των Στέφανου Κοτζαμάνη και Γιώργου Α. Σαββάκη

** Ο αναλυτικός πίνακας με τις καλύτερες και χειρότερες επιδόσεις από τα υψηλά του Οκτωβρίου, δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”

Πριν από δέκα μόλις μήνες η γενικότερη αντίληψη που υπήρχε στην αγορά υποστήριζε ότι η ρευστότητα ήταν υπερβάλλουσα. ”Δεν χρειάζονται λεφτά”, έλεγαν παράγοντες της αγοράς, προσθέτοντας ότι ”αρκεί να υπάρχει ένα πειστικό growth story, πραγματικό ή όχι, προκειμένου να πας στην Ευρώπη και να πουλήσεις μετοχές ελληνικών εταιρειών”. Για την ακρίβεια, μάλιστα, πολλές φορές δεν χρειαζόταν καν να πάει κάποιος στο εξωτερικό, καθώς συχνά-πυκνά Ευρωπαίοι και Αμερικανοί κατέκλυζαν τα κεντρικά ξενοδοχεία της Αθήνας για τον σκοπό αυτό...

Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά: cash is the king, ή, αλλιώς, ”βασιλιάς είναι τα μετρητά”... Κι αυτό γιατί, σε μια περίοδο όπου οι μεγάλοι ”παίκτες” της αγοράς αναζητούν εναγωνίως να ”βουλώσουν τρύπες ρευστότητας”, οι έχοντες και κατέχοντες είναι σε θέση να διαπραγματευτούν με πολύ καλύτερους όρους και να βγουν σαφώς κερδισμένοι, όταν ”κατακάτσει η σκόνη της κρίσης”.

Στη Σοφοκλέους είναι κοινό μυστικό ότι δεν είναι λίγες οι μεγάλες συναλλαγές που πραγματοποιούνται με discount, έναντι δηλαδή πραγματικού τιμήματος που υπολείπεται της τρέχουσας τιμής των μετοχών στο ταμπλό. Ίσως, μάλιστα, γι’ αυτόν τον λόγο, έπειτα από μια τέτοια αγορά ακολουθεί νέο κύμα πτώσης στο ταμπλό καθώς ο αγοραστής ρευστοποιεί άμεσα τις μετοχές που απέκτησε με discount, καταγράφοντας κέρδη, παρά το ότι η τιμή του τίτλου υποχωρεί...

Πέραν όμως αυτού, η τρέχουσα περίοδος είναι η καλύτερη συγκυρία για όσους πιστεύουν ότι δεν θα έρθει η καταστροφή του κόσμου και ότι μέσα στους επόμενους μήνες θα ξεκινήσει η ανάκαμψη των αγορών. Αυτοί έχουν τη δυνατότητα να χτίζουν θέσεις σε τιμές P/E, που (με βάση τα προβλεπόμενα φετινά κέρδη) συχνά προσεγγίζουν ή και υπολείπονται του 10, και με μερισματικές αποδόσεις που συχνότατα ξεκινούν από το 3% - 4% και φτάνουν ακόμη και μέχρι το 10%!

Πολλά από τα γνωστά growth stories του Χρηματιστηρίου της Αθήνας διαπραγματεύονται με P/E μεταξύ του 10 και του 14, όταν οι ίδιοι τίτλοι προ της κρίσης διαπραγματεύονταν με δείκτες γύρω ή και πάνω από το 20...

Η ύπαρξη ρευστότητας βέβαια ”καίει” και τις εταιρείες εκείνων των κλάδων που έχουν εισέλθει σε περίοδο υψηλών επενδύσεων. Ένας τέτοιος κλάδος είναι οι τηλεπικοινωνίες και το μόνο βέβαιο είναι ότι όσες επιχειρήσεις αυτού έχουν ήδη εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση του επενδυτικού προγράμματός τους για την επόμενη τριετία έχουν επίσης εξασφαλίσει κι ένα πολύ σημαντικό πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων.

Τράπεζες και real estate

Ειδικότερα για τις τράπεζες, υπάρχουν μετοχές οι οποίες αν τελικά επιτευχθούν τα business plans που έχουν εξαγγελθεί, με βάση τα προβλεπόμενα κέρδη του 2010, θα διαπραγματεύονται με P/E μόλις γύρω στο 5...

Οι ελληνικοί τραπεζικοί όμιλοι έχουν έναν ακόμη λόγο να ενδιαφέρονται για τη ρευστότητα του συστήματος και γενικότερα όσο μεγαλύτερη ρευστότητα διαθέτει μια τράπεζα τόσο το καλύτερο γι’ αυτή στην τρέχουσα δυσμενή συγκυρία.

Παρά το γεγονός ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν επηρεαστεί μόνο έμμεσα από την υπόθεση των subprime loans, η αλήθεια είναι ότι θα πρέπει να εξασφαλίσουν κεφάλαια μέσω των διεθνών αγορών προκειμένου να χρηματοδοτήσουν τα φιλόδοξα business plans τους, τα οποία μιλούν για σημαντικότατους ρυθμούς αύξησης των χορηγήσεών τους μέσα στην επόμενη τριετία.

Το θετικό μέχρι σήμερα είναι ότι κάποιες εξ αυτών έχουν δείκτες χορηγήσεων προς καταθέσεις σαφώς χαμηλότερους της μονάδας (π.χ. η Marfin Popular Bank και η Τράπεζα Κύπρου) και άλλες συνεχίζουν μέχρι αυτήν τη χρονική στιγμή να αντλούν απρόσκοπτα κεφάλαια από τις διεθνείς αγορές, παρά το γενικότερο δυσμενές κλίμα.

Οι περισσότερες εταιρείες από τον κλάδο των ακινήτων στην Ευρώπη διαπραγματεύονται με discount έναντι της καθαρής αξίας του ενεργητικού (NAV) τους, άρα οι αγοραστές που διαθέτουν ρευστότητα, στην ουσία, έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν ακίνητα με έκπτωση...

Στην Ελλάδα, ειδικότερα, οι ΑΕΕΑΠ διαπραγματεύονται με discount, ενώ οι υπόλοιπες εταιρείες του κλάδου που αφορά στο real estate διαπραγματεύονται επίσης με discount, με βάση τα προβλεπόμενα NAV της διετίας 2008 - 2009.

Επίσης, δεν είναι τυχαίο ότι, όσον αφορά σε δεκάδες μετοχές του Χρηματιστηρίου, οι (έχοντες ρευστότητα) βασικοί μέτοχοι έχουν ξεκινήσει να αγοράζουν τίτλους των εταιρειών τους ακόμη και σε επίπεδα τιμών που υπερβαίνουν τα τρέχοντα κατά 10% ή ακόμη και κατά 25% - 30%! Δεν θυμόμαστε να συνέβη κάτι τέτοιο στον ίδιο βαθμό κατά το παρελθόν στη Σοφοκλέους.

Οι βασικοί μέτοχοι, επιπλέον, θα πρέπει να έχουν ”γεμάτο πορτοφόλι” αν θέλουν οι εταιρείες τους να προχωρήσουν σε αυξήσεις είτε κεφαλαίου είτε μετατρέψιμων ομολογιακών δανείων, καθώς θα κληθούν να καταβάλουν το σύνολο ή τη ”μερίδα του λέοντος” των παραπάνω εκδόσεων.

Χειρότερα στο εξωτερικό

Και φυσικά το θέμα μόνο ελληνικό δεν είναι. Ενδεικτικές είναι οι δηλώσεις του κ. Sameer al-Ansari, επικεφαλής της Dubai International Capital (DIC), ότι ”η Citigroup θα χρειαστεί πρόσθετες ενέσεις ρευστότητας, καθώς οι απώλειές της συνεχώς αυξάνουν”...

Όπως υπογράμμισε ο κ. al-Ansari, ”σύμφωνα με την άποψή μου, θα χρειαστούν πολύ περισσότερα κεφάλαια προκειμένου να διασωθούν τόσο η Citigroup όσο και άλλοι χρηματοοικονομικοί όμιλοι”. Υπενθυμίζεται ότι τον Νοέμβριο η Citi δέχτηκε ένεση ρευστότητας 7,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το Αμπού Ντάμπι, ενώ τον Ιανουάριο υπήρξε πρόσθετη βοήθεια ύψους 14,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τη Σιγκαπούρη και το Κουβέιτ.

Σύμφωνα, δε, με τον κ. Guy Moszkowksi, αναλυτή της Merrill Lynch, η Citigroup θα ανακοινώσει απώλειες 1,66 δολαρίου ανά μετοχή στο πρώτο τρίμηνο του έτους, μετά τη διαγραφή ενεργητικού ύψους 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων, λόγω έκθεσης στην αγορά subprime.

Γενικότερα μιλώντας, οι ”τρύπες” των πολυεθνικών τραπεζών λέγεται ότι ίσως τις αναγκάσουν να ρευστοποιήσουν και θυγατρικές τους στην Ευρώπη και ενδεχομένως (γιατί όχι;) και στην Ελλάδα. Άρα, λοιπόν, οι ”έχοντες και κατέχοντες” μετρητά είναι σε θέση να καρπωθούν μέσω εξαγορών ένα σημαντικό ποσοστό της ”πίτας” σε σημαντικούς επιχειρηματικούς κλάδους, επιτυγχάνοντας αξιοσημείωτες ανακατατάξεις.

---Οι εισηγμένες με γεμάτο ”ταμείο”

Το αμερικανικό χρηματιστηριακό ρητό ”cash is king”, δηλαδή ”τα μετρητά είναι ο βασιλιάς”, είναι η μοναδική επενδυτική συμβουλή που ακούγεται σε περιόδους ύφεσης, αφού είναι η βασικότερη αρχή όλων των επενδύσεων.

Αν και η σημαντικότερη αρχή σε πολλές περιπτώσεις ”χάνεται” τόσο από τους επενδυτές όσο και από τις ίδιες τις επιχειρήσεις, τα μετρητά αποτελούν το βασικό εργαλείο για όλες τις επενδύσεις και τις επιχειρηματικές δραστηριότητες, καθώς προκειμένου να αναπτυχθεί μια επιχείρηση χρειάζεται μετρητά για να πληρώσει μισθούς, νέες επενδύσεις αλλά και τα μερίσματα για τους μετόχους της.

Σε περιόδους ύφεσης των οικονομιών ή όταν οι επενδύσεις αρχίζουν να δυσκολεύουν, οι ”έξυπνοι” επιλέγουν ρευστότητα. Παράλληλα, οι εταιρείες που διαθέτουν ρευστότητα είναι σχεδόν πάντοτε ωφελημένες σε τέτοιες χρονικές στιγμές.

Μερικές εισηγμένες, γνωστές για τη ρευστότητά τους στη Σοφοκλέους, είναι οι Marfin Investment Group, Crown Hellas Can, ΟΠΑΠ, Τιτάν, Ελληνικά Χρηματιστήρια, Eurobank Properties, Pasal Development, ΓΕΚΕ, Κρι Κρι, Μουζάκης, Ζάμπα αλλά και μερικές ακόμα.

- Για τη Marfin Investment Group η χρονική συγκυρία είναι ίσως ευνοϊκή, αφού είναι όμιλος που διαθέτει σημαντική ρευστότητα για να εκμεταλλευτεί την τρέχουσα κατάσταση, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, ο όμιλος βρίσκεται κοντά σε εξελίξεις. Ο ισολογισμός στο 9μηνο έδειχνε ότι στο ταμείο του υπήρχαν μετρητά άνω των 2 δισ. ευρώ, ενώ συνολικά μπορεί να επενδύσει τουλάχιστον άλλα τόσα. Η εταιρεία Τιτάν, βάσει των ανακοινώσεων του 2007, διαθέτει 167 εκατ. ευρώ ταμείο, ενώ ο σχεδιασμός δείχνει ότι οι πρόσφατες κινήσεις μπορεί να μην είναι οι τελευταίες.

- Για την Crown Hellas Can, η οποία βρίσκεται σε διαδικασία δημόσιας πρότασης στα 7,75 ευρώ ανά μετοχή, τα ταμειακά διαθέσιμα στο τέλος του 9μήνου του 2007 ήταν 73,3 εκατ. ευρώ, ενώ η κεφαλαιοποίηση 187 εκατ. ευρώ.

- Η εταιρεία Μουζάκης πρόσφατα έλαβε 37 εκατ. ευρώ από την πώληση ακινήτου και ακόμα και αν το μεγαλύτερο μέρος από αυτή τη ρευστότητα διατεθεί για μείωση του δανεισμού θα μείνουν αρκετά ως υπόλοιπο στο ταμείο.

- Η Pasal Development εξετάζει νέες αναπτύξεις συνολικού ύψους 120 εκατ. ευρώ για την επόμενη διετία, με κεντρικούς άξονες την ανάπτυξη νέων ακινήτων στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και σε μεγάλα αστικά κέντρα της περιφέρειας, με έμφαση στους κλάδους των εμπορικών κέντρων και των δικτύων λιανικής, αφού μετά και τη δημόσια εγγραφή, η σχέση ξένων προς ίδια κεφάλαια είναι πολύ χαμηλή.

- Όσον αφορά στη Eurobank Properties, το ταμείο στις 31/12/2007 ”έγραφε” 256,112 εκατ. ευρώ, ενώ η εταιρεία βρίσκεται σε διαδικασία επένδυσης σε 48 ακίνητα, όπως ανέφερε η διοίκηση στο conference call για τα αποτελέσματα.

- Σχετικά με τον ΟΠΑΠ, εκτός από μερισματική απόδοση το ταμείο του διαθέτει ρευστότητα της τάξεως των 457 εκατ. ευρώ.

- Η εταιρεία Ελληνικά Χρηματιστήρια διαθέτει σημαντική ρευστότητα 160 εκατ. ευρώ στο ταμείο της, ενώ μέρος αυτής θα διατεθεί στο πρόγραμμα επαναγοράς μετοχών και ακύρωσης ιδίων μετοχών στο δεύτερο εξάμηνο της τρέχουσας χρήσης.

- Από τις μικρότερες εταιρείες, οι Ζάμπα, Κρι Κρι και ΓΕΚΕ επίσης διαθέτουν σημαντικά ρευστά διαθέσιμα, με την πρώτη από τις τρεις να έχει στο ταμείο της μετρητά ίσα με την τρέχουσα κεφαλαιοποίησή της! Η Κρι Κρι έχει ανακοινώσει σχέδια για επενδύσεις της τάξεως των 8 - 8,5 εκατ. ευρώ, τα οποία κατά το ήμισυ θα χρηματοδοτηθούν από το ποσό αυτό, ενώ η ΓΕΚΕ διέθετε στο 9μηνο 15 εκατ. ευρώ ταμείο, για τα οποία δεν έχει δημοσιοποιηθεί κάποια πρόθεση από την πλευρά της διοίκησής της.

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 520 της εφημερίδας ”ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ”, 07/03 - 11/03/2008

** Ο αναλυτικός πίνακας με τις καλύτερες και χειρότερες επιδόσεις από τα υψηλά του Οκτωβρίου, δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”