Greenspan: Λάθος η συνταγή για την κρίση

Εάν η λύση για τον χρηματοοικονομικό κλάδο είναι η επιστροφή σε απλούστερες τραπεζικές πρακτικές προηγούμενων δεκαετιών, τότε ίσως υπάρξει και τίμημα στο σύγχρονο επίπεδο διαβίωσης, τονίζει ο κ. Greenspan.

Δημοσιεύθηκε: 30 Μαρτίου 2011 - 14:05

Alan Greenspan

Greenspan: Λάθος η συνταγή για την κρίση

Οι ρυθμιστικές αρχές των ΗΠΑ θα ταλαιπωρηθούν τους επόμενους μήνες από απρόβλεπτα αρνητικά αποτελέσματα, καθώς θα μεταφράζουν το ευρύ φάσμα των αρχών του νομοσχεδίου Dodd Frank σε περίπου 200 λεπτομερείς κανόνες.

Η βασική αρχή της νομοθεσίας είναι ότι σε μεγάλο βαθμό όσα συνέβησαν και οδήγησαν στη χρεοκοπία της Lehman Brothers αποδίδονται στην υπερβολή (σχεδόν όλοι συμφωνούν) και πως οι αιτίες της αντιμετωπίζονται άμεσα με αυτό το ευρύ νομοθέτημα (εδώ υπάρχουν αμφισβητήσεις).

Το χρηματοοικονομικό σύστημα στο οποίο επιβάλλεται η νομοθεσία Dodd Frank είναι πολύ πιο πολύπλοκο απ' όσο θεωρούν οι βουλευτές, ακόμη και αρκετοί ρυθμιστές του κλάδου. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα καταλήξουμε σε έναν αριθμό ρυθμιστικών ασυνεπειών, των οποίων οι επιπτώσεις δεν μπορούν αυτήν τη στιγμή να προβλεφθούν.

Οι αρχικές αντιδράσεις στις αναδιαρθρώσεις δεν προοιωνίζονται θετικές εξελίξεις.

- Λίγο μετά την επικύρωση του νόμου τον Ιούλιο του 2010, η Ford Motor Credit απέσυρε τα σχέδιά της για την έκδοση χρεογράφων καλυπτόμενων από στοιχεία ενεργητικού. Η έκδοση απαιτούσε πιστοληπτική αξιολόγηση που η Ford δεν μπορούσε να αποκτήσει. Μία από τις προϋποθέσεις του νόμου είναι πως οι οίκοι αξιολόγησης θα είναι νομικά υπεύθυνοι για τις γνώμες τους σχετικά με τους κινδύνους που εγκυμονούν. Για να εξασφαλιστεί η έκδοση των χρεογράφων, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ανέβαλε την ανάγκη πιστοληπτικής αξιολόγησης.

- Τον Δεκέμβριο, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, σύμφωνα με όσα επιβάλλει ο νέος νόμος, σε μία αρχική διαπίστωση πρότεινε μείωση του τραπεζικού μεριδίου στις προμήθειες των χρεωστικών καρτών που σχετίζονται με λιανικές συναλλαγές, οδηγώντας αρκετούς πιστωτικούς οργανισμούς να υποστηρίξουν πως πλέον δεν δύνανται να εκδίδουν χρεωστικές κάρτες.

- Πιο πρόσφατα, διατυπώνονται ανησυχίες ότι, εάν δεν υπάρξει άμεση εξαίρεση από τη νομοθεσία Dodd Frank, ένα σημαντικό ποσοστό της αγοράς παραγώγων συναλλάγματος θα εγκαταλείψει τις ΗΠΑ (το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ προβληματίζεται για το εάν χρειάζεται να υπάρξει εξαίρεση, αλλά ορισμένοι από τους αξιωματούχους του τραπεζικού κλάδου επιμένουν ότι η νομοθεσία πρέπει να εφαρμοστεί ως έχει).

- Πολλοί από τους κανόνες της νομοθεσίας, επί παραδείγματι για το proprietary trading, αφορούν στη διεθνή λειτουργία των αμερικανικών τραπεζών. Οι θυγατρικές των ξένων χρηματοοικονομικών οργανισμών που δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ, όμως, μπορούν εύκολα να μεταβιβάσουν αυτές τις συναλλαγές σε ευρωπαϊκές και ασιατικές θυγατρικές και -εάν τίθεται θέμα ώρας- και σε τράπεζες στον Καναδά.

- Η πιο εκπληκτική αποτυχία της νομοθεσίας στη χαλιναγώγηση της υπερβολής στην αγορά είναι η θέση την οποία υιοθετεί ως προς τις ασυνήθιστα μεγάλες (κατά πολλούς στυγερές) απολαβές των τραπεζικών στελεχών. Μικρές διαφορές στο επίπεδο ικανότητας των ανώτατων στελεχών συνήθως μεταφράζονται σε μεγάλες διαφορές στα τελικά κριτήρια των τραπεζών. Ο ανταγωνισμός ακόμη και για εκείνους που έχουν ελάχιστα περισσότερες ικανότητες είναι σκληρός. Οι ανώτεροι τραπεζίτες λειτουργούν κατά το πλείστον ως ανεξάρτητες ενότητες των οποίων οι «πελάτες» είναι περισσότερο δικοί τους παρά της τράπεζας. Και όταν μεταπηδούν σε άλλη τράπεζα φεύγουν με το «αστέρι». Παραμένει αβέβαιο εάν η νομοθεσία μπορεί να εφαρμοστεί σε μία τέτοια αρένα.

Αυτές είναι οι «κορυφές του παγόβουνου» και οδηγούν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει μία ευρύτερη ανησυχία για τη νομοθεσία: ότι αδυνατεί να συλλάβει το μέγεθος της διεθνούς διασυνδεσιμότητας η οποία δημιουργήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες και δεν άλλαξε σημαντικά με την κρίση του 2008. Η νομοθεσία ενδεχομένως να δημιουργήσει τη μεγαλύτερη στρέβλωση που έχει δημιουργηθεί ποτέ από ρυθμιστικές κινήσεις στην αγορά από το 1971, όταν οι ΗΠΑ προσπάθησαν να επιβάλουν ελέγχους στους μισθούς και στις τιμές.

Προχωρώντας, οι ρυθμιστικές αρχές αναλαμβάνουν και το καθήκον της πρόβλεψης και πιθανώς της αποτροπής των ανεπιθύμητων συνεπειών που ενδεχομένως να υπάρξουν στην αγορά όταν σημειώνεται σημαντική απόκλιση από τους κανόνες. Κανείς δεν έχει τέτοιες ικανότητες.

Οι αξιωματούχοι πιάστηκαν εξαπίνης από μία καταστροφή την οποία εσφαλμένα νομίζαμε ότι είχαμε αντιμετωπίσει. Η Federal Deposit Insurance Cooperation, επί παραδείγματι, σημείωσε το καλοκαίρι του 2006 ότι «περισσότερο από το 99% των ασφαλισμένων οργανισμών κάλυπταν ή ξεπερνούσαν τις απαιτήσεις των υψηλότερων κεφαλαιουχικών απαιτήσεων». Ακόμη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τον Απρίλιο του 2007, είχε δηλώσει ότι οι διεθνείς οικονομικοί κίνδυνοι είχαν μειωθεί τους προηγούμενους έξι μήνες.

Το πρόβλημα είναι πως οι ρυθμιστικές αρχές -και κατά συνέπεια όλοι μας- μπορούν μόνο να ρίξουν γρήγορες ματιές στις εσωτερικές διεργασίες ακόμη και των απλούστερων από τα σύγχρονα χρηματοοικονομικά συστήματα. Η σημερινή ανταγωνιστική αγορά, είτε το αναγνωρίζουμε είτε όχι, καθοδηγείται από τη διεθνή εκδοχή του «αόρατου χεριού» του Adam Smith, το οποίο είναι ανεπανόρθωτα θαμπό. Με ορισμένες σπάνιες εξαιρέσεις (όπως για παράδειγμα το 2008), το διεθνές «αόρατο χέρι» δημιούργησε σχετικά σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες, επιτόκια, τιμές και μισθούς.

Στις πιο ρυθμισμένες χρηματοοικονομικές αγορές, η μεγάλη πλειονότητα των αλληλεπιδράσεων δεν είναι ποτέ ορατή. Γι' αυτόν τον λόγο, η ερμηνεία της συμπεριφοράς της σύγχρονης χρηματοοικονομικής αγοράς υπόκειται σε ευρύ φάσμα «εξηγήσεων», που μάλιστα αντιφάσκουν με τις φυσικές επιστήμες, όπου υπάρχει ισχυρή σχέση ανάμεσα στην αιτία και στο αποτέλεσμα.

Είναι, λοιπόν, η απάντηση στο σύγχρονο πολύπλοκο χρηματοοικονομικό σύστημα η επιστροφή σε απλούστερες τραπεζικές πρακτικές που επικρατούσαν προ 50ετίας; Τέτοια λύση δεν είναι εφικτή εάν θέλουμε να διατηρήσουμε το σημερινό επίπεδο παραγωγικότητας και διαβίωσης.

Στα μεταπολεμικά χρόνια, ο βαθμός χρηματοοικονομικής πολυπλοκότητας φαίνεται πως ενισχύεται, όπως επίσης και ο καταμερισμός της εργασίας, η παγκοσμιοποίηση και το επίπεδο της τεχνολογίας. Ένας παράγοντας εκτίμησης αυτής της πολυπλοκότητας, το ποσοστό του ΑΕΠ που απορροφάται από τον χρηματοοικονομικό και ασφαλιστικό κλάδο, αυξάνεται δραματικά. Στις ΗΠΑ, επί παραδείγματι, αυξήθηκε από το 2,4% το 1947 στο 7,4% το 2008 και στο 7,9% το 2009, παρά τη σημαντική συρρίκνωση.

Αυξανόμενα μερίδια στον χρηματοοικονομικό κλάδο καταγράφονται επίσης στη Βρετανία, στην Ολλανδία, στην Ιαπωνία, στην Κορέα και στην Αυστραλία, μεταξύ άλλων. Ακόμη και η Κίνα ακολουθεί την ίδια τάση, καθώς το αντίστοιχο ποσοστό ενισχύθηκε από το 1,6% το 1981 στο 5,2% το 2009. Μεγάλο μέρος αυτής της ενίσχυσης , αλλά όχι όλο, αποδίδεται στην απελευθέρωση του κλάδου, ειδικότερα στις ΗΠΑ κατά τη δεκαετία του 1980.

Το ενοχλητικό ερώτημα το οποίο καλούνται να απαντήσουν οι ρυθμιστικές αρχές είναι εάν αυτή η ενίσχυση του χρηματοοικονομικού κλάδου ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη που καταγράφηκε τα τελευταία 50 χρόνια ή απλώς σύμπτωση. Προχωρώντας με την ανανέωση των ρυθμιστικών κανόνων, θα πρέπει να εξετάσουμε τον ακόμη αδιευκρίνιστο δεσμό ανάμεσα στην πολυπλοκότητα του χρηματοοικονομικού κλάδου και στο υψηλότερο επίπεδο διαβίωσης.

© The Financial Times Limited 2011. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation