Δεν θα το ακούσετε πουθενά, ιδίως στην προεκλογική περίοδο, αλλά το δίλημμα της χώρας μας αφορά σήμερα την επιλογή μεταξύ καταστροφής και «δημιουργικής καταστροφής».

Απόλυτη καταστροφή, κατά την ταπεινή μου άποψη, θα είναι αν επικρατήσουν οι λαϊκιστικές δυνάμεις, που πάντα υπάρχουν και σε περίοδο κρίσεων βρίσκουν ευήκοον ουν σε σημαντικό μέρος της κοινωνίας, είτε από τα αριστερά, είτε από τα δεξιά.

Εκείνες οι δυνάμεις που υπόσχονται ανέξοδα επιστροφή στην παράδοξη ευμάρεια του πρόσφατου παρελθόντος, εκείνες που πρεσβεύουν απλές -τάχα- λύσεις σε σύνθετα προβλήματα. Εκείνες που προτείνουν, με περισσή ευκολία, ακόμη και την επιστροφή στη δραχμή.

Η αλήθεια είναι ότι απλές λύσεις δεν υπάρχουν. Στην καλύτερη περίπτωση θα περάσουν πολλά χρόνια έως ότου το βιοτικό επίπεδο του Έλληνα επανέλθει στα επίπεδα της προηγούμενης δεκαετίας.

Το σίγουρο είναι ότι η ανάκαμψη δεν θα προκύψει με την εφαρμογή παλαιών και αποτυχημένων συνταγών. Με άλλα λόγια, το κράτος πρέπει να αλλάξει και το οικονομικό μοντέλο πρέπει να στηθεί σε άλλες βάσεις.

Όλα αυτά έχουν ειπωθεί πολλάκις. Αυτό που δεν έχει ειπωθεί αρκούντως είναι ότι τέτοιου είδους ομελέτες δεν γίνονται χωρίς σπασμένα αβγά. Ας ξεκινήσουμε από το πιο βασικό:

Όταν περιορίζονται οι δαπάνες του κράτους κι αυξάνονται τα έσοδά του, σε μια έως πρότινος κρατικοδίαιτη οικονομία όπως η ελληνική, νομοτελειακά μειώνεται το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών. Μεγάλες οι περικοπές στην κρατική «ασωτία», μεγάλες και οι περικοπές στο εισόδημα του πολίτη, έως ότου αλλάξει το οικονομικό μοντέλο.

Αλλά και στον ιδιωτικό τομέα υπάρχουν αντίστοιχες νομοτέλειες. Ας πάρουμε για παράδειγμα τον κλάδο των Media. H δραματική συρρίκνωσή του, σε σχέση με τα παράλογα δεδομένα του πρόσφατου παρελθόντος, αναπόφευκτα επιφέρει λουκέτα, μειώσεις μισθών και απολύσεις.

Το κακό με τη χώρα μας είναι ότι και οι ανισορροπίες στον ιδιωτικό τομέα, όπως αυτή του κλάδου των Media, δεν είναι εξαίρεση, αλλά κανόνας. Αποτελούν προϊόν του σπάταλου κράτους-πελάτη, του υπέρμετρου δανεισμού και του στρεβλού καταναλωτικού μοντέλου που υιοθετήσαμε.

Με άλλα λόγια, πέρα από την επιβεβλημένη «επανίδρυση του κράτους» που επαγγέλθηκε, αλλά ουδέποτε ξεκίνησε ο Κώστας Καραμανλής, χρειάζεται και εκτεταμένη αναδιάρθρωση του ιδιωτικού τομέα, που θα έχει επίσης μεγάλες παρενέργειες.

Όσο κι αν το εξωραΐσουμε αυτό, θεωρητικά, η ουσία είναι ότι οι ζωές πάρα πολλών ανθρώπων άλλαξαν και αλλάζουν προς το χειρότερο, είτε γιατί μειώνεται το εισόδημά τους, είτε γιατί μένουν άνεργοι.

Κι επειδή οι άνθρωποι δεν μαθαίνουν νέες δεξιότητες από τη μία μέρα στην άλλη, ούτε βεβαίως στη δύση του βίου τους, η πλήρης απορρόφηση των εκτεταμένων κοινωνικών και οικονομικών κραδασμών, που μοιραία προκύπτουν από τα παραπάνω δεδομένα, είναι πρακτικά αδύνατη.

Υπάρχει όμως η δυνατότητα μετατροπής αυτής της επαπειλούμενης καταστροφής σε «δημιουργική καταστροφή», από την οποία θα προκύψει μια νέα, καλύτερη Ελλάδα.

Αρκεί να τηρηθούν τρεις αναγκαίες προϋποθέσεις:

Η πρώτη αφορά τον παράγοντα χρόνο. Τα ασφυκτικά περιθώρια προσαρμογής που θέτουν ακόμη και σήμερα οι δανειστές μας αλλάζουν τις συνθήκες ταχύτερα απ' ό,τι επιτρέπουν οι δυνατότητες προσαρμογής της κοινωνίας, αλλά και της οικονομίας.

Η δεύτερη αφορά τη δικαιότερη κατανομή των βαρών και την οργανωμένη προσπάθεια στήριξης όσων πλήττονται περισσότερο. Κάτι τέτοιο, όμως, είτε αρέσει είτε όχι, σχετίζεται άμεσα με τη φορολογία των (πραγματικά) υψηλών εισοδημάτων, της (μεγάλης) περιουσίας και πρωτίστως με την πάταξη της φοροδιαφυγής.

Η τρίτη αφορά την υιοθέτηση ενός νέου, πειστικού οικονομικού μοντέλου, που θα άρει αντικίνητρα και θα διευκολύνει άμεσα και έμμεσα την ανακατεύθυνση παραγωγικών δυνάμεων, σε ξεκάθαρα ορισμένους «στρατηγικούς» τομείς.

Τον χρόνο πιστεύω ότι θα μας τον δώσουν, έστω και υπό την πίεση ευρύτερων συνθηκών, οι εταίροι-δανειστές μας.

Η κοινωνική αλληλεγγύη, όμως, και ο «χάρτης» της ανάκαμψης εμπίπτουν απολύτως στην ευθύνη μας.