Η Ελλάδα και πού μπορεί να βρει... ρευστό

Η διακήρυξη του πρωθυπουργού της Ελλάδας, Αλέξη Τσίπρα, ότι θα αφήσει το πρόγραμμα διάσωσης 172 δισ. ευρώ να λήξει στο τέλος του μήνα, χωρίς να υπάρχει υποκατάστατο, προκάλεσε φόβο στις Βρυξέλλες και τις άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, που πιστεύουν ότι έχουν κολλήσει σε ένα διάλογο κοφών ενώ ο χρόνος τελειώνει.

Στο πρώτο πρωθυπουργικό του διάγγελμα, ο κ. Τσίπρας δήλωσε ότι αντί να ζητηθεί παράταση στο τρέχον πρόγραμμα, θα ζητηθεί πρόγραμμα «γέφυρα» που θα συντηρήσει την χώρα μέχρι να εκπονηθεί ένα νέο μακροπρόθεσμο πρόγραμμα. Οι αξιωματούχοι της ευρωζώνης θεωρούν όμως ότι δεν υπάρχει τέτοιου είδους γέφυρα. 

Η αντιπαράθεση δημιουργεί δύσκολες συνθήκες για την πρώτη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών του Eurogroup, με τον νέο συνάδελφό τους Γιάννη Βαρουφάκη, που θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη. 

Ερώτηση: Πόσο επιτακτική είναι η ανάγκη για την Ελλάδα;

Aπάντηση: Αρκετοί αξιωματούχοι της ευρωζώνης, θεωρούν ότι το πρόβλημα είναι επιτακτικό και πιέζουν τον κ. Βαρουφάκη, που αρχικώς μίλησε για ένα νέο «συμβόλαιο» διάσωσης που θα προταθεί τον Μάρτιο και θα συμφωνηθεί μέχρι τον Ιούνιο, να σταματήσει να σκέφτεται με ορίζοντα μηνών και να αρχίσει να σκέφτεται με ορίζοντα ημερών. 

Ο πιο άμεσος κίνδυνος είναι απλά να ξεμείνει η ελληνική κυβέρνηση από χρήμα. Πριν την πρόσφατη αναταραχή, οι περισσότεροι αξιωματούχοι πίστευαν ότι η Αθήνα θα τα καταφέρει μέχρι τον Ιούνιο –όταν λήγει μεγάλο ομόλογο 3,5 δισ. ευρώ- χωρίς να αντιμετωπίσει πιστωτικό κραχ. 

Τώρα όμως αρκετοί αξιωματούχοι φοβούνται ότι οι νέες δεσμεύσεις για δαπάνες που έκανε ο κ. Τσίπρας, σε συνδυασμό με την ξαφνική κατάρρευση της πληρωμής φόρων από τους Έλληνες, έχει συντομεύσει το διάστημα για την «ώρα της αλήθειας» μέχρι τον Μάρτιο, που πρέπει να πληρωθούν 1,4 δισ. ευρώ στο ΔΝΤ. Χωρίς τρόπους άντλησης από τις αγορές κεφαλαίου και χωρίς χρηματοδότηση από πρόγραμμα διάσωσης, η Αθήνα θα μπορούσε κυριολεκτικά να ξετιναχθεί. Θα ήταν πρωτοφανές να κηρύξει στάση πληρωμής δανείου προς το ΔΝΤ μια προηγμένη χώρα. 

Εξίσου ανησυχητική είναι η κατάσταση στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Η αστάθεια που περιέβαλλε τις γενικές εκλογές, προκάλεσε μαζικές αναλήψεις από τις ελληνικές τράπεζες, και φόβους για πανικό. Οι αναλήψεις επιβραδύνθηκαν την περασμένη εβδομάδα, αλλά χωρίς συμφωνία διάσωσης, οι φόβοι θα ξαναφουντώσουν. Τα όρια βοήθειας των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ σε περίπτωση πανικού είναι περιορισμένα, ειδικά αν δεν η Αθήνα δεν εντάσσεται σε μια δομή προγράμματος.

Ερ.: Χωρίς πρόγραμμα διάσωσης, πού θα βρει η Αθήνα «γέφυρα» μέχρι τον Ιούνιο;

A: Οι επιλογές είναι πολύ περιορισμένες για την Ελλάδα και οι θεσμοί της ευρωζώνης κλείνουν σταδιακά την πόρτα και σε αυτές τις όποιες επιλογές. 

Μια μέθοδος για την γρήγορη άντληση κεφαλαίων θα ήταν η έκδοση βραχυπρόθεσμων χρεογράφων μέσω των εντόκων γραμματίων. Βάση του προγράμματος όμως, υπάρχει πλαφόν 15 δισ. ευρώ στο όριο των εκδόσεων της Ελλάδας και η ΕΚΤ, που εποπτεύει τον μηχανισμό, είπε ξεκάθαρα ότι δεν θα το ανεβάσει. 

Όταν φύγει η Ελλάδα από το μνημόνιο, ο έλεγχος της ΕΚΤ γίνεται λιγότερο άμεσος. Αλλά παραμένει ασαφές το ποιος θα μπορούσε να αγοράσει τις νέες εκδόσεις εντόκων. Η πρόσφατη δημοπρασία ελληνικών εντόκων δεν πήγε καλά και οι φυσικοί αγοραστές θα ήταν οι ελληνικές τράπεζες. 

Αλλά η ΕΚΤ, που πλέον είναι ο επόπτης όλων των μεγάλων τραπεζών της ευρωζώνης, έχει μηνύσει ότι δεν θέλει να φορτώνονται οι ελληνικές τράπεζες με έντοκα. 

Επιπλέον, ο βασικός λόγος που θα αγόραζαν οι ελληνικές τράπεζες τα έντοκα, θα ήταν για να τα χρησιμοποιήσουν ως εγγυήσεις για φθηνά δάνεια από την ΕΚΤ. Όμως η ΕΚΤ επιβάλλει πλαφόν 3,5 δισ. ευρώ στο ποσό των εντόκων που αποδέχεται ως εγγυήσεις και οι τράπεζες έχουν σχεδόν καλύψει αυτό το όριο, οπότε η επένδυση χάνει την ελκυστικότητά της.

Ερ.: Γιατί όχι ένα απλό δάνειο γέφυρα; 

Aπ.: Μοιάζει με προφανή και απλή λύση, αλλά δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα στην «φαρέτρα» της ευρωζώνης. Το ταμείο διασώσεων European Stability Mechanism 500 δισ. ευρώ της ευρωζώνης μπορεί να χρηματοδοτήσει διασώσεις μεγάλης κλίμακας, προγράμματα ανακεφαλαίωσης τραπεζών, ακόμη και να αγοράσει κρατικά ομόλογα στην ανοιχτή αγορά. Αλλά δεν διαθέτει εργαλείο διάθεσης βραχυπρόθεσμου δανείου. 

Επιπλέον, αφού το Βερολίνο -και όχι μόνο- απαιτεί από την Αθήνα να παραμείνει στις δεσμεύσεις του μνημονίου, αν υπήρχε μια δανειακή γέφυρα, δύσκολα θα ήταν απαλλαγμένη από προϋποθέσεις ανάλογες με του πρόσφατου μνημονίου.

Ερ.: Μπορεί να βρει κάπου αλλού το ρευστό η Αθήνα;

Aπ.: Ένα πακέτο κεφαλαίων στο οποίο προσβλέπει ο Γιάννης Βαρουφάκης, είναι τα περίπου 1,9 δισ. ευρώ σε κέρδη που έχει εξασφαλίσει η ΕΚΤ από τις αγορές ελληνικών ομολόγων του 2010, οι οποίες εντάσσονταν στο πλαίσιο της μαζικής προσπάθειας τόνωσης των ομολογιακών αγορών της ευρωζώνης στο ζενίθ της κρίσης. 

Το 2012, οι αξιωματούχοι της ευρωζώνης συμφώνησαν τα κέρδη εκείνα, που περιλαμβάνουν τα ομόλογα τα οποία αγόρασαν τόσο οι εθνικές κεντρικές τράπεζες όσο και η ΕΚΤ, να επιστραφούν στην Αθήνα, γιατί δεν είναι σωστό να βγάζει κέρδος μια κεντρική τράπεζα από την νομισματική πολιτική.

Ο κ. Βαρουφάκης επιμένει ότι τα κεφάλαια αυτά είναι «δικά μας χρήματα» αλλά οι αξιωματούχοι της ευρωζώνης δηλώνουν ότι η συμφωνία πρόβλεπε πως τα κέρδη από τα ομόλογα θα διανεμηθούν παράλληλα με τις συνήθεις δόσεις του προγράμματος διάσωσης, όταν η Ελλάδα επιτύχει στις τριμηνιαίες επιθεωρήσεις. Χωρίς μνημόνιο, δεν έχει κέρδη από τα ομόλογα.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation