H τραπεζική κρίση και οι μύθοι περί ασφάλειας

Το Bitcoin είναι υψηλού ρίσκου, ισχυρίζονται οι κεντρικοί τραπεζίτες. Προσέξτε, γιατί θα χάσετε τα χρήματά σας, επισημαίνουν εδώ και καιρό. Τι μας προτείνουν οι mainstream οικονομολόγοι και οι επενδυτικοί σύμβουλοι ως υπόδειγμα ασφαλείας; Τις ελβετικές τράπεζες! Ουπς!

Αυτές τις μέρες, ο μύθος της ασφάλειας στον παραδοσιακό χρηματοπιστωτικό κλάδο, τόσο στις επενδύσεις όσο και στις καταθέσεις, καταρρέει με πάταγο. Γιατί; Επειδή οι εποχές άλλαξαν. Καλώς ήρθατε στην ψηφιακή οικονομία, όπου οι πληροφορίες αλλά και οι αξίες έχουν τη δυνατότητα να κινούνται με την ταχύτητα του φωτός.

Η παροιμιώδης ασφάλεια των ελβετικών τραπεζών δέχτηκε καίριο πλήγμα στην περίπτωση της Credit Suisse, η οποία έφτασε στο χείλος του γκρεμού. Χρειάστηκε η επέμβαση της κεντρικής τράπεζας της Ελβετίας, η οποία τη χρηματοδότησε με δεκάδες δισεκατομμύρια φράγκα, προκειμένου να μη χαθεί στην άβυσσο, δημιουργώντας συστημικό κίνδυνο. 

Στην περίπτωση της Credit Suisse μάλιστα δεν κινδύνευσαν μόνο οι μέτοχοι (για την ακρίβεια, δεν κινδύνευσαν απλώς, εξαϋλώθηκαν τα χρήματά τους), αλλά και οι καταθέτες!

Κι επειδή, όπως γνωρίζουμε, τίποτα δεν παράγεται από το κενό, πόσο μάλλον πλούτος, ουσιαστικά αυτοί που έβαλαν το χέρι στην τσέπη είναι -για άλλη μια φορά- οι ανυποψίαστοι, απλοί φορολογούμενοι.

Εδώ να κάνουμε μια μικρή παρένθεση και να υπενθυμίσουμε πως δεν είναι τα μόνα χρήματα που θα κληθούν να πληρώσουν οι Ελβετοί. Η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας δημοσίευσε για τη χρήση του 2022 ζημιά-μαμούθ, 143 δισεκατομμυρίων δολαρίων. 

Τι άλλο θεωρούνταν ως η πιο ασφαλής τοποθέτηση; Τα κρατικά ομόλογα και κυρίως του αμερικανικού δημοσίου. Γιατί; Φροντίζουν οι ίδιοι οι κεντρικοί τραπεζίτες πως θα αποπληρωθούν πάντα. Σε συνεργασία με την κυβέρνηση (άλλο που δεν θέλουν κι αυτοί), αν τυχόν βρεθεί σε δυσκολία το υπουργείο Οικονομικών και δεν μπορεί να καλύψει τα δανεικά… δεν τρέχει τίποτα. Εκδίδουν νέα ομόλογα, τα οποία αγοράζει η κεντρική τράπεζα. Κι από πού βρίσκει εκείνη τα χρήματα; Από κοπανιστό αέρα. Ή από την πίστη, όπως οι ίδιοι ονομάζουν τον κοπανιστό αέρα. Την πίστη ότι η κυβέρνηση θα συνεχίσει να συλλέγει φόρους και ότι οι ίδιοι θα κάνουν σωστά τη δουλειά τους.

Την κάνουν όμως; Μήπως οι ίδιοι -προφανώς άθελά τους- υποσκάπτουν με τις πολιτικές τους το τραπεζικό σύστημα;

Ποιο πρόβλημα είχε η Silicon Valley Bank αλλά και πολλές άλλες περιφερειακές -και όχι μόνο- τράπεζες; Ότι τα τελευταία χρόνια έχουν γεμίσει τα βιβλία τους με κρατικά ομόλογα, με σχεδόν μηδενικό επιτόκιο. Εδώ και σχεδόν 40 χρόνια τα επιτόκια μόνο μία κατεύθυνση έχουν: πτωτική.

Η Fed (αυτή που δίνει την κατεύθυνση στις υπόλοιπες μεγάλες κεντρικές τράπεζες), ενθαρρυμένη από το γεγονός ότι ο δείκτης τιμών καταναλωτή δεν ανέβαινε, εξαιτίας της αύξησης της παραγωγικότητας από την τεχνολογική πρόοδο και τις φτηνές εισαγωγές από την Ασία, συνεχώς διοχέτευε ρευστότητα στο σύστημα.

Οι εξαιρετικά χαμηλές αποδόσεις στα ομόλογα οδήγησαν τους επενδυτές στην αναζήτηση τοποθετήσεων υψηλού ρίσκου, προκειμένου να πετύχουν κάποια κέρδη. Ωστόσο, τώρα που ανέβηκε ο πληθωρισμός, αποτελεί μονόδρομο η άνοδος των επιτοκίων.

Το γεγονός αυτό είχε δύο αποτελέσματα. Το ένα είναι να περιοριστεί η όρεξη για ρίσκο, κάνοντας τους επενδυτές να αποχωρήσουν από επενδυτικά οχήματα κυρίως νέας τεχνολογίας. Την άνοιξη των νεοφυών εγχειρημάτων, τη διαδέχτηκε ο χειμώνας. Όταν τα «ασφαλή» ομόλογα δίνουν ικανοποιητικές αποδόσεις, ποιος ο λόγος να ρισκάρεις;

Το δεύτερο αποτέλεσμα ήταν τα περιουσιακά στοιχεία που διέθεταν οι τράπεζες, οι ασφαλείς επιλογές των κρατικών ομολόγων και των τίτλων ενυπόθηκων δανείων, να τιμολογούνται υποτιμημένα στη δευτερογενή αγορά. Συνεπώς, όταν υπάρξει μια σημαντική ποσότητα απόσυρσης κεφαλαίων από τους λογαριασμούς ταμιευτηρίου, να αναγκάζονται να ρευστοποιήσουν σε χαμηλότερες τιμές από εκείνες που αποκτήθηκαν, εγγράφοντας ζημιές.

Αυτό δημιουργεί ένα αυτοτροφοδοτούμενο ντόμινο. Οι ζημιές φοβίζουν επενδυτές και καταθέτες, οι οποίοι σπεύδουν να απομακρυνθούν, εντείνοντας το πρόβλημα. Με τη σειρά του δημιουργεί νέα κύματα ανθρώπων που χάνουν την εμπιστοσύνη τους και ούτω καθεξής.

Το πρόβλημα υπήρξε και παλαιότερα, με μια διαφορά. Όπως αναφέραμε στην αρχή, οι εποχές άλλαξαν. Σε έναν ψηφιακά ραγδαία αναπτυσσόμενο κόσμο, η πληροφορία μεταδίδεται ακαριαία. Τα bank runs πυροδοτούνται αλλά και εξελίσσονται με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα σε σχέση με το παρελθόν. Αυτό ακριβώς έγινε στη Silicon Valley Bank, όταν μέσα σε ελάχιστες ώρες ήρθαν αντιμέτωποι με εντολές ανάληψης 42 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Ασφαλώς αποτελεί (μία ακόμα) τραπεζική παραδοξότητα, πως αυτή τη στιγμή το πιο ασφαλές ίδρυμα για να καταθέσεις τα χρήματά σου είναι η Silicon Valley Bank, καθώς είναι πλήρως ασφαλισμένα σε ολόκληρο το ποσό, όσο μεγάλο και να είναι, παρά ένας ελβετικός κολοσσός όπως η Credit Suisse!

Η συστημική και θεωρητικά πιο συντηρητική Credit Suisse μπορεί να μην είναι στην ίδια κατηγορία με τη Silicon Valley Bank, καθώς υπόκειται σε διαφορετικούς ελέγχους και stress tests, αλλά η κακοδιαχείριση είναι δύσκολο να κρυφτεί, όταν το περιβάλλον είναι δυσμενές. Όταν αποτραβιέται η παλίρροια, αποκαλύπτεται ποιος κολυμπάει γυμνός.

Άρα λοιπόν το πρόβλημα είναι η κακοδιαχείριση; Μακάρι το πρόβλημα να ήταν τόσο απλό και μεμονωμένο. Σε μεγάλο βαθμό, τα στελέχη των τραπεζών βρέθηκαν προ εκπλήξεως, καθώς εμπιστεύτηκαν τα μακροχρόνια πλάνα των κεντρικών τραπεζών. Οι αιφνιδιαστικές αυξήσεις των επιτοκίων τούς έπιασαν απροετοίμαστους, καταστρέφοντας τους ισολογισμούς εκατοντάδων τραπεζών. Αυτό που έπαθε η Silicon Valley Bank είναι ο κανόνας. Όχι η εξαίρεση. Για αυτό οι αγορές βρίσκονται σε καθεστώς πανικού.

Και όχι μόνο αυτό. Όλοι μαζί πόνταραν στο ασφαλέστερο στοίχημα που υπήρχε κατά κοινή ομολογία: Τα ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου. Όλοι, ακολουθώντας τις ίδιες οδηγίες, αγόρασαν την ίδια περίοδο, τους ίδιους τίτλους, από τον ίδιο εκδότη, ο οποίος αργότερα τους υποτίμησε.

Με όποια οπτική και να το εξετάσεις, όλα τα προβλήματα έχουν ως αφετηρία τις πολιτικές των κεντρικών τραπεζών. Η ίδια η τραπεζική ελίτ έχει τοποθετήσει την ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια του συστήματος. Η απορία λοιπόν αναδύεται εύλογα, με δεδομένο πως τα λάθη τους τα πληρώνουν αθώοι, σκληρά εργαζόμενοι πολίτες.

Βάλαμε λοιπόν τους λύκους να φυλάνε τα πρόβατα; Θα κλείσουμε τη σημερινή μας παρέμβαση έχοντας αφήσει το ερώτημα αναπάντητο, αλλά με μια υπενθύμιση. Κάτι που έχουμε αναφέρει από αυτή τη στήλη άπειρες φορές.

Η «τράπεζα» (δηλαδή το δίκτυο) του Bitcoin δεν κλείνει ποτέ. Ποτέ!

Δεν μπορεί κανείς να επιβάλει περιορισμούς στις μετακινήσεις κεφαλαίων ή τις αναλήψεις (όπως στην Ελλάδα πρόσφατα). Δεν υπάρχουν κουρέματα καταθέσεων ή κατασχέσεις (όπως στην Κύπρο). Δεν μπορεί κανένας στον κόσμο να αναστείλει τη διαπραγμάτευσή του (όπως συνέβη σε πολλές τραπεζικές μετοχές). Δεν υπάρχει κανείς να αυξήσει αυθαίρετα την ποσότητα χρήματος ή να παίζει επιτόκια (όπως κάνει μια χούφτα ΜΗ εκλεγμένων ανθρώπων της τραπεζικής ελίτ).

Όπως προαναφέραμε, οι συνθήκες άλλαξαν. Όλο και περισσότερο ζούμε στον ψηφιακό κόσμο και στις πραγματικές ιδιαιτερότητές του τις έχουν συνειδητοποιήσει ελάχιστοι. Ακόμα.

Σεμινάρια και βιβλίο για τα κρυπτονομίσματα

Για τον νέο κύκλο σεμιναρίων που οργανώνει το euro2day.gr, μπορείτε να ενημερωθείτε από εδώ https://shop.media2day.gr/seminars/1/prodcategory
Ξεκινήσαμε τη Δευτέρα 13 Μαρτίου με το «Επενδύσεις και trading στα κρυπτονομίσματα». Το βιβλίο «Το επενδυτικό εγχειρίδιο του Bitcoin» μπορείτε να το προμηθευτείτε από το https://shop.media2day.gr/books/2/prodcategory

* Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς σκοπούς και μόνο.