Περίπου την ώρα που στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες βρίσκονται σε χρονιά εκλογής προέδρου, ξεκινούσε μια φιλολογία για την πιθανότητα αναβολής τους, στην Ελλάδα άρχιζε η συζήτηση για το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών, παρότι η κυβέρνηση ήρθε στην εξουσία μόλις τον περασμένο Ιούλιο.
Αντίθετα με τις ΗΠΑ, όπου τυχόν αναβολή των προεδρικών εκλογών (παρά τις ανατροπές που προκάλεσε η πανδημία στα πολιτειακά primaries) φαίνεται να αντιμετωπίζει σοβαρά συνταγματικά προβλήματα, στην Ελλάδα δεν υπάρχουν τέτοιας φύσης θέματα, είτε γίνουν εκλογές τον Ιούλιο (όπως ενίοτε ακούγεται), είτε τον Σεπτέμβριο (όπως ακούγεται ακόμη εντονότερα).
Επισήμως η κυβέρνηση διαψεύδει το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών, αλλά με ανησυχητική… συχνότητα, καθώς οι πληροφορίες περί του αντιθέτου είναι επίμονες, ενώ λάδι στη φωτιά βάζουν και κάποιες κινήσεις, όπως η σπουδή του υπουργού Εσωτερικών Τάκη Θεοδωρικάκου, ενώ έχει σίγουρα πολλά άλλα «στο πιάτο του», να ασχοληθεί με τους εκλογικούς καταλόγους των ψηφοφόρων εξωτερικού.
Το ερώτημα βεβαίως είναι γιατί να γίνουν πρόωρες εκλογές, τι θα εξυπηρετήσουν και τι συνέπειες πιθανώς θα έχουν, δεδομένης της πρωτοφανούς συγκυρίας που δημιουργεί η πανδημία.
Από πλευράς πολιτικού και καθαρά κομματικού συμφέροντος, επιφανειακά τουλάχιστον φαίνεται να υπάρχει στέρεα βάση σε όσους επιχειρηματολογούν «υπέρ». Κατόπιν των μέχρι τώρα αποτελεσμάτων στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού, η κυβέρνηση απολαμβάνει υψηλότατα ποσοστά αποδοχής και μεγάλο άνοιγμα «ψαλίδας» σε σχέση με την αξιωματική αντιπολίτευση.
Δεδομένου ότι οι πρώτες εκλογές θα γίνουν με απλή αναλογική, αυτό της δίνει σημαντικό προβάδισμα, είτε να επιχειρήσει αυτοδυναμία είτε να προχωρήσει άμεσα σε δεύτερες εκλογές με τον δικό της εκλογικό νόμο, θεωρητικά χωρίς ιδιαίτερο φόβο για τυχόν απρόοπτα. Τα παραπάνω πλεονεκτήματα, όμως, κινδυνεύουν να χαθούν μέσα στη σκληρή ύφεση που προβλέπεται να ακολουθήσει, ιδίως, δε, αν υπάρξει επιστροφή της πανδημίας μετά το καλοκαίρι.
Γιατί ΔΕΝ είναι καιρός για εκλογές
Εντούτοις, αυτό είναι και το μοναδικό επιχείρημα υπέρ της πραγματοποίησης πρόωρων εκλογών. Αντιθέτως, τα αντεπιχειρήματα είναι πολλά και σημαντικά.
- Μέσα στην τρέχουσα συγκυρία και ενώ η κυβέρνηση έχει άνετη πλειοψηφία στη Βουλή αλλά και υψηλή αποδοχή, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η μεγάλη μάζα των πολιτών, που δεν ενδιαφέρεται για το στενό κομματικό συμφέρον, θα αντιδράσει θετικά και δεν «θα τιμωρήσει» τον πολιτικό καιροσκοπισμό του εγχειρήματος, έστω σε ένα -σημαντικό-μέρος της, διαβρώνοντας και το ισχυρό προφίλ υπευθυνότητας του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη,
- Η πραγματοποίηση εκλογών μέσα στο καλοκαίρι, το πιθανότερο είναι ότι θα σφραγίσει το «πιστοποιητικό θανάτου» και για τον εσωτερικό τουρισμό αυτής της σεζόν.
- Ιδίως αν υπάρξει διπλή αναμέτρηση, χωρίς αμφιβολία θα επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στο ευρύτερο κυβερνητικό έργο (πιθανώς και τρίμηνης διάρκειας), σε μια περίοδο που υπάρχει απόλυτη ανάγκη συγκέντρωσης, προκειμένου να αντιμετωπιστεί περαιτέρω η πανδημία και οι συνέπειές της. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά στη στήλη πολιτικό στέλεχος, «θα είναι σαν να αφήνουμε τον γάμο, να πάμε για πουρνάρια».
- Εάν συμβεί το παραπάνω, θα υπάρξουν άμεσες και έμμεσες συνέπειες για την οικονομία, που έχει απόλυτη ανάγκη -όπως και η προστασία της δημόσιας υγείας- συνεχούς και αδιάκοπης προσπάθειας για όλο το επόμενο διάστημα, προκειμένου να αποφευχθεί μια «Μεγάλη Υφεση», ενδεχομένως πρωτόγνωρου μεγέθους για τη χώρα.
- Τυχόν εκλογές το φθινόπωρο ενδέχεται να συμπέσουν με εμφάνιση δεύτερου κύματος του ιού, αλλά και με προηγηθείσα εκδήλωση σκληρής ύφεσης, γεγονός που δημιουργεί ισχυρά αντικίνητρα.
- Οι συστηματικές απειλές έναντι των ελληνικών συμφερόντων από την πλευρά της Τουρκίας δεν φαίνεται ότι θα σταματήσουν και στο νέο περιβάλλον, δημιουργώντας, ενδεχομένως, πρόσθετες προκλήσεις που δεν αντιμετωπίζονται εξίσου αποτελεσματικά σε προεκλογικές περιόδους.
Για τους παραπάνω λόγους, κατά την άποψη του υπογράφοντος, παρότι η κυβέρνηση μπορεί να κρατήσει αυτό το σενάριο στο συρτάρι της (για το φθινόπωρο;) ο πρωθυπουργός μάλλον δεν θα προχωρήσει σε αυτή την κατεύθυνση.
Ανασχηματισμός με κριτήριο την αποτελεσματικότητα
Ωστόσο, έχοντας υπόψη του ότι η κυβέρνηση έχει μπροστά της τιτάνιο έργο, ο πρωθυπουργός θα είχε κάθε λόγο να προχωρήσει σε έναν στοχευμένο ανασχηματισμό, κατά το προσεχές διάστημα, προκειμένου να ισχυροποιήσει το κυβερνητικό σχήμα. Και το κυριότερο, να το απαλλάξει από όσους αποδεικνύονται είτε… διακοσμητικοί είτε και αποτυχημένοι.
Ακόμη κι αν δούμε το θέμα στο πλαίσιο της απλουστευτικής λογικής «ομάδα που κερδίζει δεν την αλλάζεις», ήταν απολύτως ορατό το τελευταίο διάστημα, μέσω και της… τηλεόρασης, ότι ορισμένοι «αναπληρωματικοί» έπαιξαν γερή μπάλα, ενώ κάποιοι καθιερωμένοι, υποτίθεται, στην πρώτη ομάδα, κρύφτηκαν στα αποδυτήρια. Όπως και ότι πολλές «φάσεις» τις καθάρισε όχι αυτός που είχε τη θέση αλλά οι βοηθοί του… προπονητή.
Ισως λοιπόν να πρόκειται για την καλύτερη ευκαιρία που διαθέτει τώρα ο κ. Μητσοτάκης, με το εξαιρετικά ενισχυμένο προφίλ, να προχωρήσει «κομψά» σε αυτές τις κινήσεις, χωρίς να διαταράξει την ενότητα στους κόλπους της παράταξής του.
Η αλήθεια είναι ότι η απόδοση κυβέρνησης και κράτους, κρινόμενη συνολικά το τελευταίο δίμηνο, ξεπέρασε προσδοκίες (και αγωνίες), εκπλήσσοντας ευχάριστα κάθε καλόπιστο παρατηρητή. Ακόμη και οι πλέον δύσπιστοι απέναντι στο κράτος, είχαν την ευκαιρία να διαπιστώσουν πόσο απαραίτητη είναι η αποτελεσματική λειτουργία του στις κρίσιμες στιγμές.
Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες «θετικές» συνέπειες της πανδημίας, που τώρα είναι η ώρα να κεφαλαιοποιηθεί, προκειμένου να αλλάξει συνολικά προς το καλύτερο η λειτουργία του Δημόσιου Τομέα, αλλά και να ενισχυθούν απαραίτητες δομές. Ρόλο-κλειδί σε αυτό θα παίξει βεβαίως η εμπέδωση της αξιοκρατίας, κάτι που δεν μπορεί παρά να ξεκινήσει από τα υψηλότερα κλιμάκια.
Η λογική, σύμφωνα με την οποία το κόμμα ανταμείβει την όποια συνεισφορά ή την κομματική ισχύ προσώπων, βάζοντάς τους σε κρατικές και κυβερνητικές θέσεις ευθύνης, διαπιστωμένο «ελάττωμα» των ελληνικών κομμάτων εξουσίας (και όχι μόνον), πρέπει κάποια στιγμή να περιοριστεί, αν θέλουμε να δούμε τη λειτουργία του κράτους να βελτιώνεται, όχι συγκυριακά αλλά συστηματικά και μόνιμα.
Τώρα ίσως είναι η καλύτερη ώρα να γίνει μια τέτοια αρχή.