Εξοδος μετ’ επιστροφής από ευρώ

Να μετατραπεί η ευρωζώνη σε ανοιχτή νομισματική ένωση εισηγούνται Γερμανοί καθηγητές. Μια χώρα θα γυρίζει σε εθνικό νόμισμα για ένα-δύο χρόνια και θα επιστρέφει μέσω του ΜΣΙ ΙΙ. Τα ιστορικά παραδείγματα.

Δημοσιεύθηκε: 2 Αυγούστου 2012 - 11:20

Hans-Werner Sinn και Friedrich Sell*

Οι πιεσμένες χώρες του ευρωπαϊκού νότου φοβούνται τη φυγή τους από το ευρώ ή την εκδίωξή τους από αυτό κυρίως γιατί πιστεύουν ότι έτσι θα χάσουν για πάντα όλα τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από την ένωση. Αυτός ο φόβος θα μπορούσε να αποφευχθεί αν η ευρωζώνη καθίστατο ανοιχτή νομισματική ένωση.

Η βασική ιδέα είναι να δοθεί σε χώρες το καθεστώς των συνδεδεμένων μελών (associated member), επιτρέποντάς τους να υιοθετήσουν το δικό τους νόμισμα προσωρινά και την επιλογή να επιστρέψουν στο ευρώ σε μεταγενέστερο στάδιο.

Ένα συνδεδεμένο μέλος θα γλιτώσει το δράμα μιας "πραγματικής" υποτίμησης στο εσωτερικό της ευρωζώνης, η οποία μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της μείωσης τιμών και μισθών, που σχεδόν αναπόφευκτα συνεπάγεται συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας και μαζική ανεργία. Επιπλέον, ένα συνδεδεμένο μέλος θα μπορούσε να λάβει οικονομική βοήθεια από τις άλλες χώρες της ευρωζώνης. Θα μπορούσε επίσης να προσαρμόσει την ισοτιμία του νέου νομίσματος γρήγορα για να αποκαταστήσει την ανταγωνιστικότητα και, όταν θα έχει καλύψει όλες τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει, να γυρίσει στην ευρωζώνη ως πλήρες μέλος.

Μια μακροχρόνια συμφωνία, όπως ένας ευρωπαϊκός μηχανισμός συναλλαγματικών ισοτιμιών ΙΙ (ΜΣΙ), θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για μια τέτοια νομισματική σχέση. Έχοντας δημιουργηθεί για τα μέλη της Ε.Ε. που δεν έχουν ακόμα υιοθετήσει το ευρώ, ο ΜΣΙ ΙΙ επί του παρόντος περιλαμβάνει τη Δανία, τη Λετονία και τη Λιθουανία.

Όλες οι χώρες που έχουν υιοθετήσει το ευρώ από το 2000 και μετά έχουν περάσει μια περίοδο δύο ετών στο πλαίσιο του ΜΣΙ ΙΙ χωρίς προβλήματα, μένοντας σε εύρος διακύμανσης ± 15% σε σχέση με μια κεντρική ισοτιμία έναντι του ευρώ. Ο μηχανισμός αυτός θα μπορούσε να επεκταθεί προκειμένου να μπορεί να λειτουργήσει σαν λιμάνι, μετά τη μεταβατική περίοδο, για τις χώρες που θα έχουν φύγει προσωρινά από το ευρώ.

Κάθε χώρα που θα φύγει από την ευρωζώνη και θα υιοθετήσει ένα εθνικό νόμισμα θα δεχθεί αμέσως ισχυρή πίεση να το υποτιμήσει. Μόλις η συναλλαγματική ισοτιμία έναντι του ευρώ σταθεροποιηθεί η ένταξη στο ΜΣΙ ΙΙ, με μια ρεαλιστική κεντρική ισοτιμία και με πιο γενναιόδωρα περιθώρια διακύμανσης, μπορεί να εξεταστεί.

Ο ΜΣΙ ΙΙ θα μπορούσε να γίνει έτσι ένα είδος «χώρου εκπαίδευσης» για την επιστροφή στην ευρωζώνη. Καθώς οι μεταρρυθμίσεις και η υποτίμηση του νομίσματος θα κάνουν περισσότερο ανταγωνιστικές τις χώρες, τα όρια διακύμανσης θα μπορούν σταδιακά να στενέψουν. Οι παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και των εθνικών ομολόγων της (η ΕΚΤ έχει τέτοια καθήκοντα στο πλαίσιο του ΜΣΙ ΙΙ) θα παραμείνουν διαχειρίσιμες.

Ιστορικά παραδείγματα δείχνουν ότι ένα τέτοιο σενάριο είναι δυνατό. Τον Οκτώβριο του 1969, η κυβέρνηση του Willy Brandt αποσύνδεσε το μάρκο από το δολάριο, άφησε ελεύθερη τη διακύμανση για ένα μικρό διάστημα και αργότερα επανέφερε τη σύνδεση σε ποσοστό 9% χαμηλότερο (δηλαδή ανατίμησε το μάρκο).

Οι Βρετανοί έδειξαν πώς να μην το κάνουμε. Στις αρχές του 1990 αντιμετώπισαν τεράστια ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών κι έφεραν τη λίρα σε ισοτιμία που ήταν υπερβολικά υψηλή. Μετά από ένα σύντομο, αλλά έντονο κύμα κερδοσκοπίας, η λίρα αναγκάστηκε να αποσυρθεί από το πρόγραμμα.

Η Αργεντινή, η οποία αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πρόσδεσή της 1:1 με το δολάριο ΗΠΑ, το 2002, αντιμετώπισε θυελλώδη πίεση στις αγορές συναλλάγματος. Σε περίπου 18 μήνες, μετά από έντονες διακυμάνσεις και υποτιμήσεις, βρήκε μια νέα ισοτιμία στο επίπεδο των 3 πέσος ανά δολάριο. Μετά, το 2004 ήταν δυνατόν να αποκατασταθεί μια σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία, εντός ενός ορίου, με το δολάριο.

Αυτή η πρόταση να ανοίξει η νομισματική ένωση έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα: τη διατήρηση του status quo και την αποτροπή άτακτης εξόδου από την ευρωζώνη. Θα δώσει στις χώρες μια ρεαλιστική, και κατά συνέπεια αξιόπιστη, ελπίδα επιστροφής στο κοινό νόμισμα. Η σύνδεση των νέων εθνικών νομισμάτων με το ευρώ θα υποστηρίξει την αποτελεσματικότητα της ενιαίας αγοράς. Και οι χώρες δεν θα αποβληθούν από το κλαμπ. Το καθεστώς πλήρους ένταξης απλώς θα βρίσκεται σε αδράνεια για ένα-δύο χρόνια.

Αυτό θα ήταν ένας σημαντικός ψυχολογικός παράγοντας ώστε να κάνει τις κυβερνήσεις και τους ψηφοφόρους περισσότερο πρόθυμους να προχωρήσουν σε επώδυνες οικονομικές μεταρρυθμίσεις.

* * Ο Hans-Werner Sinn είναι πρόεδρος του γερμανικού Ifo Institute for Economic Research και ο Friedrich Sell καθηγητής στο πανεπιστήμιο Bundeswehr του Μονάχου.

© The Financial Times Limited 2012. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation