Οι πιέσεις και το παρασκήνιο για εργασιακά-ασφαλιστικό

Σχέδιο απεμπλοκής των διαπραγματεύσεων από τα δύο αγκάθια που μπλοκάρουν τις συζητήσεις αναζητά η κυβέρνηση. Δεν είναι άλλα από: α) την επιμονή των δανειστών, κυρίως του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) να απελευθερωθεί το καθεστώς των ομαδικών απολύσεων και να μην εφαρμοστεί το σχέδιο του υπουργείου Εργασίας για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και β) να υπάρξει μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης, ήτοι να υπάρξουν νέες μειώσεις στις κύριες συντάξεις χωρίς να καταργηθεί η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές.

Δεν θεωρείται τυχαία η δήλωση του υπουργού Εργασίας Πάνου Σκουρλέτη, το νομοθετικό έργο του οποίου βρίσκεται στον κυκλώνα της διαπραγμάτευσης, ότι ματαιοπονούμε να συζητάμε σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων, καθώς «εδώ που έχουμε φθάσει, απαιτούνται πολιτικές αποφάσεις προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία. Απαιτείται πρωτοβουλία από τον πρωθυπουργό».

Ο κ. Σκουρλέτης παραδέχθηκε ότι υπάρχει «μία παράλογη εμμονή» στο ζήτημα των συλλογικών συμβάσεων αλλά και των ομαδικών απολύσεων, παρότι πρόκειται για ζητήματα που δεν έχουν δημοσιονομικό αντίκτυπο και δεν επηρεάζουν την ικανότητα της χώρας να αποπληρώσει τα χρέη της. Επιβεβαίωσε ότι οι δανειστές θέτουν θέμα ομαδικών απολύσεων, ζητούν να μην προχωρήσει η ρύθμιση για τη 13η σύνταξη και τον κατώτατο μισθό, ενώ επιθυμούν περικοπή συντάξεων, συμπεριλαμβανομένων των επικουρικών.

Για το λόγο αυτό, ο υπουργός Εργασίας υποστήριξε πως επιβάλλεται πλέον η ευρωπαϊκή πολιτική ηγεσία να πάρει την κατάσταση στα χέρια της, εκτιμώντας ότι ίσως θα έπρεπε να διακοπούν οι συνομιλίες στο πλαίσιο του Brussels Group και να συνεχιστεί η διαπραγμάτευση σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο.

Οι δηλώσεις αυτές έρχονται μετά την εμπλοκή που παρατηρήθηκε στις συζητήσεις στις Βρυξέλλες το Σάββατο ενώ, χθες, Κυριακή, φάνηκε μεταστροφή του κλίματος, με αξιωματούχους να κάνουν λόγο για ουσιαστική πρόοδο των συνομιλιών.

Η προφανής επιδίωξη του κυβερνητικού επιτελείου είναι τόσο τα εργασιακά όσο και τα ασφαλιστικά θέματα να παραπεμφθούν στη συζήτηση για το μεγάλο πακέτο χρηματοδότησης, έως το τέλος του 2016, με τις τελευταίες πληροφορίες βέβαια να φέρουν την κυβέρνηση να επιδιώκει την επίτευξη μιας «συνολικής συμφωνίας» με τους εταίρους μέσα στο Μάιο.

Ομαδικές απολύσεις

Το θέμα των ομαδικών απολύσεων δεν είναι νέο, στις συζητήσεις με τους εκπροσώπους των δανειστών. Ιδιαίτερα οι εκπρόσωποι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου το θέτουν μετ' επιτάσεως, ζητώντας αφενός την απελευθέρωσή τους, αφετέρου την αποδέσμευση των αποφάσεων από οποιαδήποτε πολιτική – κυβερνητική παρέμβαση.

Όπως δήλωσε το πρώην μέλος του Ταμείου, Μιράντα Ξαφά, στόχος του ΔΝΤ είναι η προσέλκυση επενδύσεων, μέσα από μέτρα που θα βελτιώσουν την προσφορά αγαθών και υπηρεσιών. Στον αντίποδα, η κυβέρνηση αντικρούει την ανάγκη νέων παρεμβάσεων, χρησιμοποιώντας και έκθεση του ILO (Διεθνής Οργάνωση Εργασίας) με τίτλο «Ελλάδα: Παραγωγικές θέσεις εργασίας».

Στην έκθεση αυτή, αναφέρεται ξεκάθαρα αφενός ότι αυτό που μπορεί να λογίζεται ως συγκεκριμένη βέλτιστη πρακτική στο γερμανικό πλαίσιο εργασιακών σχέσεων ενδέχεται να μην είναι μεταβιβάσιμο σε διαφορετικές πραγματικότητες, όπως για παράδειγμα στην ελληνική, και αφετέρου ότι ειδικά στο ισχύον ελληνικό σύστημα ομαδικών απολύσεων, ο ρόλος που ανατίθεται στις δημόσιες αρχές, αλλά και στο Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας δεν αντίκειται σε καμία από τις γενικές αρχές ή δικαιώματα της συνθήκης της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας. Τα ίδια επιχειρήματα είχε χρησιμοποιήσει και η προηγούμενη κυβέρνηση, καθώς το θέμα των ομαδικών απολύσεων, είναι από αυτά που δεν είχαν συμφωνηθεί ούτε μέσω του email Χαρδούβελη... Παρ' όλα αυτά, οι δανειστές επιμένουν.

Εργασιακά - κατώτατος μισθός

Οι εταίροι επιμένουν επίσης και στην απόσυρση του σχεδίου νόμου για την επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων στο επίκεντρο των εργασιακών σχέσεων, αλλά και την αύξηση του κατώτατου μισθού. Η επιχειρηματολογία γνωστή. Υπάρχουν χώρες με χαμηλότερους κατώτατους μισθούς, χωρίς βέβαια να είναι αναπτυξιακοί... παράδεισοι. Οι πιστωτές έφθασαν στο σημείο να θέσουν ακόμη και ζήτημα μονομερούς καταγγελίας της δανειακής σύμβασης από την πλευρά της Ελλάδας.

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, αρνήθηκαν να συζητήσουν το εργασιακό σχέδιο νόμου, υποστηρίζοντας ότι η 6η Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου του 2012 η οποία καταργείται με τη σταδιακή επαναφορά του κατώτατου μισθού στα 751 ευρώ, είναι ενσωματωμένη στη δανειακή σύμβαση.

Συγκεκριμένα, υποστήριξαν ότι η κατάργηση της 6ης ΠΥΣ οδηγεί σε μονομερή από τη χώρα μας καταγγελία της δανειακής σύμβασης. Αν και η προσέγγιση των δανειστών θεωρείται στατική για ένα δυναμικό κείμενο όπως είναι το μνημόνιο και οι δεσμεύσεις που απορρέουν από αυτό, η στάση τους δείχνει ότι είναι αποφασισμένοι να τραβήξουν το σχοινί μέχρι τα άκρα...

Στον αντίποδα, η ελληνική πλευρά έχει σύμμαχό της το ίδιο το ΔΝΤ. Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται αυτό, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο που πιέζει τόσο για τα εργασιακά, όλα αυτά τα 5 μνημονιακά χρόνια, στην τελευταία του έκθεση για την παγκόσμια οικονομία διαψεύδει τον εαυτό του. Αναλυτικά, όπως αποκάλυψαν και οι Financial Times, κρυμμένη στις τελευταίες σελίδες της έκθεσης του ΔΝΤ είναι μια μικρή μελέτη σχετικά με το πώς η παραγωγικότητα επηρεάζεται από τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.

Συγκεκριμένα, το ΔΝΤ εκτιμά ξεχωριστά το αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας και τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά προϊόντων και καταλήγει στο ότι η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας δεν βοηθάει καθόλου την παραγωγικότητα, ενώ βραχυπρόθεσμα έχει ακόμη και επιπτώσεις. Αντίθετα, η απελευθέρωση - μεταρρύθμιση της αγοράς προϊόντων έχει μεσοπρόθεσμα θετική επίδραση στην παραγωγικότητα.

Βέβαια, το βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα είναι και εκεί αρνητικό. Στην ουσία, αυτό που επισημαίνεται στην έκθεση του ΔΝΤ είναι ότι ενώ η απελευθέρωση της αγοράς προϊόντων είναι καλή για την παραγωγικότητα μακροπρόθεσμα, αλλά δαπανηρή βραχυπρόθεσμα, η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας δείχνει μόνο ουδέτερες ή αρνητικές συνέπειες. Παρ' όλα αυτά, το ΔΝΤ εμφανίζεται να επιμένει για κάτι για το οποίο η μελέτη αποδεικνύει ότι κάνει λάθος...

Ασφαλιστικό

Μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης, ήτοι μείωση των κύριων συντάξεων, αφού οι εκπρόσωποι των θεσμών στο σύνολό τους επιμένουν ότι στις επικουρικές πρέπει να εφαρμοστεί η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, θέτουν ακόμη και τώρα οι εκπρόσωποι των δανειστών ως βασική απαίτηση. Συγκεκριμένα, ζητούν την απόλυτη εφαρμογή όσων έχουν ψηφιστεί, την αύξηση των ενδιάμεσων ορίων ηλικίας ώστε κανείς να μη βγαίνει στη σύνταξη πριν από τα 62, την ενοποίηση των ασφαλιστικών οργανισμών και τη σύνδεση των εισφορών με τις παροχές.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων οι εκπρόσωποι των δανειστών, και για το ασφαλιστικό, επιμένουν σε θέματα που είχαν θέσει και στην προηγούμενη διαβούλευση, με την απελθούσα κυβέρνηση, ενώ αρνούνται να δεχθούν ότι στις προθέσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είναι να ανατρέψουν και μια σειρά μνημονιακών παρεμβάσεων με κορμό το νόμο 3863/2010.

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, την προηγούμενη βδομάδα, τα τεχνικά κλιμάκια ζήτησαν από το υπουργείο Εργασίας διευκρινίσεις για το θέμα της εφαρμογής του νόμου που έχει μείνει γνωστός ως νόμος Λοβέρδου – Κουτρουμάνη, δείχνοντας ότι 5 χρόνια μετά δεν είχαν καταλάβει ότι ο νέος τρόπος υπολογισμού θα ισχύσει (εφόσον ισχύσει) για όσους θεμελιώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα από την 1η Ιανουαρίου 2015 και μετά, και όχι για όσους συνταξιοδοτηθούν από τη συγκεκριμένη ημερομηνία.

Πριν από μερικές εβδομάδες η επικεφαλής του ΔΝΤ Κρ. Λαγκάρντ έθεσε θέμα ανάγκης σημαντικής διαρθρωτικής μεταρρύθμισης στο ασφαλιστικό της Ελλάδας, ξεχνώντας προφανώς ότι αυτή ξεκίνησε το 2010, με την ψήφιση κατά κύριο λόγο, του νόμου 3863. Εκτιμάται ότι μετά και τις παρεμβάσεις των τελευταίων 5 ετών σε όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, ύψος συντάξεων, περιορισμό της σπατάλης και εξορθολογισμό των στρεβλώσεων, «εξοικονομούνται» σχεδόν 14 δισ. ευρώ ετησίως, χωρίς όμως το σύστημα να έχει διασωθεί.

Βέβαια, ο αναπληρωτής υπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης Δημήτρης Στρατούλης δηλώνει αποφασισμένος να προωθήσει σύντομα προς ψήφιση, στη Βουλή, μια σειρά μέτρων που αναμένεται να έχουν δημοσιονομικό κόστος της τάξης των 900 εκατ. ευρώ για το 2015, ανατρέποντας την εύθραυστη αναλογιστική ισορροπία του ασφαλιστικού. Η κυβέρνηση δεν αρνείται μικρές παρεμβάσεις στο άμεσο μέλλον, ενώ εμφανίζεται πρόθυμη να ξεκινήσει διάλογο για νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση.

Ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης εκτιμούν πάντως ότι, παρά την επίμονη στάση των δανειστών, παραμετρικές αλλαγές, όπως η κατάργηση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, δεν θα έχουν ιδιαίτερα σημαντικά αποτελέσματα, διότι αφενός υπολογίζεται ότι το κέρδος για το σύστημα δεν θα ξεπεράσει τα 250 εκατ. ευρώ τα 2 πρώτα χρόνια εφαρμογής του, αφετέρου έχει αποδειχθεί ότι τα ταμεία μακροπρόθεσμα κερδίζουν από τις μειωμένες πρόωρες συντάξεις.

Σύμμαχο στο θέμα της κατάργησης της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος βρίσκει η κυβέρνηση στη Δικαιοσύνη, αφού η απόφαση του ΣτΕ κρίνει αντισυνταγματική την επιβολή της ρήτρας βιωσιμότητας στις επικουρικές συντάξεις.