Οι θλιβερές επέτειοι του Σεπτεμβρίου για το Χρηματιστήριο

O Σεπτέμβριος δεν έχει αποδειχτεί καθόλου γούρικος μήνας για τον ευρύτερο εγχώριο χρηματοοικονομικό κλάδο.

Είκοσι χρόνια πριν (τον Σεπτέμβριο του 1999) είχαμε το περιβόητο σκάσιμο της χρηματιστηριακής φούσκας και πριν από δέκα έτη (Σεπτέμβριος του 2009) ο γνωστός ασφαλιστικός όμιλος ΑΣΠΙΣ Πρόνοια «έβαλε λουκέτο», αφήνοντας ξεκρέμαστους εργαζόμενους, συνεργάτες και αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες πελατών του. Και το μεγάλο ερώτημα που τίθεται είναι το αν σήμερα έχουμε προετοιμαστεί κατάλληλα, προκειμένου να μην ξαναβιώσουμε στο μέλλον ανάλογες καταστάσεις.

Είναι αλήθεια ότι πολλά πράγματα έχουν αλλάξει από τότε προς το καλύτερο. Στο χρηματιστήριο για παράδειγμα, έχει κοπεί ο «αέρας» στις συναλλαγές, με αποτέλεσμα οι αγορές μετοχών να γίνονται σήμερα κατά κύριο λόγο με «πραγματικό χρήμα».

Οι βασικοί μέτοχοι των εισηγμένων εταιρειών είναι υποχρεωμένοι να δημοσιοποιούν τις συναλλαγές τους, τα διεθνή λογιστικά πρότυπα αντικατέστησαν τα ελληνικά, οι νομικοί έλεγχοι εντάθηκαν (πολλοί μιλούν και για υπερρύθμιση) και φυσικά ψηφίστηκε το θεσμικό πλαίσιο περί Εταιρικής Διακυβέρνησης, τον σημαντικό ρόλο της οποίας επισημαίνει με έμφαση η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η φερεγγυότητα των ασφαλιστικών εταιρειών ελέγχεται πλέον με αυστηρό πλαίσιο (SolvencyII) σε πανευρωπαϊκή βάση, όπου δεν κρίνεται μόνο η επάρκεια των αποθεματικών των εταιρειών, αλλά επίσης αξιολογούνται ο κίνδυνος που διατρέχουν αυτά και ο επαγγελματικός τρόπος διαχείρισής τους. Επίσης, η θεσμοθέτηση και λειτουργία του Εγγυητικού Κεφαλαίου Ζωής αποτελεί μια πρόσθετη εξασφάλιση για τους πελάτες των ασφαλιστικών εταιρειών.

Η ιστορία άλλωστε έδειξε ότι παρά τις καταστροφικές συνέπειες του PSI με το περιβόητο «κούρεμα» των ελληνικών κρατικών ομολόγων (σε αντίθεση με τις τράπεζες, οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες δεν στηρίχτηκαν κεφαλαιακά από το δημόσιο), ο κλάδος τήρησε το σύνολο των υποχρεώσεών του προς τους πελάτες του, με ένα μόνο «λουκέτο» (International Life), το οποίο μάλιστα έγινε με «ελεγχόμενο» τρόπο.

Μια πρώτη απάντηση λοιπόν είναι πως θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο να βιώσουμε και πάλι φαινόμενα ανάλογα με εκείνα του παρελθόντος, τόσο στο χρηματιστηριακό όσο και στον ασφαλιστικό τομέα.

Παρ' όλα αυτά, πολλές από τις πληγές δεν έχουν κλείσει και αρκετά πράγματα πρέπει να γίνουν στο μέλλον. Στο χρηματιστήριο πολλοί επενδυτές δεν αισθάνονται σήμερα ασφαλείς, καθώς θεωρούν πως δεν κινδυνεύουν μόνο από το οικονομικό και το επιχειρηματικό ρίσκο (απολύτως λογικό όταν μιλάμε για μετοχές), αλλά και από το ίδιο το θεσμικό πλαίσιο, το οποίο άλλοτε θεωρείται άδικο (βλέπε δημόσιες προτάσεις προς τους μετόχους μειοψηφίας) και άλλοτε δεν τηρείται στην πράξη (το μέγιστο πρόβλημα των ελέγχων).

Οι περιπτώσεις των Folli Follie και Creta Farm (αν και δεν είναι ίδιες), καθώς και το μπαράζ των δημόσιων προτάσεων κατά την τελευταία τετραετία, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα των παραπάνω.

Πέραν όμως αυτών, πολλοί επισημαίνουν και το ζήτημα της επενδυτικής παιδείας, καθώς ιδίως κατά τους τελευταίους μήνες έχουν επανεμφανιστεί κάποιες «παρέες από τα παλιά» (βλέπε λόμπι) που βρίσκουν μάλιστα -έστω και περιορισμένο- «ακροατήριο» ανάμεσα σε Έλληνες μικροεπενδυτές…

Στην περίπτωση του ασφαλιστικού κλάδου, οι δικαιούχοι της ΑΣΠΙΣ Πρόνοια δεν έχουν ακόμη αποζημιωθεί, αν και έχουν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνια από τότε. Μάλιστα η υπόθεση της ΑΣΠΙΣ δεν απουσίασε ούτε από τα προεκλογικά μπαλκόνια του φετινού Ιουλίου, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ εκμεταλλεύτηκε το ζήτημα στην προσπάθειά του να εκφράσει την αντίθεσή του στον ρόλο των ασφαλιστικών εταιρειών στον δεύτερο συνταξιοδοτικό πυλώνα.

Επίσης, παράγοντες του κλάδου εκφράζουν τον προβληματισμό τους για το γεγονός ότι ορισμένες ασφαλιστικές εταιρείες μέσα από «πολύ επιθετικά τιμολόγια» προσπαθούν να κερδίσουν μερίδια αγοράς. Για τον λόγο αυτό καλούν τις εποπτικές αρχές σε επαγρύπνηση, προκειμένου να προβλεφθούν από τώρα τυχόν προβλήματα που θα προκύψουν σε κάποια χρόνια από σήμερα.

Συμπερασματικά, πολλά πράγματα στο θεσμικό πλαίσιο έχουν βελτιωθεί, πλην, όμως, ο μεγαλύτερος παράγοντας αποτροπής νέων τέτοιων φαινομένων είναι να διδαχτούμε από το παρελθόν.

Να σκεφτούμε δηλαδή όλοι μας το πού κατέληξαν οι εταιρείες με τις μετοχές-φούσκες (είτε πτώχευσαν είτε φυτοζωούν), ποια τύχη είχαν οι επενδυτές που το 1999 παρασύρονταν από τις «φήμες» και ποιο τέλος είχαν οι ασφαλιστικές εταιρείες με τα «πτωχευτικά τιμολόγια»…