Οι γερμανικές εμμονές και ο φόβος του αντάρτικου

Υπάρχουν τεράστιες αμφιβολίες για το εάν η πρόσφατη συμφωνία της ΕΕ θα τεθεί ποτέ σε ισχύ. Οι εντάσεις μεταξύ των μελών της είναι τόσο έντονες που η Βρετανία μπορεί τελικά να μην είναι μόνη στον δρόμο που επέλεξε.

Δημοσιεύθηκε: 13 Δεκεμβρίου 2011 - 13:59

Gideon Rachman

Οι γερμανικές εμμονές και ο φόβος του αντάρτικου

Με μια πρώτη ματιά, κάποιος θα μπορούσε να χαρακτηρίσει το αποτέλεσμα της συνόδου της Ευρωπαϊκής Ένωσης την προηγούμενη εβδομάδα ιστορικό. Τα ευρωπαϊκά κράτη συμφώνησαν σε ένα σχέδιο που φαίνεται πως είναι ένα σημαντικό βήμα προς τη δημοσιονομική και την πολιτική ενοποίηση. Η Βρετανία αρνήθηκε να ακολουθήσει. Δείχνει απομονωμένη και ίσως να βρίσκεται στον δρόμο της εξόδου από την Ε.Ε.

Εάν όλα αυτά τα πάρουμε στα σοβαρά, τότε πράγματι είναι μία μεγάλη συμφωνία. Το αποτέλεσμα της συνόδου των Βρυξελλών, όμως, είναι πιο πιθανό ότι θα αποτελέσει υποσημείωση στα ιστορικά βιβλία, παρά νέο κεφάλαιο.

Οι Αγορές και οι ψηφοφόροι ολοένα και περισσότερο αρνούνται να υπακούσουν στις μεγάλες ανακοινώσεις των Ευρωπαίων ηγετών στις όλο και πιο συχνές πλέον συνόδους κορυφής. Αν σε αυτό προστεθούν και οι αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ των μελών της Ε.Ε. -που ξεπερνούν την απομόνωση της Βρετανίας-, τότε βλέπουμε ότι το αποτέλεσμα είναι μία φόρμουλα συνεχιζόμενης σύγχυσης και διχασμού και όχι η αποφασιστική στιγμή για την οποία έκαναν λόγο πολλοί σχολιαστές.

Οι μυστικές συζητήσεις για αλλαγή της Συνθήκης και οι διαμάχες για τη θέση της Βρετανίας στην Ευρώπη αποτελούν θέματα συζήτησης εδώ και δεκαετίες. Τότε, όμως, η Ευρώπη είχε την πολυτέλεια για τέτοιες συζητήσεις. Με την κρίση χρέους, όμως, να απειλεί με κρατικές χρεοκοπίες, μαζική φυγή καταθετών από τις τράπεζες και με έκρηξη του ευρωπαϊκού χρηματοοικονομικού συστήματος, δεν είναι η ώρα να συζητάμε και πάλι τον σχηματισμό της Ε.Ε., όσο συναρπαστικό κι αν είναι το θέμα.

Η μόνη συνάφεια που υπήρχε στις συζητήσεις της προηγούμενης εβδομάδας με στη χρηματοοικονομική κρίση είναι πως οι επενδυτές ήλπιζαν ότι η ανακοίνωση ενός «δημοσιονομικού συμφώνου» -το οποίο θα περιελάμβανε πολύ πιο αυστηρό έλεγχο των εθνικών προϋπολογισμών στο μέλλον- θα μπορούσε να δώσει τη δυνατότητα στην ΕΚΤ να αγοράζει ιταλικά και ισπανικά ομόλογα επ’ άπειρον ή τουλάχιστον μέχρις ότου πειστούν οι ιδιώτες επενδυτές να επιστρέψουν στις αγορές.

Σε αυτό το επίπεδο, το αποτέλεσμα είναι ασαφές. Ο Μάριο Ντράγκι, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, επισήμως έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο μεγάλης επέκτασης του προγράμματος αγοράς ομολόγων. Η ΕΚΤ, όμως, συμφώνησε να δανείσει περισσότερα χρήματα στις ευρωπαϊκές τράπεζες με εύκολους όρους. Εκείνες σε αντάλλαγμα θα είναι αναγκασμένες να αγοράζουν κρατικά ομόλογα.

Το να φορτώνουμε, όμως, τις εύθραυστες ευρωπαϊκές τράπεζες με τίτλους κρατικού χρέους που δεν μπορούμε να πουλήσουμε δεν είναι βιώσιμη λύση. Μπορεί να αποτρέψει το μοιραίο καρδιακό επεισόδιο για την ευρωπαϊκή οικονομία. Το πρόβλημα είναι ότι η μόνη εναλλακτική στην καρδιακή ανακοπή είναι ο αργός θάνατος από ασφυξία.

Το δημοσιονομικό σύμφωνο πρακτικά δεσμεύει όλα τα μέλη της Ε.Ε. σε σκληρά μέτρα λιτότητας, χωρίς όμως να παρέχει κανέναν μόνιμο μηχανισμό μεταφοράς κεφαλαίων από τα εύπορα τμήματα της Ευρώπης σε εκείνους που βρίσκονται σε ύφεση. Η «ένωση μεταφοράς» πόρων εξακολουθεί να αποτελεί ανάθεμα για τη Γερμανία.

Η μόνη άμεση προοπτική που προσφέρεται στα υπερχρεωμένα κράτη της νοτίου Ευρώπης είναι η εσωτερική υποτίμηση, με μειώσεις μισθών και συντάξεων, με υψηλότερη φορολογία και με πολύ μεγαλύτερη ανεργία. Καθώς επιδεινώνονται οι οικονομίες, οι ψηφοφόροι πιθανότατα θα επαναστατήσουν.

Ακόμη και υπό τις παρούσες συνθήκες, υπάρχουν τεράστιες αμφιβολίες για το εάν η πρόσφατη συμφωνία της Ε.Ε. θα τεθεί ποτέ σε ισχύ.

Τα μεγαλύτερα προβλήματα στη διαδικασία επικύρωσης πιθανότατα θα εμφανιστούν σε χώρες όπου οι οικονομίες πηγαίνουν σχετικά καλά και όπου οι ψηφοφόροι φοβούνται ότι θα παρασυρθούν πτωτικά από τα υπερχρεωμένα κράτη της Ε.Ε. Οι κυβερνήσεις στη Σουηδία και στην Ολλανδία δεν έχουν ισχυρό κοινοβουλευτικό προβάδισμα και χρειάζονται τη στήριξη βουλευτών της αντιπολίτευσης για να προχωρήσουν. Και στις δύο χώρες, όμως, τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν ήδη δηλώσει ότι απορρίπτουν τη συμφωνία.

Αβέβαιη είναι η επικύρωσή της επίσης στη Δανία, στη Φινλανδία και στην Τσεχία. Η Ιρλανδία πιθανώς να αναγκαστεί να προχωρήσει σε δημοψήφισμα - και τα στατιστικά δεν είναι θετικά. Ο πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί μπορεί να χάσει την εξουσία σε λίγους μήνες και ο πιο ισχυρός διεκδικητής της προεδρίας απορρίπτει τη συμφωνία.

Καθώς λοιπόν αυξάνονται τα προβλήματα στη διαδικασία επικύρωσης, εν μέσω ενός περιβάλλοντος στασιμότητας -αν όχι χειρότερο-, η καθαρή εικόνα που είχαμε την προηγούμενη εβδομάδα για μία απομονωμένη Βρετανία και μία Ευρώπη που προχωρά σε βαθύτερη ενότητα γίνεται όλο και πιο θολή.

Για τα δημοσιονομικά γεράκια της Γερμανίας, ο πιο σημαντικός διχασμός στην Ευρώπη αυτήν τη στιγμή αφορά τα νομοταγή κράτη του βορρά με τις υγιείς οικονομίες και τα κράτη του νότου, που θεωρούνται διεφθαρμένα και αφερέγγυα. Οι Γερμανοί γνωρίζουν ότι σχεδόν οι μισές από τις χώρες με αξιολόγηση «ΑΑΑ» στην Ευρώπη δεν βρίσκονται εντός της ευρωζώνης. (αυτές είναι η Δανία, η Νορβηγία, η Σουηδία, η Ελβετία και η Βρετανία).

Ως προς τις χώρες με αξιολόγηση «ΑΑΑ» που έχουν ευρώ, οι περισσότερες -αν όχι όλες- έχουν προειδοποιηθεί για ενδεχόμενη υποβάθμιση. Ο κίνδυνος γίνεται ολοένα και πιο έντονος για τη Γαλλία. Εάν οι Ολλανδοί, που βρίσκονται εντός της ευρωζώνης, ενωθούν με τους Σκανδιναβούς και τους Βρετανούς και αρνηθούν να συμμετάσχουν στο ευρωπαϊκό σύμφωνο, τότε η ανησυχία των Γερμανών θα ενταθεί.

Καθώς οι Γερμανοί στρέφονται με αγωνία στον ευρωπαϊκό βορρά, ο ευρωπαϊκός νότος θα κοιτά με οργή τους Γερμανούς. Και ενώ η Βρετανία αυτήν τη στιγμή λειτουργεί σαν αλεξικέραυνο για την οργή και τον φόβο στην Ευρώπη, η οικονομική κρίση μπορεί να προκαλέσει δυσαρέσκεια σε όλη την Ένωση.

Ο γαλλικός Τύπος τις τελευταίες ημέρες προ της συνόδου αναφερόταν στη γερμανοφοβία που καταγράφεται στη Γαλλία, καθώς ανώτατο στέλεχος των Σοσιαλιστών κατηγόρησε τον κ. Σαρκοζί ότι υπέκυψε στους Γερμανούς και τον συνέκρινε με τον Εντουάρ Ναλαντιέ, τον Γάλλο ηγέτη που ακολούθησε την... πολιτική του κατευνασμού απέναντι στον Χίτλερ. Οι προσβολές αυτές μπορεί να μοιάζουν ήπιες συγκριτικά με αυτά που ίσως ακολουθήσουν καθώς εξελίσσεται η κρίση.

Η σύνοδος της προηγούμενης εβδομάδας δεν ήταν αποφασιστική. Είναι μάλλον μία ακόμη πράξη στο μακρύ μελόδραμα, το οποίο ακόμη μπορεί να εξελιχθεί σε τραγωδία.

© The Financial Times Limited 2011. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation