Αθροιστική ψήφος: Δυνατό όπλο για μικρομετόχους

Μία από τις κυριότερες προτάσεις που υποβάλαμε για την αναθεώρηση του Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης, είναι η πρόταση για υιοθέτηση της «Αθροιστικής ψήφου» (cumulative voting), για την εκλογή διοικητικών συμβουλίων στις εισηγμένες εταιρείες.

Θα προσπαθήσω να αναλύσω τι είναι η αθροιστική ψήφος, πως λειτουργεί και πως μπορεί να συμβάλλει στην υιοθέτηση ειλικρινούς Εταιρικής Διακυβέρνησης εκ μέρους των εισηγμένων εταιρειών και στην αποκατάσταση του κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ των διοικήσεων των εταιρειών και των μετόχων τους.

Πως λειτουργεί η αθροιστική ψήφος

Έστω ότι μία εταιρεία έχει 9μελές διοικητικό συμβούλιο. Με το σύστημα που χρησιμοποιείται σήμερα στις Ελληνικές εισηγμένες, (block voting), ο κάθε μέτοχος, μπορεί να βάλει μέχρι 9 σταυρούς προτίμησης σε 9 διαφορετικούς υποψήφιους. Αυτό πρακτικά είναι ένα σύστημα «απόλυτα ενισχυμένης αναλογικής» με το οποίο όποιος έχει το 51% μιας εταιρείας, (πολλές φορές και μικρότερο του 51%), μπορεί να εκλέξει και τα 9 μέλη του ΔΣ. Οι μέτοχοι μειοψηφίας, έστω και αν κατέχουν το 49%, δεν μπορούν να εκλέξουν κανένα μέλος, αν δεν συμφωνήσουν με αυτό και οι μεγαλομέτοχοι.

Εδώ ακριβώς βρίσκεται, κατά τη γνώμη μου, το μεγαλύτερο πρόβλημα στην εφαρμογή της Εταιρικής Διακυβέρνησης, της οποίας η βασική φιλοσοφία είναι ότι οι αποφάσεις πρέπει να παίρνονται από όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα και όχι από έναν μεγαλομέτοχο.

Με το σύστημα της «αθροιστικής ψήφου» μπορεί ο κάθε μέτοχος, εάν θέλει, να βάλει και τους 9 σταυρούς σε έναν υποψήφιο, ή να τους μοιράσει σε 2, 3, 4 κλπ υποψήφιους. Με το σύστημα αυτό οι μέτοχοι μειοψηφίας, εφ' όσον μπορέσουν να συγκεντρώσουν ένα ικανό ποσοστό μετοχών της εταιρείας, αντιστρόφως ανάλογο με τον αριθμό μελών του ΔΣ, μπορούν να εκλέξουν έναν δικό τους υποψήφιο στο ΔΣ της εταιρείας.

«Αντιστρόφως ανάλογο με τον αριθμό μελών του ΔΣ» σημαίνει ότι στις μεγάλες εταιρείες, που έχουν πολυπληθή ΔΣ οι μέτοχοι μειοψηφίας χρειάζονται μικρότερο ποσοστό για να εκλέξουν ένα αντιπρόσωπο τους στο ΔΣ της εταιρείας. Αντίθετα στις μικρές εταιρείες, που έχουν πιο ολιγομελή ΔΣ χρειάζονται μεγαλύτερο ποσοστό. Δηλαδή όσο μεγαλύτερη είναι μια εταιρεία οι μέτοχοι μειοψηφίας χρειάζονται μικρότερο ποσοστό, ενώ όσο μικρότερη είναι χρειάζονται μεγαλύτερο.

Φυσικά, για να γίνει αυτό, οι εταιρείες που επιθυμούν να υιοθετήσουν την «αθροιστική ψήφο», θα πρέπει να τροποποιήσουν ανάλογα το καταστατικό τους. Θα πρέπει επίσης να τυπωθούν και τα κατάλληλα ψηφοδέλτια στα οποία θα συμμετέχουν όλοι οι υποψήφιοι (όχι μόνο αυτοί που προτείνονται από το ΔΣ της εταιρείας) και δίπλα στο όνομα του κάθε υποψήφιου να υπάρχουν 9 «κουτάκια» (εφ' όσον η εταιρεία έχει 9μελές συμβούλιο). Ο κάθε μέτοχος θα έχει έτσι τη δυνατότητα, είτε να βάλει σταυρούς προτίμησης σε 9 διαφορετικούς υποψήφιους, είτε να βάλει και τους 9 σταυρούς σε έναν υποψήφιο, είτε ακόμα και να τους μοιράσει και να βάλει 5 σταυρούς στον έναν και 4 στον άλλον, ή από 3 σε 3 διαφορετικούς υποψήφιους κλπ

Πως πρέπει να συμπεριφερθούν οι μέτοχοι μειοψηφίας

Κανείς δεν μπορεί να απαγορεύσει στους μεγαλομετόχους μιας εταιρείας να προτείνουν τους δικούς τους υποψήφιους. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι μέτοχοι μειοψηφίας, για να εκμεταλλευθούν τη δυνατότητα που τους δίνει η «αθροιστική ψήφος» και να μπορέσουν να εκλέξουν έναν δικό τους υποψήφιο στο ΔΣ, πρέπει να καταφέρουν να συνεννοηθούν, ώστε να καταλήξουν σε υποψήφιο κοινής αποδοχής και να κατευθύνουν όλες τις ψήφους που διαθέτουν προς αυτόν.

Αυτό βέβαια δεν είναι πάντα εύκολο. Οι μέτοχοι μειοψηφίας θα πρέπει να βρεθούν και να οργανωθούν πριν από τη συνέλευση. Επίσης, η επιλογή του κατάλληλου υποψήφιου δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση. Μόνο μέσα από μία αναγνωρισμένη Ένωση Μετόχων (όπως είναι ο ΣΕΔ) μπορεί να οργανωθεί σωστά και να λειτουργήσει πραγματικά η «αθροιστική ψήφος» προς το συμφέρον των μετόχων μειοψηφίας.

Τι σημαίνει όμως η «αθροιστική ψήφος» για τους μεγαλομετόχους μιας εταιρείας και τι όφελος θα έχουν αν την υιοθετήσουν;

Οι μεγαλομέτοχοι των εταιρειών έχουν να κερδίσουν πολλά και πρώτα από όλα, την εκτίμηση των μετόχων της εταιρείας τους και κατ' επέκταση όλων των εν δυνάμει επενδυτών της εταιρείας ιδιωτών και θεσμικών, ξένων και Ελλήνων.

Από τη στιγμή που ένας μεγαλομέτοχος αποφασίσει να βάλει στο καταστατικό της εταιρείας του την «αθροιστική ψήφο», αποδεικνύει έμπρακτα ότι σέβεται τους μετόχους της εταιρείας και δεν ψάχνει δικαιολογίες και τερτίπια για να κάνει «δήθεν Εταιρική Διακυβέρνηση».

Από την εφαρμογή όμως της «αθροιστικής ψήφου» έχει να κερδίσει πολλά και η Ελληνική Κεφαλαιαγορά στο σύνολο της. Είναι πέρα για πέρα σίγουρο πως αν ένας μεγάλος αριθμός εισηγμένων υιοθετήσει την «αθροιστική ψήφο», αυτό θα προσελκύσει μεγάλες και σοβαρές επενδύσεις από το εξωτερικό και όχι ευκαιριακά «τζογαδόρικα» κεφάλαια που έρχονται και φεύγουν με βραχυχρόνιο ορίζοντα.

Προσωπικά πιστεύω ότι η «αθροιστική ψήφος» είναι ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ της Εταιρικής Διακυβέρνησης.

Είμαι σίγουρος ότι τα επόμενα χρόνια όλο και περισσότερες χώρες θα την υιοθετούν, αφού θα καταλάβουν ότι με τα «ανώδυνα» μέτρα που παίρνουν μέχρι σήμερα, δεν γίνεται τίποτα.

Το επίπεδο Εταιρικής Διακυβέρνησης εξακολουθεί να παραμένει χαμηλό στη χώρα μας, αλλά και σε πολλές χώρες της Ευρώπης.

Η Ελληνική οικονομία και κατ' επέκταση οι Ελληνικές εισηγμένες εταιρείες, χρειάζονται πολλά σοκ για να μπορέσουν να συνέλθουν από την παρατεταμένη οικονομική κρίση.

Η «αθροιστική ψήφος» είναι ένα πραγματικό σοκ που θα ταράξει πραγματικά τα «λιμνάζοντα ύδατα» στην υπόθεση της Εταιρικής Διακυβέρνησης και της εμπιστοσύνης των επενδυτών και των μετόχων προς τις εισηγμένες εταιρείες, αλλά και γενικότερα προς τον θεσμό του χρηματιστηρίου, της Ελληνικής κεφαλαιαγοράς και της χρηματαγοράς.

Καλώ τις Ελληνικές εισηγμένες εταιρείες να εξετάσουν σοβαρά την υπόθεση της «αθροιστικής ψήφου». Ο ΣΕΔ θα «αγκαλιάσει» όσες εισηγμένες το τολμήσουν, θα τις προβάλλει και θα φροντίσει να αποκατασταθούν πλήρως οι σχέσεις τους με τους μετόχους μειοψηφίας, που όλοι ξέρουμε ότι σήμερα βρίσκονται κυριολεκτικά στο «σημείο μηδέν» με παντελή έλλειψη εμπιστοσύνης της μιας πλευράς προς την άλλη.

Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι ξένοι επενδυτές, το πρώτο πράγμα που κοιτάζουν, όταν πρόκειται να επενδύσουν σε μια εταιρεία, είναι η Εταιρική Διακυβέρνηση και γνωρίζουν άριστα τι ακριβώς συμβαίνει στις Ελληνικές εισηγμένες εταιρείες.

Μερικοί πιστεύουν, αφελώς, ότι με μια παρουσίαση στην οποία θα αραδιάσουν «οικονομικές προοπτικές» μιας εταιρείας, θα προσελκύσουν σοβαρά ξένα επενδυτικά κεφάλαια.

Μέγα σφάλμα το οποίο πληρώνουν οι εταιρείες, όσο δεν αποφασίζουν να υιοθετήσουν ένα ειλικρινές σύστημα Εταιρικής Διακυβέρνησης.

Η «αθροιστική ψήφος» είναι ένα πρώτης τάξεως «εργαλείο» με το οποίο μια εταιρεία μπορεί να αποδείξει έμπρακτα προς όλους ότι πιστεύει στη φιλοσοφία και στις αρχές της Εταιρικής Διακυβέρνησης και σέβεται απόλυτα τους μετόχους και τους επενδυτές της.

* Ο κ. Μπάμπης Εγγλέζος είναι Πρόεδρος του Σύνδεσμου Επενδυτών και Διαδικτύου