Πορεία ανεξαρτησίας χαράσσει ξανά η Καταλονία

Το περιφερειακό κοινοβούλιο στην Καταλονία πέρασε τη Δευτέρα ένα αμφιλεγόμενο ψήφισμα, κάνοντας έκκληση για τα πρώτα στέρεα βήματα προς την «αποσύνδεση» από την υπόλοιπη Ισπανία και την εγκαθίδρυση ενός ανεξάρτητου κράτους. Η ψηφοφορία διεξήχθη με 73 ψήφους έναντι 63, αντανακλώντας τη νέα φίλα προσκείμενη προς την ανεξαρτησία πλειοψηφία στο κοινοβούλιο που προέκυψε από τις τοπικές εκλογές στις 27 Σεπτεμβρίου.

Δήλωσε ανεξαρτησία το καταλανικό κοινοβούλιο τη Δευτέρα;

Όχι. Αυτό που ενέκρινε το κοινοβούλιο στη Βαρκελώνη ήταν ένα «επίσημο ψήφισμα» που δηλώνει την αρχή μίας επίσημης διαδικασίας που οδηγεί στην ανεξαρτησία. Ένα τέτοιο ψήφισμα ήταν αναμενόμενο και αποτελεί μάλιστα μέρος της εκλογικής πλατφόρμας επάνω στην οποία κινήθηκαν προεκλογικά τα υπέρ της ανεξαρτησίας κόμματα. Αλλά το κείμενο που εκδόθηκε τη Δευτέρα αποδείχθηκε πολύ πιο σκληρό απ' ό,τι είχε υποσχεθεί ο Αρτούρ Μας, ο Καταλανός πρόεδρος.

Αναφέρει, για παράδειγμα, ότι οι αποφάσεις του συνταγματικού δικαστηρίου της Ισπανίας δεν έχουν πλέον εφαρμογή στην Καταλονία. Δίνει επίσης στο κοινοβούλιο μόλις 30 ημέρες ώστε να ψηφίσει νόμους που θα θεσπίσουν μία καταλανική φορολογική αρχή και ένα σύστημα κοινωνικής ασφάλισης -τα πρώτα στέρεα βήματα προς τη θέσπιση ενός κράτους μέσα στο ισπανικό κράτος.

Γιατί τόση βιασύνη;

Η ειρωνεία είναι πως το κίνημα υπέρ της ανεξαρτησίας έχει βρεθεί υπό πίεση ώστε να προχωρήσει περαιτέρω και πιο γρήγορα, ακριβώς λόγω δύο αδυναμιών που επισκιάζουν την εκστρατεία. Και οι δύο έχουν να κάνουν με το αποτέλεσμα των εκλογών του Σεπτεμβρίου, στις οποίες τα δύο κύρια υπέρ της ανεξαρτησίας κόμματα -το μικρό ακροδεξιό CUP (Υποψηφιότητα Λαϊκής Ενότητας) και το μεγαλύτερο, πιο μετριοπαθές κίνημα «Μαζί για το Ναι»- κέρδισαν μαζί το 47,8% της συνολικής ψήφου. Αυτό ήταν αρκετό για να τους δώσει την πλειοψηφία των εδρών στο περιφερειακό κοινοβούλιο αλλά είναι αξιοσημείωτα μικρότερο από την πλειοψηφία που θα χρειάζονταν σε ένα δημοψήφισμα.

Οι αναλυτές εκτιμούν πως το αποτέλεσμα έχει καταστήσει το στρατόπεδο υπέρ της ανεξαρτησίας πιο αποφασισμένο από ποτέ, ώστε να δείξει πως η διαδικασία δεν έχει επηρεαστεί. «Χρειάζονται να δείξουν πως η διαδικασία δεν σταματά. Γι' αυτό έχουν επιταχύνει», τόνισε ο Oriol Bartomeus, πολιτικός επιστήμονας στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης.

Και η άλλη αδυναμία...

... έχει να κάνει με τον οξύ ιδεολογικό διχασμό μέσα στο στρατόπεδο υπέρ της ανεξαρτησίας. Ο κ. Μας και το κίνημά του «Μαζί για το Ναι» δεν έχουν πλειοψηφία χωρίς το CUP, ένα ριζοσπαστικό ακροαριστερό κόμμα που αντιτίθεται στην καταλανική συμμετοχή στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ. Το ψήφισμα της Δευτέρας θεωρείται ευρέως ως το τίμημα που πρέπει να πληρώσουν ο κ. Μας και οι πιο μετριοπαθείς εθνικιστές, ώστε να κρατήσουν το CUP με το μέρος τους και την εκστρατεία της ανεξαρτησίας ενωμένη. Αλλά αυτό σημαίνει επίσης πως η εσωτερική συνοχή του κινήματος απειλείται τώρα στο άλλο άκρο του πολιτικού φάσματος.

Ο κ. Μας υποστηριζόταν παραδοσιακά από την κοινότητα των καταλανικών επιχειρήσεων και από τους ψηφοφόρους της μεσαίας τάξης όλης της περιοχής. Οι επικεφαλής των επιχειρήσεων -και πολλοί από τους πρώην συμμάχους του προέδρου στο μετριοπαθές εθνικιστικό στρατόπεδο- λέγεται πως είναι τρομοκρατημένοι από την πρόσφατη εξέλιξη των γεγονότων. Στην ιδιωτική σφαίρα, κάποιοι κατηγορούν τον κ. Μας ότι παραδίδει τα ηνία του κινήματος της ανεξαρτησίας στους αγριεμένους ριζοσπάστες.

Πώς θα αντιδράσει η Μαδρίτη;

Ο Μαριάνο Ραχόι, ο Ισπανός πρωθυπουργός, έχει ήδη καταστήσει σαφές πως η κυβέρνησή του θα ζητήσει από το συνταγματικό δικαστήριο της Ισπανίας να ακυρώσει το ψήφισμα «αμέσως». Ακόμη και αν το δικαστήριο κάνει μήνες να πάρει την απόφαση, το ψήφισμα θα ανασταλεί κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Εδώ είναι που μπορεί να αγριέψουν τα πράγματα. Αν το καταλανικό κοινοβούλιο αποφασίσει να δράσει βάσει του ψηφίσματος, αψηφώντας το ανώτατο δικαστήριο της Ισπανίας, η αντίδραση από τη Μαδρίτη -πολιτική, οικονομική και νομική- θα μπορούσε να είναι πραγματικά πολύ σκληρή. Κάποιοι υπουργοί έχουν ήδη σκεφτεί την πιθανότητα περικοπής της χρηματοδότησης της περιοχής. Το συνταγματικό δικαστήριο της Ισπανίας, στο μεταξύ, έχει την εξουσία να επιβάλει κυρώσεις κατά μεμονωμένων ηγετών που αψηφούν τις αποφάσεις. Αλλά ποιος θα εφαρμόσει αυτές τις κυρώσεις; Θα είναι έτοιμες οι καταλανικές αστυνομικές δυνάμεις να εμποδίσουν τον πρόεδρο του καταλανικού κοινοβουλίου να μπει στην αίθουσα; Θα διατάξει η Μαδρίτη την εθνική αστυνομία να το κάνει;

Αυτό ακούγεται κάπως επικίνδυνο...

Πράγματι ακούγεται επικίνδυνο -και πιθανώς είναι δίκαιο να πούμε ότι ποτέ άλλοτε τα τελευταία χρόνια δεν ήταν οι αξιωματούχοι και παρατηρητές τόσο ανήσυχοι σχετικά με την κατάσταση. Οι εντάσεις είναι υψηλές, τα νεύρα είναι τεντωμένα και το περιθώριο λάθους στενεύει μέρα με τη μέρα. Αλλά αξίζει επίσης να θυμόμαστε πως και οι δύο πλευρές έχουν γίνει αρκετά έμπειρες στη διαχείριση της διαμάχης, χωρίς να προκαλούν ευθεία σύγκρουση. Τα τελευταία τρία χρόνια έχει σημειωθεί αρκετές φορές αύξηση των εντάσεων -περιλαμβανομένων εκείνων που σχετίζονταν με τις κοινοβουλευτικές δηλώσεις και τις αποφάσεις του συνταγματικού δικαστηρίου-, τις οποίες ακολούθησαν μήνες σχετικής ηρεμίας.

Τι ελπίζει τελικά να επιτύχει η καταλανική ηγεσία;

Υπάρχει αυξανόμενη συναίνεση στους κόλπους του κινήματος για την ανεξαρτησία, πως η Μαδρίτη δεν θα επιτρέψει ποτέ μία «συμφωνημένη» απόσχιση στη λογική του σκωτσέζικου δημοψηφίσματος πέρυσι. Οι ηγέτες υπέρ της ανεξαρτησίας επιμένουν επίσης πως η βία δεν θα αποτελέσει ποτέ επιλογή στην επιδίωξη των σκοπών τους. Αυτό αφήνει την εξωτερική παρέμβαση ως τον μοναδικό εύλογο δρόμο προς την καταλανική ανεξαρτησία και κρατική υπόσταση. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η ΕΕ ή μεμονωμένες κυβερνήσεις επιθυμούν να εμπλακούν. Αντιθέτως, η Άνγκελα Μέρκελ και άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν επανειλημμένως πει ότι υποστηρίζουν την ισπανική ενότητα και πως όλες οι πλευρές πρέπει να παραμείνουν αφοσιωμένες στο σύνταγμα. Θα μπορούσε μία μεγάλης κλίμακας κρίση να αλλάξει τη στάση τους; Σε αυτό ελπίζουν σίγουρα κάποιοι Καταλανοί ηγέτες και γι' αυτό τον λόγο είναι τώρα τόσο αποφασισμένοι να αυξήσουν την πίεση.

Ποιος θα μπορούσε να βγει νικητής από την τρέχουσα θέση του;

Σε πολιτικούς όρους, είναι δύσκολο να μη συμπεράνουμε πως οι κλιμακούμενες εντάσεις δίνουν το πλεονέκτημα πρώτα και κύρια στον κ. Ραχόι. Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας έχει μπροστά του τις γενικές εκλογές στις 20 Δεκεμβρίου και θεωρεί την καταλανική κατάσταση (μαζί με την οικονομική ανάκαμψη της Ισπανίας) ως ατού του. Ελπίζει πως οι συμβατικοί ψηφοφόροι εκτός της Καταλονίας θα τον ανταμείψουν για την αποφασιστική του υπεράσπιση της ισπανικής ενότητας. Και είναι και κάτι ακόμα: Το Δεκέμβριο, ο κ. Ραχόι θα έρθει αντιμέτωπος με νέους και σε μεγάλο βαθμό άπειρους υποψηφίους, κυρίως στην ηλικία των 30 και 40 ετών. Με τις πολιτικές εντάσεις να αυξάνονται απότομα, η εμπειρία του των δεκαετιών στην κυβέρνηση μπορεί τελικά να εκτιμηθεί.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation