φιλοευρωπαϊκά κόμματα, όπως το ΠΑΣΟΚ, το Ποτάμι και η Ν.Δ., σε έναν εθνικό συνασπισμό ενότητας. Η νέα κυβέρνηση θα έχει κυρίως το σκοπό να βρει τον κοινό τόπο με τους πιστωτές και να υπογράψει μια συμφωνία. Σε αυτό το σκηνικό επικράτησης του «Ναι», πολύ λίγοι βλέπουν ότι τελικά ο Τσίπρας μπορεί να παραμείνει στην εξουσία και να υπηρετήσει τη συμφωνία.

- Οι πρόωρες εκλογές θα παραμείνουν το πιο σίγουρο αποτέλεσμα, ειδικά αν επικρατήσει το «Ναι», αλλά τοποθετούνται προς το φθινόπωρο. Κάτι τέτοιο θα βοηθήσει και τις αγορές να ανασάνουν και να αντιδράσουν θετικά.

- Οι ξένοι παρατηρητές επισημαίνουν ότι η ψήφος για το «Όχι» θα κάνει την έξοδο από το ευρώ εφικτή και μάλλον το πιο πιθανό σενάριο. Χωρίς την υποστήριξη ενός προγράμματος, το χειρότερο σενάριο όλων, οι αρχικοί έλεγχοι κεφαλαίων γρήγορα θα επιδεινώσουν την κατάσταση με αρκετά αυστηρότερους ελέγχους και με αναγκαστική μετατροπή του νομίσματος ή παράλληλο νόμισμα αν αυτό τελικά επιλεγεί. Ωστόσο, ακόμα και στο Grexit, οι περισσότεροι εκτιμούν ότι η Ελλάδα δεν θα αφεθεί στην τύχη της, δεδομένου των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών που οι ίδιοι Ευρωπαίοι δέχθηκαν ότι επικρατούν. Ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση, πολλοί επισημαίνουν ότι η Ευρώπη θα παραμείνει στη χώρα ως βασικός μοχλός ανάπτυξης και θα επηρεάσει την πορεία της θεσμικής της μεταρρύθμισης, προκειμένου στο απώτερο σενάριο η χώρα να επανέλθει.

- Πολλά από τα παραπάνω μπορεί να αλλάξουν ρότα και να γίνουν πολύ διαφορετικά για τις διαπραγματεύσεις, αν οι αγορές αντιδράσουν τελικά πολύ αρνητικά σε πιθανό πολιτικό χάος στην Ελλάδα, όπου μπορεί να υπάρξει και ισχυρός μηχανισμός μετάδοσης της κρίσης στις άλλες χώρες. Πολλοί γεωπολιτικοί παρατηρητές βλέπουν ότι η αποκόλληση της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι επεισοδιακή.