Ο «χάρτης» των φορο-επιβαρύνσεων στις επενδύσεις

Η υψηλή φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών, σε συνδυασμό με τις εισφορές υπέρ ΕΦΚΑ, αλληλεγγύης και τέλους επιτηδεύματος, φτάνει ακόμα και το 70% του καθαρού εισοδήματος. Σε αυτό το ποσοστό δεν έχει υπολογιστεί η προκαταβολή φόρου, που είναι της τάξης του 100%, αλλά συμψηφίζεται με εκείνον της επόμενης χρονιάς.

Τα δεδομένα αυτά φανερώνουν ότι το φορολογικό μας σύστημα δεν ευνοεί την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Ωθεί δε, ένα μεγάλο ποσοστό των αυτοαπασχολούμενων στην παύση της επαγγελματικής τους δραστηριότητας και πολλούς από αυτούς να συνεχίζουν να ασκούν την εργασία τους χωρίς παραστατικά (κοινώς «μαύρα»). Άλλοι επαγγελματίες, όταν και εφόσον μπορούν, αποφεύγουν να εκδίδουν απόδειξη. Εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις μετοίκησαν σε άλλες φορολογικές έδρες και αυτό συνεπάγεται όχι μόνο απώλεια φορολογικών εσόδων, αλλά και εργοδοτικών εισφορών που θα ήταν ανάσα για τα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης.

Μέχρι να φτάσουμε στη θεσμοθέτηση ενός σταθερού φόρου, π.χ. της τάξης του 15%-20% για όλους, σε συνδυασμό με αυστηρότατες κυρώσεις (παύση επαγγελματικής δραστηριότητας και φυλάκιση για όσους φοροδιαφεύγουν), ίσως περάσει πολύς καιρός.

Για αυτό λοιπόν όσοι και όσο μπορούν, θα πρέπει να εστιάζουν και σε διαφορετικές πηγές εισοδημάτων. Αυτές θα μπορούσαν να είναι αποδόσεις από κρατικά ή εταιρικά ομόλογα, υπεραξία ή μερίσματα από μετοχές, συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης και παράγωγα χρηματιστηριακά προϊόντα, αμοιβαία κεφάλαια, ατομικά ή ομαδικά συνταξιοδοτικά προγράμματα, εισοδήματα από ενοίκια, ακόμα και εκμετάλλευση αγροτικής γης για όσους τη διαθέτουν και έχουν χρόνο να ασχοληθούν.

Ας δούμε λοιπόν πώς φορολογούνται όλα τα παραπάνω, που για κάποιες οικογένειες αποτελούν εναλλακτική ή ακόμα και βασική πηγή εισοδήματος.

• Οι τόκοι των ελληνικών κρατικών ομολόγων και των εντόκων γραμματίων του ελληνικού δημοσίου (ΕΓΕΔ) δεν φορολογούνται.

• Οι τόκοι των ελληνικών εταιρικών ομολόγων φορολογούνται με συντελεστή 15%.

• Οι τόκοι των κρατικών ομολόγων εξωτερικού φορολογούνται με 15%, αλλά η αγορά τους δεν είναι εύκολη, όσο τουλάχιστον υφίσταται ο περιορισμός των capital controls.

• Με συντελεστή 15% επιβαρύνονται και οι τόκοι των τραπεζικών καταθέσεων. Αντίθετα, αφορολόγητες είναι οι έμμεσες παροχές που συχνά προσφέρουν στους καταθέτες τα τραπεζικά ιδρύματα (εκπτωτικά κουπόνια και δωροεπιταγές).

• Τα κέρδη από τη ρευστοποίηση αμοιβαίων κεφαλαίων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αφορολόγητα (τα αμοιβαία κεφάλαια όμως επιβαρύνονται με φόρο επί του ενεργητικού τους, ο οποίος επηρεάζει την καθαρή αξία των μεριδίων, άρα και το ποσό της ρευστοποίησης). Η ασφαλέστερη επιλογή αμοιβαίων κεφαλαίων γίνεται από τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρίες.

• Οι αποδόσεις των ατομικών Ιδιωτικών Συνταξιοδοτικών Προγραμμάτων εγγυημένων παροχών είναι αφορολόγητες, καθώς και οι συντάξεις που παρέχουν.

• Τα κέρδη από παράγωγα χρηματιστηριακά προϊόντα (εμπορεύματα, μετοχές, δείκτες) φορολογούνται με 15%.

• Τα κέρδη που προκύπτουν από πωλήσεις μετοχών είναι αφορολόγητα. Υπόκεινται σε φόρο 15% μόνο στην περίπτωση που ο μέτοχος είναι κάτοχος ποσοστού άνω του 0,5% εισηγμένης εταιρίας, από την πώληση των μετοχών της οποίας καρπούται την υπεραξία.

• Τα μερίσματα των εταιριών (εισηγμένων και μη) φορολογούνται στην πηγή τους με 15%. Αντίθετα, όσες χρηματικές διανομές δίδονται με τη μορφή «επιστροφής κεφαλαίου» είναι αφορολόγητες.

• Τα ομαδικά-εταιρικά Συνταξιοδοτικά Προγράμματα φορολογούνται στη λήξη τους με 10% για τα πρώτα 40.000 ευρώ και με 20% για το υπερβάλλον τους. Αν επιλεγούν να εισπράττονται με τη μορφή σύνταξης έχουν φορολογία 15% επί της μηνιαίας σύνταξης. Αυτό ισχύει μόνο στα ομαδικά, γιατί οι ασφαλισμένοι έχουν τύχει όλα τα χρόνια πλήρους φοροαπαλλαγής από τα καταβληθέντα ασφάλιστρα, τα οποία αν λαμβάνονταν ως μισθός θα μπορούσαν να φτάσουν και σε κρατήσεις άνω του 50%.

• Η φορολόγηση εσόδων από ενοίκια είναι αυτοτελής, δηλαδή δεν προστίθεται στο εισόδημα από την εργασία. Για την κλίμακα μέχρι 12.000 ευρώ είναι 15%, από 12.001 έως 35.000 ευρώ 35% και για το τμήμα από 35.001 και πάνω ανεβαίνει στο 45%. Οι κλίμακες αυτές αφορούν ιδιώτες γιατί οι ΑΕΕΑΠ (ανώνυμες εταιρίες επενδύσεων ακίνητης περιουσίας) έχουν διαφορετική αντιμετώπιση και φορολογούνται με βάση το ενεργητικό τους (αντίθετα, τα μερίσματα των ΑΕΕΑΠ δεν φορολογούνται).

Θα πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι το σύνολο των εσόδων αυτών προστίθεται στα εισοδήματα από εργασία προκειμένου να υπολογιστεί η «εισφορά αλληλεγγύης», το ποσό της οποίας επηρεάζεται ανοδικά.

Η γνώση και η εξειδίκευση με κάποια από τις ανωτέρω πηγές επενδύσεων (π.χ. εκμετάλλευση ακινήτων ή μελέτη ισολογισμών και επένδυση σε μετοχές εισηγμένων εταιριών) θα μπορούσε να προσφέρει μια σταθερή χρηματορροή και ενδεχομένως σημαντικές μελλοντικές υπεραξίες.

• Ο κ. Ζαχαρίας Καλαϊτζάκης είναι ασφαλιστικός διαμεσολαβητής www.syntaxeis.gr