Το 2011 ήταν η χειρότερη χρονιά της τελευταίας 20ετίας από πλευράς ιδιωτικοποιήσεων για την Ευρώπη, ενώ το ίδιο δύσκολο θα είναι και το 2012, με αποτέλεσμα να γίνεται ακόμα πιο δύσκολη η προσπάθεια πώλησης περιουσιακών στοιχείων από την Ελλάδα.

Tα στοιχεία του «Βαρομέτρου Ιδιωτικοποιήσεων» (Privatisation Barometer), που εκπόνησαν η εταιρεία συμβούλων KPMG και το ιταλικό ινστιτούτο Fondazione Eni Enrico Mattei (FEEM), δείχνουν πως οι αγορές δεν μπορούν να στηρίξουν το γιγάντιο ελληνικό πρόγραμμα καθώς το τελευταίο 18μηνο συνοδεύθηκε από απανωτά ναυάγια σε φιλόδοξα σχέδια εντός και εκτός Ευρώπης.

Σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2011 αντλήθηκαν μόλις 19,5 δισ. ευρώ από ιδιωτικοποιήσεις, ποσό που ήταν το χαμηλότερο από το 1993. Οι συντάκτες της μελέτης επισημαίνουν πως η κατάσταση θα είναι εξίσου δύσκολη και το 2012 καθώς η σοβαρή οικονομική κρίση που πλήττει τον ευρωπαϊκό Νότο διατηρεί την αναταραχή στα διεθνή χρηματιστήρια και απομακρύνει τους επενδυτές από αγορές που θεωρούνται απλησίαστες λόγω υψηλού ρίσκου.

Τα έσοδα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων από ιδιωτικοποιήσεις το 2011 δε θυμίζουν σε τίποτα τις εποχές της χρηματιστηριακής ευφορίας. Την περίοδο 1998 - 2000 είχαν αντληθεί περί τα 211 δισ. ευρώ από πωλήσεις κρατικών περιουσιακών στοιχείων. Τα μεγέθη υποχώρησαν στα επίπεδα των 41 - 68 δισ. ετησίως την περίοδο 2004 - 2008, για να βουτήξουν στα 19,5 δισ. ευρώ το 2011.

Ακόμα πιο δυσάρεστο είναι το συμπέρασμα της μελέτης σύμφωνα με το οποίο οι ιδιωτικοποιήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιπροσωπεύουν ολοένα και μικρότερο τμήμα της παγκόσμιας αγοράς. Το 2008, για παράδειγμα, οι πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων στην Ε.Ε. είχαν φτάσει να αποτελούν το 68% των εσόδων από ιδιωτικοποιήσεις διεθνώς. Πέρυσι, εξαιτίας της μαζικής φυγής των επενδυτών, οι αποκρατικοποιήσεις στην Ε.Ε. ήταν μόλις το 27,9% της παγκόσμιας αγοράς. Οι ειδικοί επισημαίνουν πως οι επενδυτές στρέφονται προς άλλες αγορές οι οποίες προσφέρουν μικρότερο κίνδυνο και μεγαλύτερα κέρδη από την σπαρασσόμενη Γηραιά Ήπειρο.

Εκτός από το ελληνικό ναυάγιο, όπου τα προσδοκώμενα έσοδα του ελληνικού προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων περιορίζονται σε επίπεδα κοντά στο 1,3 δισ. ευρώ (το 1 δισ. προέρχεται από τον ΟΠΑΠ...), στην Ευρώπη τελευταία καταγράφηκαν και πολλές ακυρώσεις σχεδίων πώλησης κρατικών εταιρειών.

Στην Ισπανία, για παράδειγμα, η προηγούμενη κυβέρνηση είχε ανακοινώσει την πώληση του 30% της κρατικής λοταρίας (του αντίστοιχου ΟΠΑΠ) Sociedad Estatal de Loterias y Apuestas del Estado, αλλά και την παραχώρηση των αεροδρομίων της Μαδρίτης (Barajas) και της Βαρκελώνης (El Prat). Μέσω των συγκεκριμένων πωλήσεων, σχεδίαζε να αντλήσει περί τα 12 δισ. ευρώ, όμως οι εκλογές και το πολύ αρνητικό κλίμα στις αγορές οδήγησαν στην ακύρωση του σχεδίου.

Αρκετές ακυρώσεις ιδιωτικοποιήσεων υπήρξαν τους τελευταίους μήνες και εκτός Ε.Ε., με κορυφαία την απόφαση της ρωσικής κυβέρνησης, προ εβδομάδων, να μεταθέσει για το 2014 την πώληση ποσοστού του ενεργειακού κολοσσού Rosneft (είναι ένας από τους υποψηφίους για τη ΔΕΠΑ) που είχε προγραμματιστεί για φέτος.

Νωρίτερα, η Ρωσία είχε ακυρώσει την πώληση ποσοστού 6,9% της τράπεζας Sberbank, που θα ήταν μία από τις μεγαλύτερες ιδιωτικοποιήσεις στη Ρωσία, γιατί είχε τεθεί ως στόχος η άντληση 4,3 δισ. ευρώ.

Την ίδια τύχη είχε και η προσπάθεια εισαγωγής στο χρηματιστήριο του Λονδίνου των μετοχών της Russian Helicopters από την κρατική ρωσική εταιρεία συμμετοχών Oboronprom.

Το πρώτο εξάμηνο του 2012 ήταν εξίσου απογοητευτικό με την προηγούμενη χρονιά από πλευράς ιδιωτικοποιήσεων διεθνώς, γεγονός που έχουν επισημάνει και οι σύμβουλοι του Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων (ΤΑΙΠΕΔ) στην Αθήνα. Η κυβέρνηση διαπίστωσε λίγες εβδομάδες μετά την ανάληψη της εξουσίας πως οι φιλόδοξοι στόχοι για πώληση περιουσιακών στοιχείων είναι αδύνατον να επιτευχθούν.

Ο απερχόμενος διευθύνων σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ Κ. Μητρόπουλος, στην επιστολή παραίτησης που είχε υποβάλει στον υπουργό Οικονομικών Γ. Στουρνάρα, είχε περιορίσει τον στόχο εσόδων του 2012 μόλις στα 300 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα να προκληθούν αντιδράσεις εντός της κυβέρνησης. Το πολύ αρνητικό κλίμα στην Ευρώπη δείχνει πως ο Κ. Μητρόπουλος θα επιβεβαιωθεί, μολονότι υπάρχει κινητοποίηση κυβερνητικών στελεχών για επιτάχυνση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων.

Στις επιτυχίες του πρώτου εξαμήνου του 2012 καταγράφεται η πώληση του 40% της πορτογαλικής Redes Energeticas Nationais (REN) στη State Grid Corporation of China έναντι 592.00.000 ευρώ. Η REN διαχειρίζεται τα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου της Πορτογαλίας και είναι η δεύτερη συναλλαγή των Πορτογάλων με Κινέζους. Λίγες εβδομάδες νωρίτερα είχαν πωλήσει ποσοστό της EDP (η αντίστοιχη ΔΕΗ) στη Three Gorges Corporation έναντι 2,7 δισ. ευρώ.

Οι ίδιοι Κινέζοι φέρονται να έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον και για το ελληνικό δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Προς το παρόν, μία από τις διακηρυγμένες θέσεις της ελληνικής κυβέρνησης είναι πως δεν πρόκειται να πωληθούν δίκτυα κοινής ωφέλειας. Όμως, ούτε οι Πορτογάλοι πούλησαν πλειοψηφικό ποσοστό, αλλά μόνο το 40%, αντλώντας σημαντικά έσοδα και διατηρώντας τον έλεγχο...

Η μεγαλύτερη ιδιωτικοποίηση του 2012, όμως, πραγματοποιήθηκε στη Λατινική Αμερική. Τον Φεβρουάριο, η κυβέρνηση της Βραζιλίας συμφώνησε να παραχωρήσει για 30 χρόνια την εκμετάλλευση των τριών σημαντικότερων αεροδρομίων της χώρας έναντι 11 δισ. ευρώ.

Οι Βραζιλιάνοι άντλησαν πολύ περισσότερα χρήματα απ' όσα υπολόγιζαν αρχικά, κυρίως από συπατριώτες τους... Συνταξιοδοτικά ταμεία και κρατικές επιχειρήσεις πλήρωσαν 6,84 δισ. ευρώ (πέντε φορές περισσότερα από την ελάχιστη προσφορά που απαιτούσε η προκήρυξη!) για το Guaralhas International Airport του Σάο Πάολο.

Στις μεγάλες συμφωνίες του 2012 εντάσσεται και η πώληση του 5% της Oil and Natural Gas Company (ONGC) της Ινδίας.

Οι αναλυτές της KPMG επισημαίνουν στη μελέτη πως οι επενδυτές ελπίζουν στο ελληνικό πρόγραμμα των 19 δισ. ευρώ (στην περίπτωση όπου ξεκαθαρίσει το τοπίο για την τύχη της χώρας), αλλά και σε αντίστοιχα μεγάλα προγράμματα ανά τον κόσμο. Για παράδειγμα, η νέα κυβέρνηση του Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε πρόσφατα πως διατηρεί την πρόβλεψη για πώληση κρατικών περιουσιακών στοιχείων ύψους 25 δισ. ευρώ μέχρι το 2016. Αξιόλογα προγράμματα ιδιωτικοποιήσεων έχουν και πολλές ευρωπαϊκές χώρες όπως η Πολωνία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, αλλά και η Ουκρανία.

Για να προχωρήσουν ή για να αναστηθούν παλαιότερα σχέδια θα χρειαστεί η βελτίωση του κλίματος στα διεθνή χρηματιστήρια. Όσοι παρακολουθούν τα ευρωπαϊκά σχέδια και τις πιέσεις της τρόικας για άμεσο ξεκαθάρισμα στην κρατική περιουσία θεωρούν πως δύσκολα θα τηρηθούν τα σημερινά χρονοδιαγράμματα.