Επιτέλους "σοκ και δέος" από την ΕΚΤ

Με την 5απλή παρέμβαση των κεντρικών τραπεζών αρχίζει μια νέα εποχή παγκόσμιας συνεργασίας, που ίσως "ξεκολλήσει" τη Γερμανία και επιτρέψει στην ΕΚΤ να κάνει για τα κράτη αυτό που κάνει για τις τράπεζες.

Δημοσιεύθηκε: 16 Σεπτεμβρίου 2011 - 08:15

Sebastian Mallaby*

Στην αρχή της κρίσης του ευρώ, οι πολιτικοί της Γηραιάς Ηπείρου καμάρωναν υπερήφανα δηλώνοντας ότι δεν χρειάζονται τη στήριξη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Πολύ σύντομα άφησαν το ΔΝΤ να μπει στην κουζίνα τους, αλλά συνέχισαν να διώχνουν από το σπίτι τις υπόλοιπες κυβερνήσεις του πλανήτη. Όμως, η κρίση έφτασε πια σε ένα σημείο που απειλεί να κλονίσει την παγκόσμια οικονομία κι έτσι, με πέντε κεντρικές τράπεζες να δρουν συντονισμένα για να κρατήσουν τα τραπεζικά συστήματα της Ευρώπης, μια νέα εποχή παγκόσμιας χρηματοοικονομικής συνεργασίας αρχίζει.

Η παγίδα είναι ότι αυτή η πρόσφατη παρέμβαση αντιμετωπίζει μόνο ένα τμήμα του προβλήματος στην Ευρώπη. Οι τράπεζές της χρηματοδοτούνται εν μέρει σε δολάρια. Εξαιτίας των φόβων των επενδυτών για σταθερότητα, οι επενδυτές αποφεύγουν να αγοράζουν τα εμπορικά τους ομόλογα. Τώρα, με τη βοήθεια κεντρικών τραπεζών των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας, της Βρετανίας και της Ελβετίας, οι ευρωπαϊκές αρχές προτείνουν να παράσχουν τα δολάρια που δεν βρίσκονται μέσω των αγορών. Πρόκειται για εξαιρετικά ευνοϊκή κίνηση για τις ευρωτράπεζες και γι' αυτό εκτινάχθηκαν οι μετοχές τους. Όμως, δεν θα λύσει το άλλο πρόβλημα της Ευρώπης που αφορά στις κυβερνήσεις.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μονίμως καταφέρνει καλύτερα να διασώζει τις τράπεζες της ηπείρου παρά να στηρίζει τις κυβερνήσεις της. Αφού το κρατικό χρέος της Ισπανίας και της Ιρλανδίας δημιουργήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τους τραπεζίτες, πού είναι η δικαιοσύνη στην τόση γενναιοδωρία προς τις τράπεζες; Αφού το ευρωπαϊκό ζήτημα σήμερα αποτελείται από δύο παράλληλες εξισώσεις -αδύναμες τράπεζες και αδύναμες κυβερνήσεις-, γιατί να επικεντρώνεται μονομερώς στο μισό κομμάτι του προβλήματος;

Παράδειγμα η πρόσφατη περίπτωση της Ιταλίας. Στις αρχές Αυγούστου, τα yields στα 10ετή ιταλικά ομόλογα αναρριχήθηκαν πάνω από το 6%. Καθώς μεγαλύτερη άνοδος απειλούσε να μετατρέψει το διαχειρίσιμο δανειακό βάρος σε ταφόπλακα, η ΕΚΤ αντέδρασε αγοράζοντας ιταλικά ομόλογα, οδηγώντας το επιτόκιο κάτω από το 5%. Αντί να υπερασπιστεί όμως τη νίκη της, η κεντρική τράπεζα υποχώρησε και τα ιταλικά ομόλογα έχουν επιστρέψει στο 5,6%. Ο βασικός κανόνας στη σύγκρουση των κεντρικών τραπεζιτών με τις αγορές είναι να μη δείξουν αδυναμία. Χρειάζεται "σοκ και δέος", όχι επίσκεψη παρηγοριάς από έναν στενοχωρημένο συγγενή.

Γιατί δεν κάνει η ΕΚΤ για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αυτό που τόσο χαρούμενα κάνει για τις ευρωπαϊκές τράπεζες; Η σκληρή αλήθεια είναι η Γερμανία - και ειδικά οι ανώτεροι κεντρικοί τραπεζίτες της, που επίμονα αντιτίθενται στις αγορές κρατικών ομολόγων. Η λογική αυτών των γερακιών, όμως, είναι παραπλανητική. Δεν μπορεί στα αλήθεια να θεωρούν ότι οι εξαγορές κρατικών ομολόγων θα φέρουν πληθωρισμό. Ούτε να πιστεύουν στα σοβαρά πως κάτι τέτοιο αντιτίθεται στις αρμοδιότητες της κεντρικής τράπεζας. Η ΕΚΤ υποτίθεται πως δεν αγοράζει κρατικά ομόλογα στην πρωτογενή αγορά, αλλά το έχει κάνει στο παρελθόν ξανά στη δευτερογενή Στο όνομα της δημοσιονομικής σταθερότητας, η ΕΚΤ έχει δικαίωμα να αγοράζει σε ευρύτερη κλίμακα.

Η καλύτερη εξήγηση της γερμανικής θέσης είναι ότι, δείχνοντας πως είναι αρκετά τρελή ώστε να αφήσει την Ιταλία και την Ισπανία να καταρρεύσουν, η ΕΚΤ μπορεί να τρομοκρατήσει τους πολιτικούς να μειώσουν κάθετα τα ελλείμματα. Αυτή η μπλόφα, όμως, έχει μεγάλο ρίσκο. Στην Ιταλία η ανεργία των νέων κινείται στο 29% και στην Ισπανία στο 44%. Μεγαλύτερη λιτότητα σε αυτές τις χώρες δεν είναι ούτε οικονομικά λογική ούτε πολιτικά εφικτή. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι εξωτερικές προσπάθειες επιβολής λιτότητας με πολύ σκληρούς εκβιασμούς δύσκολα δουλεύουν, όπως δείχνει ήδη και το ελληνικό παράδειγμα.

Με λίγη τύχη, η ανάμιξη των Αρχών εκτός Ευρώπης ίσως βοηθήσει τους Γερμανούς και τους γείτονές τους να βγουν από το πνευματικό τους αδιέξοδο. Όπως οι τραπεζικές διασώσεις πρέπει να περιέχουν ρευστότητα χωρίς όρους, έτσι -είτε αρέσει είτε όχι- οι κρατικές διασώσεις πρέπει να κάνουν το ίδιο. Η παροχή ρευστότητας δεμένης με σκοινιά εξ ορισμού δεν είναι ρευστότητα. Το να διασώζονται ατάσθαλα κράτη δεν είναι ευχάριστο, όμως ούτε να διασώζονται τέτοιοι τραπεζίτες είναι. Όσο περισσότερο διστάζει η ΕΚΤ, τόσο μεγαλύτερη θα πρέπει να είναι η βοήθεια μακροπρόθεσμα.

*Ο κ. Sebastian Mallaby είναι συνεργαζόμενος editor των "F.T." και Senior Fellow στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων των ΗΠΑ.

© The Financial Times Limited 2011. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation