Οικονομία: Ανάκαμψη σε τέσσερις κινήσεις

Καθώς το πεδίο σχετικά με τη στάση των Ευρωπαίων εταίρων μας δείχνει να ξεκαθαρίζει και το κλίμα στο εσωτερικό της χώρας φαίνεται να βελτιώνεται, απομένουν τέσσερα ακόμη στοιχήματα που καλείται να κερδίσει η κυβέρνηση, για να φέρει την οικονομία στη φάση της ανάκαμψης.

Τράπεζες, ιδιωτικοποιήσεις, διατήρηση του πρωτογενούς πλεονάσματος και άμβλυνση του πολιτικού κινδύνου αποτελούν προτεραιότητες που όσο γρηγορότερα τακτοποιηθούν τόσο το καλύτερο θα είναι για όλους.

Απέναντι σ' αυτά τα μέτωπα και τις εξελίξεις η αγορά τηρεί στάση αναμονής, με τα ξένα funds να μην εντάσσουν την Ελλάδα στις "δοκιμαζόμενες" αναδυόμενες αγορές, αλλά ούτε και να υπογράφουν «λευκή επιταγή» αγοράζοντας από τώρα μαζικά στο Χ.Α.

Το θετικό για τους επενδυτές του χρηματιστηρίου είναι πως για πρώτη φορά έπειτα από κάποια χρόνια το χρονοδιάγραμμα των εξελίξεων για το επόμενο οκτάμηνο έχει σε γενικές γραμμές ξεκαθαρίσει, καθώς όπως δείχνουν τα πράγματα:

- Το πρωτογενές πλεόνασμα του 2013 θα είναι μεγάλο, θα επισημοποιηθεί από τους Ευρωπαίους μέσα στον Απρίλιο και θα μοιραστεί (ή έστω θα ανακοινωθεί πώς θα μοιραστεί) πριν από τις ευρωεκλογές του Μαΐου.

- Η Ευρώπη θα συζητήσει το θέμα της αναχρηματοδότησης του ελληνικού δημόσιου χρέους προς το τέλος του καλοκαιριού, ωστόσο η Αθήνα θα επιδιώξει την ανακοίνωση ενός περιγράμματος λύσης πριν από τις ευρωεκλογές του Μαΐου. Ολα δείχνουν πως το πακέτο θα περιλαμβάνει μείωση δανείων και μεγάλη επιμήκυνση λήξεων.

- Από τη συμφωνία αναχρηματοδότησης του χρέους θα προκύψει μεταξύ άλλων και μείωση επιτοκίου. 

Η κυβέρνηση, όπως φάνηκε και από τις χθεσινές δηλώσεις του Ευάγγελου Βενιζέλου μετά το ραντεβού στο Μαξίμου προσβλέπει σε γρήγορη ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων με την τρόικα, κάτι που αν επιβεβαιωθεί θα άρει μια ακόμα αβεβαιότητα. 

Τα πρώτα σημάδια

Σ' αυτό το περιβάλλον, η ελληνική πλευρά καλείται να θέσει την πληγωμένη οικονομία σε τροχιά ανάκαμψης. Η αλήθεια είναι πως τα πρώτα σοβαρά σημάδια σταθεροποίησης έχουν ήδη κάνει αισθητή την παρουσία τους: οι δείκτες οικονομικών προσδοκιών, ο όγκος των λιανικών πωλήσεων κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2013, οι πωλήσεις αυτοκινήτων από το φθινόπωρο έως σήμερα, η βιομηχανική παραγωγή του Δεκεμβρίου και γενικότερα η ανακοίνωση του ΑΕΠ του τελευταίου τετραμήνου της προηγούμενης χρονιάς, αποτελούν ενδείξεις πως η οικονομία τείνει να ξύσει τον «πάτο του βαρελιού», έπειτα από μια εξαετή, συνεχή και εντονότατη υποχώρηση.

Το πρόβλημα, ωστόσο, εντοπίζεται στο γεγονός ότι τα παραπάνω δεν αρκούν για να περάσει ο ρυθμός μεταβολής του φετινού ΑΕΠ σε θετικό πρόσημο. Κι αυτό γιατί τα βασικά «όπλα» μας (επανεκκίνηση της κατασκευής των μεγάλων οδικών αξόνων, αυξημένος εισερχόμενος τουρισμός, υψηλότερη απορρόφηση κονδυλίων ΕΣΠΑ) έχουν να αντιμετωπίσουν το εκ νέου μειωμένο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών εξαιτίας την υψηλής ανεργίας και των αυξημένων φόρων.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, όλοι καταλαβαίνουν πως η κυβέρνηση καλείται να κερδίσει μάχες σε τέσσερα βασικά μέτωπα:

1. Xρηματοπιστωτικό σύστημα: Στον τραπεζικό τομέα όσο πιο γρήγορα προχωρήσουν η αύξηση κεφαλαίου της Eurobank, η αντίστοιχη διαδικασία της Γενικής Τράπεζας και κυρίως οι μετατροπές των warrants των τριών συστημικών τραπεζών (Εθνική, Πειραιώς, Alpha Bank) σε μετοχές, τόσο περισσότερα ξένα κεφάλαια θα εισρεύσουν στην Ελλάδα.

2. Αποκρατικοποιήσεις: Η κυβέρνηση θα ήθελε μέχρι τις επόμενες εκλογές να έχει μπει σε μια σειρά τουλάχιστον το project του Ελληνικού (μια μεγάλη επένδυση που υπόσχεται πολλές χιλιάδες θέσεις εργασίας και μάλιστα τόσο κατά την κατασκευαστική περίοδο όσο και στη συνέχεια). Επιπρόσθετα, η αγορά θα ήθελε τους επόμενους 6-8 μήνες σημαντική πρόοδο στις αποκρατικοποιήσεις του ΟΛΠ, της ΤΡΑΙΝΟΣΕ και γενικότερα θα επιθυμούσε την προσέλκυση πολύ ισχυρών ξένων επιχειρηματικών ομίλων, οι οποίοι θα δεσμευθούν στη συνέχεια για την υλοποίηση μια σειράς μεγάλων επενδυτικών προγραμμάτων.

3. Δημοσιονομική πορεία: Θα πρέπει τους επόμενους μήνες να συνεχιστεί η ομαλή πορεία του προϋπολογισμού, με τη συνέχιση παραγωγής σημαντικών πρωτογενών πλεονασμάτων. Η εκκίνηση του Ιανουαρίου ήταν καλή και θετικά φαίνεται να εξελίσσονται τα πράγματα και τον Φεβρουάριο. Το κρίσιμο στοιχείο έγκειται κυρίως στα φορολογικά έσοδα (επιτυχίες στο μέτωπο της φοροδιαφυγής).

4. Πολιτική σταθερότητα: Προφανές είναι πως όλο το εγχείρημα της οικονομικής ανάκαμψης κινδυνεύει από τον λεγόμενο «πολιτικό κίνδυνο», ο οποίος αφορά είτε την ακυβερνησία της χώρας, είτε μια ιδιαίτερα παρατεταμένη προεκλογική περίοδο. Όλοι κατανοούν πως μέχρι τις αρχές του 2015 θα διεξαχθούν πιθανότατα έκτακτες βουλευτικές εκλογές, ωστόσο το ζητούμενο είναι: α) Οι εκλογές αυτές να γίνουν σε μια στιγμή που τα πράγματα στην οικονομία θα έχουν αρχίσει να μπαίνουν σε μια τάξη, β) Τα αποτελέσματα των εκλογών να μην οδηγήσουν σε ακυβερνησία, γ) Μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδος να μην οδηγήσει σε ουσιαστική ακυβερνησία από τώρα.

Το κυριότερο είναι πως ο συνδυασμός αυτών των τεσσάρων παραγόντων θα λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά, επαναπατρίζοντας καταθέσεις του εξωτερικού, προσελκύοντας επενδύσεις από το εξωτερικό, τονώνοντας το κλίμα στην αγορά και δημιουργώντας έναν «ενάρετο κύκλο» στην οικονομία, όπου οι αυξημένες θέσεις εργασίας θα αυξάνουν τα έσοδα του δημοσίου και των ασφαλιστικών ταμείων.

Οι καλές ενδείξεις

Το πρώτο θετικό στοιχείο είναι πως από το φθινόπωρο του περασμένου έτους ο ρυθμός ύφεσης στην πραγματική οικονομία έχει αρχίσει να αποκλιμακώνεται και μάλιστα με έντονους ρυθμούς. Ενδεικτικά άλλωστε είναι τα παρακάτω:

- Ο όγκος των λιανικών πωλήσεων άρχισε για πρώτη φορά να παρουσιάζει τάση σταθεροποίησης από το τελευταίο τρίμηνο του 2013. Συγκεκριμένα, αναμένεται να καταγράψει οριακή υποχώρηση το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, έναντι πτώσης γύρω στο 7%-9% που σημείωσε το εννεάμηνο της περασμένης χρονιάς.

- Οι πωλήσεις αυτοκινήτων έχουν ξεκινήσει να αυξάνονται από τον Νοέμβριο.

- Η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε μεν κατά 3,6% στο σύνολο του 2013, ωστόσο τον τελευταίο μήνα της προηγούμενης χρονιάς σημείωσε άνοδο 0,5%. Σύμφωνα με την Alpha Bank, «η ανάκαμψη της βιομηχανικής παραγωγής από το πρώτο τρίμηνο του 2014 προεξοφλείται τώρα και από την άνοδο του Δείκτη Υπευθύνων Προμηθειών στο 51,2 τον Ιανουάριο του 2014 από 49,6 τον Δεκέμβριο του 2013 και από 41,7 τον Ιανουάριο του 2013. Ειδικότερα, ο δείκτης αυτός διαμορφώθηκε πάνω από το 50 (που δείχνει αύξηση παραγωγής) για πρώτη φορά μετά τον Αύγουστο του 2009».

- Λέγεται πως το ύψος των μεταφορών είναι καλός δείκτης για το πώς θα κινηθεί μελλοντικά η οικονομία. Οι πωλήσεις καυσίμων (σε όγκο) αυξήθηκαν τον Νοέμβριο. Επίσης, η Εθνική Χρηματιστηριακή αναμένει πως η κίνηση στην Αττική Οδό θα αρχίσει να ανακάμπτει από το β΄ εξάμηνο του 2014.

- Παρατηρείται αποκλιμάκωση της ύφεσης στον ασφαλιστικό κλάδο, τάση που επιβεβαιώθηκε μέσα στο 2013 και εκτιμάται από παράγοντες της αγοράς ότι θα συνεχιστεί και φέτος. Ειδικότερα, η περσινή πτώση της παραγωγής ήταν 13,2% στο α΄ τρίμηνο, 11,1% στο εξάμηνο, 10,1% στο εννεάμηνο και 9,3% στο έτος.

- Κάποια επιμέρους τμήματα της οικοδομικής δραστηριότητας έχουν αρχίσει να παρουσιάζουν σημάδια σταθεροποίησης ή και ελαφράς ανάκαμψης. Χαρακτηριστική η δήλωση του προέδρου της Ικτίνος Μάρμαρα, Ε. Χαϊδά, πως «Σε τμήματα της οικοδομικής δραστηριότητας, όπως οι ακριβές κατασκευές, παρατηρείται κινητικότητα, τάση που πολύ πιθανόν να συνεχιστεί». 1

Η αγορά κρατάει και... περιμένει

Το Χρηματιστήριο, με αυξημένη ταχύτητα και αντανακλαστικά, κινείται κοντά στα υψηλά του, ενώ αρκετές μετοχές έχουν ήδη ξεπεράσει τα υψηλά επίπεδα τιμών τους. Η δυναμική του Γενικού Δείκτη, αν και είναι φανερή, εξακολουθεί να εξαρτάται από μια σειρά θεμάτων που σχετίζονται με το πολιτικό σκηνικό, τις αποφάσεις για τις τράπεζες και την οικονομία συνολικότερα.

Από τη μια, το σκηνικό στο Χ.Α. εξακολουθεί να επηρεάζεται έντονα από το μακροοικονομικό στοίχημα και από την άλλη δεν είναι λίγοι οι αναλυτές και οι διαχειριστές που υποστηρίζουν ότι ο πολιτικός κίνδυνος είναι υπαρκτός και πιθανότατα τα τρέχοντα επίπεδα του Γενικού Δείκτη να μην τον αποτιμούν ορθά. Οι εισροές των ξένων επενδυτών έχουν οδηγήσει αρκετούς τίτλους σε πιο απαιτητικά επίπεδα αποτίμησης, ωστόσο η ελληνική αγορά μετοχών έχει μπροστά της μια σειρά αποφάσεων που μπορεί να αλλάξουν το σκηνικό.

Το κρίσιμο στοιχείο, το οποίο όμως μπορεί εξελιχθεί σε «ατού» και θα δώσει έξτρα ώθηση στις τιμές των μετοχών και των ελληνικών ομολόγων, είναι το μέγεθος του πρωτογενούς πλεονάσματος στον κρατικό προϋπολογισμό και η καλύτερη εκτέλεση του προϋπολογισμού έναντι των στόχων του μεσοπρόθεσμου πλαισίου.

Υπό αυτό το πρίσμα, η διαπραγμάτευση με την τρόικα θα γίνει σε πολύ διαφορετικό κλίμα και την ίδια χρονική στιγμή θα αποτελεί το βασικό επιχείρημα της ελληνικής κυβέρνησης στην αίτηση για την ελάφρυνση του χρέους. Με αυτά τα χαρακτηριστικά, η επιστροφή στις αγορές, πιθανά το β΄ εξάμηνο του 2014 όχι μόνο θα είναι εφικτή, αλλά και αρκετά ευκολότερη απ' ό,τι φάνταζε ένα εξάμηνο πριν.

Η βραχυπρόθεσμη τεχνική εικόνα του Χρηματιστηρίου Αθηνών έχει τη σημασία της, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη η ανοδική αντίδραση μετά την αξιοσημείωτη διόρθωση που προηγήθηκε στις συνεδριάσεις από τα μέσα έως το τέλος του Ιανουαρίου. Τεχνικά η επόμενη αντίσταση εντοπίζεται στις 1.280 μονάδες, πριν από την προσπάθεια προσέγγισης των προηγούμενων υψηλών στις 1.306 μονάδες. Από πλευράς στηρίξεων ξεχωρίζουν οι 1.115 μονάδες, όπου σταμάτησε η πτωτική κίνηση του Ιανουαρίου και εν συνεχεία το χαμηλό των 1.095-1.100 μονάδων που σημειώθηκε στις 23 Δεκεμβρίου.

Παράλληλα, για την υψηλή κεφαλαιοποίηση, η βραχυχρόνια εικόνα δείχνει ως πιθανές ζώνες αντίστασης τα επίπεδα των 415 μονάδων, που θα είναι η πρώτη στάση πριν από την απόπειρα ανακατάληψης του υψηλού των 429-430 μονάδων. Η πρώτη στήριξη εντοπίζεται στις 390 μονάδες, ενώ οι 380-385 μονάδες είναι οι επόμενες στηρίξεις για τα blue chips.