Αφαλάτωση: Σχέδιο για μονάδες στα νησιά

Σχέδιο για τη δημιουργία εκτενούς δικτύου μονάδων αφαλάτωσης στα νησιά, με στόχο τη μείωση του κόστους του νερού για τις τουριστικές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, επεξεργάζεται η κυβέρνηση.

Όπως, όμως, προκύπτει από τις τελευταίες δηλώσεις του υπουργού Υποδομών Μιχάλη Χρυσοχοΐδη για την ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ και από πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Περιβάλλοντος Γιάννη Μανιάτη, δεν υπάρχει ενιαία στάση για το πώς θα κατασκευαστούν και θα λειτουργήσουν οι συγκεκριμένες μονάδες.

Ο κ. Χρυσοχοΐδης στα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας υποστήριξε πως μέσω της συγχώνευσης - συνεργασίας των δύο εταιρειών μπορεί να δημιουργηθεί μια ισχυρή κρατική επιχείρηση που θα συμβάλει στη μείωση του κόστους ύδρευσης των νησιών, αλλά και στην ποιότητα εξυπηρέτησης εκατομμυρίων τουριστών. Οι διοικήσεις των δύο εταιρειών δήλωσαν άγνοια για το σχέδιο συγχώνευσης - συνεργασίας, αλλά είναι σαφές πως στο υπουργείο Υποδομών το βλέπουν θετικά.

Ο Γιάννης Μανιάτης είχε δηλώσει προ ημερών πως τον κύριο λόγο θα τον έχουν οι ιδιώτες οι οποίοι θα κατασκευάσουν, θα χρηματοδοτήσουν και θα λειτουργήσουν τις μονάδες αφαλάτωσης. "Με τη Γενική Γραμματεία Αιγαίου έχουμε ξεκινήσει μεγάλη διαδικασία να υδροδοτήσουμε από τέτοιου είδους μονάδες, που θα χρηματοδοτηθούν κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα, όλα τα νησιά του Αιγαίου" είχε πει.

Το κόστος ύδρευσης των νησιών με υδροφόρες κ.λπ. προσεγγίζει ακόμα και τα 10 - 12 ευρώ ανά κυβικό μέτρο, όταν οι τελευταίες τεχνολογίες αφαλάτωσης επιτρέπουν την παραγωγή πόσιμου νερού με κόστος περί το 0,5 - 0,8 ευρώ ανά κυβικό μέτρο. Στην Ελλάδα λειτουργούν σήμερα περί τις 40, κυρίως μικρές, μονάδες αφαλάτωσης, χωρίς να έχει επιλυθεί το οξύ πρόβλημα ύδρευσης των νησιών, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Τα σχέδια για μονάδες αφαλάτωσης είχαν κυκλοφορήσει και στο παρελθόν, χωρίς να εφαρμοστούν, ενίοτε εξαιτίας τοπικών αντιδράσεων για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Προ εβδομάδων, πάντως, εγκαινιάστηκε η μονάδα αφαλάτωσης της Ύδρας, δυναμικότητας 1.600 κυβικών μέτρων νερού ημερησίως. Η δημοτική αρχή του νησιού υποστηρίζει πως το ετήσιο όφελος από τη λειτουργία της μονάδας ξεπερνά τα 500.000 ευρώ αφού μέχρι πρόσφατα η μεταφορά του νερού με υδροφόρα κόστιζε 3,19 ευρώ ανά κυβικό μέτρο, ενώ το νερό της αφαλάτωσης κοστίζει 1,19 ευρώ ανά κυβικό.

Την κατασκευή και λειτουργία της μονάδας αφαλάτωσης της Ύδρας ανέλαβε μετά από διαγωνισμό η ελληνική εταιρεία ΤΕΜΑΚ η οποία δραστηριοποιείται περισσότερες από τέσσερις δεκαετίας στη διαχείριση κι επεξεργασία νερού, με αξιόλογη εξαγωγική δραστηριότητα. Πέρυσι η εταιρεία είχε έσοδα περί τα 5,8 εκατ. ευρώ από 4,5 εκατ. το 2012 με κέρδη περίπου μισό εκατ. ευρώ.

Πιέσεις για το άνοιγμα της αγοράς των μονάδων αφαλάτωσης στην Ελλάδα ασκούν κυρίως διεθνείς κολοσσοί του κλάδου από το Ισραήλ, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία. Στελέχη της αγοράς επισημαίνουν πως για να επιτύχει το εγχείρημα απαιτείται πολιτική βούληση καθώς σε ορισμένες περιπτώσεις (σε παράκτιες περιοχές) το κόστος του νερού για τους πολίτες μπορεί να αυξηθεί. Αναφέρουν μάλιστα το παράδειγμα της Ισπανίας η οποία το 2004 ανακοίνωσε (και με συνδρομή κονδυλίων του ΕΣΠΑ) ένα φιλόδοξο σχέδιο κατασκευής 51 μονάδων αφαλάτωσης στη χώρα. Μέχρι σήμερα έχουν κατασκευαστεί 27 μονάδες (αρκετές από τις οποίες υπολειτουργούν λόγω τοπικών αντιδράσεων), άλλες 13 βρίσκονται υπό κατασκευή ή ολοκληρώνονται, ενώ ουδέποτε ξεκίνησε η κατασκευή των υπόλοιπων 11.

Τα ίδια στελέχη αναφέρουν και το παράδειγμα της Μήλου στην οποία λειτούργησε το 2007 η πρώτη ιδιωτική μονάδα αφαλάτωσης από την εταιρεία Αιολική Μήλου (την κατασκευή και διαχείριση της μονάδας την έχει η Sychem). Ο ιδιώτης τιμολογεί το νερό 2,31 ευρώ ανά κυβικό μέτρο, αλλά ο δήμος Μήλου τιμολογεί τους πολίτες με μόλις 1,5 ευρώ ανά κυβικό. Τη διαφορά καλείται να την πληρώσει η δημοτική αρχή η οποία οφείλει σημαντικά ποσά στην ιδιοκτήτρια εταιρεία της μονάδας. Στελέχη της περιφέρειας επισημαίνουν και το γεγονός πως τόσο στη Μήλο, όσο και σε πολλά νησιά υπάρχουν τεράστιες απώλειες νερού λόγω κακής ποιότητας του δικτύου ύδρευσης και μη εφαρμογής σχεδίων διαχείρισης - εξοικονόμησης. Στη Μήλο, για παράδειγμα, εκτιμάται πως οι απώλειες φτάνουν στο 50%!

Το μοντέλο που προωθεί η κυβέρνηση (τουλάχιστον ένα τμήμα της...) και ορισμένες περιφέρειες στα νησιά προβλέπει τη δημιουργία ενιαίου πλαισίου για την κατασκευή και διαχείριση των μονάδων, με κυρίαρχο ρόλο των ιδιωτών. Τα μεγάλα νησιά θα δημοπρατήσουν ξεχωριστά κάθε μονάδα, ενώ για τα μικρότερα προβλέπεται πως θα γίνει δημοπράτηση ανά ομάδα, για την εξασφάλιση οικονομιών κλίμακος.

Ισχυρή παρουσία στην παγκόσμια αγορά αφαλάτωσης (εκτιμάται κοντά στα 10 δισ. δολάρια το 2018, με ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης 15% - 20%) έχουν εταιρείες όπως η γαλλική Veolia Environment (φερόταν ως πιθανός υποψήφιος για την ΕΥΔΑΠ), η ισραηλινή IDE Technologies, η νοτιοκορεατική Doosan (κυριαρχεί στην αγορά της Σαουδικής Αραβίας που είναι και η μεγαλύτερη του πλανήτη), η αμερικανική General Electric, η ισπανική Acciona, κ.ά.

Ειδικά οι Ισραηλινοί, που έχουν ήδη σημαντική παρουσία στην Κύπρο, ενδιαφέρονται εδώ και χρόνια για την ελληνική αγορά και έχουν συζητήσει το θέμα κατά την πρόσφατη επίσκεψη του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά στο Τελ Αβίβ. Η IDE Technologies, που λειτουργεί κάποιες από τις μεγαλύτερες μονάδες αφαλάτωσης διεθνώς στο Ισραήλ, ανήκει στον όμιλο της Delek η οποία συμμετέχει στην κοινοπραξία που έχει αναλάβει τη συνεκμετάλλευση του κυπριακού φυσικού αερίου στο κοίτασμα Αφροδίτη της Κύπρου.