Το χειρότερο σφάλμα του 2008

Οι τέσσερις υποψήφιοι του J. Authers για "το χειρότερο λάθος του 2008": Η επιθετική μείωση επιτοκίων Fed τον Ιανουάριο, η αύξηση της ΕΚΤ, η κατάρρευση της Lehman και η αναποφασιστικότητα στα 700 δισ. δολ.

Δημοσιεύθηκε: 15 Δεκεμβρίου 2008 - 07:59

John Authers

Βρισκόμαστε στην εποχή όπου όλα τα μίντια ανακηρύσσουν τους άνδρες και τις γυναίκες της χρονιάς. Φέτος θα πρέπει να γίνει διαγωνισμός και για τα μεγαλύτερα λάθη της χρονιάς.

Εδώ δεν πρόκειται να καλύψουμε τα στοιχεία που αποτελούν τις ρίζες της κρίσης που ξεκίνησε πέρυσι και μείωσε στο μισό την αξία των χρηματιστηρίων του πλανήτη στο 2008.

Θα δούμε πώς αυτή η πιστωτική κρίση μιας γενιάς μετατράπηκε στη μεγαλύτερη γενικευμένη παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση των τελευταίων γενεών. Έπειτα από δεκαετίες υπερβολής, ήταν αναπόφευκτο να έρθει ο πόνος - αλλά δεν ήταν αναπόφευκτα όλα όσα έγιναν φέτος.

Θα μπορούσαν να έχουν γίνει διαφορετικοί χειρισμοί της κρίσης φέτος. Δύσκολες αποφάσεις ελήφθησαν, που είχαν σοβαρές επιπτώσεις. Και ιδού μια πρώτη λίστα με τους τέσσερις υποψήφιους στον διαγωνισμό "το χειρότερο λάθος του 2008"

Ο πρώτος υποψήφιος είναι η Federal Reserve υπό τον κ. Ben Bernanke, που μείωσε τα επιτόκια επιθετικά τον Ιανουάριο. Οι ασφαλιστές ομολόγων είχαν προβλήματα και τότε έδειχναν να είναι κεντρικό κομμάτι του προβλήματος και τα χρηματιστήρια βούλιαζαν σε όλο τον πλανήτη - αν και προφανώς η Fed δεν ήξερε ότι τα καμώματα του κ. Jerome Kerviel, του απατεώνα trader της Societe Generale, ίσως είχαν συμβάλει στο ξεπούλημα.

Μειώνοντας υπό αυτές της συνθήκες, η Fed εμφανίστηκε πανικόβλητη και μετέδωσε στις αγορές τον πανικό της. Κάνοντας το χρήμα φθηνότερο, επίσης απελευθέρωσε ένα τεράστιο κύμα κερδοσκοπικής προοπτικής αύξησης στις τιμές εμπορευμάτων και ενέργειας.

Δεύτερος υποψήφιος είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα υπό τον κ. Jean-Claude Trichet, που έκανε το απίστευτο: να αυξήσει τα επιτόκια τον Ιούλιο. Κυνηγώντας τον πληθωρισμό, η ΕΚΤ έπνιξε την οικονομία της ευρωζώνης και βοήθησε την κερδοσκοπία στο δολάριο και την άνοδο στις τιμές του πετρελαίου. Μεταξύ τους, η Fed και η ΕΚΤ επέτρεψαν να αναπτυχθεί φούσκα μοχλευμένη κερδοσκοπίας που κάλυψε το πρώτο μισό της χρονιάς, ενώ οι πιτωτικές αγορές βρίσκονταν σε κρίση. Ο φόβος του πληθωρισμού ήταν άδικος και οι κυβερνήσεις έπρεπε αντί αυτού να συνεργαστούν συνολικά για να πολεμήσουν την κρίση. Οι αντιδράσεις τους, αντιθέτως, ήταν βιαστικές και ακολουθούσαν τα γεγονότα.

Η τρίτη υποψηφιότητα απευθύνεται σε όσους συμμετείχαν στη χρεοκοπία της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο. Η πτώση της έφτασε την κρίση σε νέο ζενίθ και μείωσε κάθετα την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των επιχειρήσεων. Οι πλήρεις επιπτώσεις της κατάρρευσης της Lehman δεν έχουν γίνει εντελώς κατανοητές. Όταν ένα money market fund έσπασε το δολάριο (έπεσε κάτω από την ονομαστική αξία του 1 δολαρίου) εξαιτίας των επενδύσεών του στο χρέος της Lehman και ο πανικός χτύπησε νέο ζενίθ. Και οι τράπεζες δυσκολεύτηκαν να συγκεντρώσουν χρηματοδότηση, σε μια περίοδο όπου το χρειάζονταν απελπισμένα. Ο κόσμος άλλαξε με την κατάρρευση της Lehman.

Ο τελευταίος υποψήφιος είναι όλοι όσοι συνέλαβαν και εφάρμοσαν τα σχέδια ανακούφισης των προβληματικών ενεργητικών, δηλαδή το πρόγραμμα "σωτηρίας" 700 δισ. δολ. του χρηματοοικονομικού συστήματος των ΗΠΑ, που καθόρισε την αμερικανική πολιτική τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο. Το Κογκρέσο τρομοκράτησε τους πάντες αποτυγχάνοντας να καταστρώσει τη συμφωνία, δείχνοντας στον κόσμο ότι η πολιτική τάξη των ΗΠΑ δεν καταλαβαίνει το βάθος της κρίσης.

Το υπουργείο Οικονομικών, υπό τον κ. Henry Paulson, παρουσίασε το σχέδιο δύο φορές, χωρίς ξεκάθαρη ιδέα για το τι θα το κάνει, και μετά άλλαξε δύο φορές γνώμη για το πώς θα χρησιμοποιήσει τα κεφάλαια, προκαλώντας τη χειρότερη κρίση εμπιστοσύνης της χρονιάς και βυθίζοντας τις αμερικανικές μετοχές σε χαμηλό 11 ετών. Οι αγορές ανέκαμψαν μόνο όταν η Federal Reserve παρενέβη και προσφέρθηκε να τυπώσει νέο χρήμα για να αγοράσει προβληματικά ενεργητικά.

Αν και ο αγώνας είναι δύσκολος, το να αφεθεί η Lehman να καταρρεύσει μοιάζει αυτή τη στιγμή το πιο σοβαρό λάθος της χρονιάς. Υπάρχει βέβαια χρόνος και για άλλους υποψηφίους και ίσως η απόφαση του Κογκρέσου να μη δώσει στις αυτοκινητοβιομηχανίες τα χρήματα που ζητούν ίσως αποδειχτεί άλλο ένα μεγάλο σφάλμα.

Υπάρχει μια φιλελεύθερη άποψη που υποστηρίζει ότι κάθε κυβερνητική παρέμβαση είναι λάθος και είναι καλύτερα να αφήνεις τις αγορές να κοιτάζουν μόνες τους τον εαυτό τους. Αυτή η άποψη έρχεται σε αντίθεση με τη πιο δραματική αποδοχή λάθους της φετινής χρονιάς. Ο κ. Alan Greenspan, που ως διοικητής της Fed επί 18 χρόνια ήταν υπεύθυνος για πολλά λάθη που δημιούργησαν την κρίση, δήλωσε στο Κογκρέσο: "Όσοι από εμάς κοίταξαν το συμφέρον των πιστωτικών οίκων για να προστατεύσουν τα μερίδια των μετόχων και ειδικά εγώ ο ίδιος έχουμε υποστεί σοκ αμφιβολίας".

Οι αγορές είναι κοινωνικά οικοδομήματα. Χωρίς συνεπείς και καλοδουλεμένους κανόνες να τους καθοδηγούν, οι traders κυνηγούν το συμφέρον τους και αυτό μπορεί να έχει πολύ σκληρές επιπτώσεις, όπως τη στεγαστική κρίση στις ΗΠΑ.

Πριν από 12 μήνες οι αγορές έδειξαν ότι δεν είναι ικανές να κοιτάξουν μόνες τον εαυτό τους. Φέτος, η κυβέρνηση έδειξε τι γίνεται όταν δεν μπορείς να πλοηγήσεις τις αγορές με συνέπεια.

© The Financial Times Limited 2008. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation