Ελλείμματα και απειλή διάσπασης της ευρωζώνης

Η ευρωζώνη έχει χωριστεί σε δύο στρατόπεδα. Στο ένα βρίσκονται οι χώρες με υπερβολικά ελλείμματα και απροθυμία να συμμορφωθούν με τους κανόνες. Από την άλλη πλευρά οι υπόλοιποι. Η διάσπαση δεν είναι "μακρινός" εφιάλτης.

Δημοσιεύθηκε: 5 Οκτωβρίου 2009 - 13:55

Wolfgang Munchau

Ελλείμματα και απειλή διάσπασης της ευρωζώνης

Από τη μία πλευρά είμαι αρκετά αισιόδοξος ότι ο νέος κεντροδεξιός κυβερνητικός συνασπισμός στη Γερμανία θα τα καταφέρει. Μόλις η συμφωνία μεταξύ των δύο κομμάτων οριστικοποιηθεί στις αρχές του επόμενου μήνα, τότε θα δούμε μειώσεις φόρων και κάποιες διαρθρωτικές αλλαγές. Επίσης, αναμένω αλλαγές σε ό,τι αφορά τη μείωση του όγκου του τραπεζικού συστήματος. Είναι το ελάχιστο που μπορεί να γίνει προκειμένου η ανάκαμψη να έχει καλές βάσεις.

Είμαι, όμως, εντελώς απαισιόδοξος για το τι μπορεί να συμβεί σε επίπεδο ευρωζώνης. Εδώ η νέα κυβέρνηση της Γερμανίας δεν πρόκειται να κάνει τη διαφορά. Η αποχώρηση του κ. Peer Steinbruck από τη θέση του υπουργού Οικονομίας θα βοηθήσει τη γερμανική διπλωματία, ανεξάρτητα από το ποιος θα τον αντικαταστήσει. Όμως αυτό που αναμένω είναι διαφοροποίηση στο στιλ και όχι στην ουσία.

Το μεγάλο πρόβλημα είναι οι διαφορετικές πολιτικές που ακολουθούνται. Από τη μία πλευρά βρίσκονται η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα και από την άλλη η Γερμανία, η Φινλανδία, η Αυστρία και η Ολλανδία. Οι διαφορές στην πολιτική μεταξύ της Γερμανίας και της Γαλλίας είναι οι πιο καταστροφικές.

Το Παρίσι έριξε μία... βόμβα την περασμένη εβδομάδα όταν ξεκαθάρισε ότι δεν έχει πλέον ως στόχο τη μείωση του ελλείμματος χαμηλότερα του 3% του ΑΕΠ πριν από το 2012. Ακόμη και βάσει των πλέον αισιόδοξων προβλέψεων για την ανάκαμψη της γαλλικής οικονομίας, το έλλειμμα δεν αναμένεται να μειωθεί από το 3% του ΑΕΠ πριν από το 2015. Έως τότε το χρέος της χώρας θα έχει ξεπεράσει το 90% του ΑΕΠ.

Αυτό σημαίνει ότι η Γαλλία έχει εγκαταλείψει την πολιτική της συνεργασίας με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, απόφαση για την οποία ο Πρόεδρός της κ. Nicolas Sarkozy θα μετανιώσει κάποια μέρα. Αναμένω, δε, ότι και το ισπανικό χρέος θα ξεπεράσει του 90% του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα, δεν θα ήταν σοφό να περιμένουμε αλλαγή πολιτικής από την κυβέρνηση του κ. Silvio Berlusconi και ως εκ τούτου το ιταλικό χρέος θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα.

Δηλαδή, τρεις από τις τέσσερις κορυφαίες οικονομίες της ευρωζώνης θα έχουν χρέος κοντά ή ψηλότερα από το 100% του ΑΕΠ τους.

Αντίθετα, η Γερμανία έχει... ταχθεί στον δρόμο της αρετής. Η προηγούμενη κυβέρνηση φρόντισε να αλλάξει το Σύνταγμα της χώρας ώστε το ομοσπονδιακό έλλειμμα να μην ξεπερνά το 0,35% του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια του οικονομικού κύκλου. Τα νέα μέτρα θα τεθούν σε πλήρη εφαρμογή το 2016, αλλά έως τότε η Γερμανία οφείλει να διατηρεί σφιχτή δημοσιονομική πολιτική. Στόχος είναι το χρέος να μην ξεπερνά το 10% του ΑΕΠ σε μακροχρόνιο ορίζοντα.

Βέβαια, για να υπάρξει διάσπαση πάντα πρέπει να υπάρχουν δύο πόλοι. Η Γαλλία και η Γερμανία είναι εξίσου ένοχες για την περιφρόνηση του σημαντικότερου όρου της Συνθήκης του Μάαστριχ. Δεν αναφέρομαι στον όρο για έλλειμμα έως 3% του ΑΕΠ, αλλά σε αυτόν που τονίζει ότι τα κράτη-μέλη θα πρέπει να ασκούν συντονισμένη οικονομική πολιτική. Η Γερμανία ξέχασε αυτόν τον κανόνα όταν άλλαξε μονομερώς το Σύνταγμά της. Η Γαλλία φρόντισε να τον αγνοήσει πρόσφατα.

Η ευρωζώνη έχει βρεθεί και στο παρελθόν σε παρόμοια θέση. Ήταν το 2003 που το πρώτο πρόγραμμα σταθερότητας κατέρρευσε όταν η Γερμανία και η Γαλλία αποφάσισαν να στηρίξουν τα δικά τους συμφέροντα και όχι το κοινό συμφέρον. Η ευρωζώνη κατόρθωσε να επιβιώσει και να συντάξει ένα νέο και περισσότερο ευέλικτο πρόγραμμα. Είναι η μοναδική κοινή πολιτική που έχουν τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, όμως δεν νομίζω ότι μπορεί να επιβιώσει όταν τα ελλείμματα συνεχώς διογκώνονται.

Έπειτα από 10 χρόνια προβλέπω ότι θα ξεκινήσει η συζήτηση για το κατά πόσον η Γερμανία θα ήταν καλύτερα εκτός ευρωζώνης. Δεν πιστεύω πάντως ότι η χώρα θα ακολουθήσει τον δρόμο της εξόδου. Άλλωστε, οι πολιτικοί μπορούν να το αποτρέψουν. Όμως η νομισματική ένωση θα είναι βαριά ασθενής ακόμη και εάν επιτρέψει να τεθεί αυτή η συζήτηση.

Ούτε η Γαλλία ούτε η Γερμανία επιθυμούν να συμβεί κάτι τέτοιο, παρ’ όλα αυτά φροντίζουν να φθάσουμε εκεί καθώς ακολουθούν κατά κάποιο τρόπο διασπαστικές πολιτικές. Οι σχέσεις μεταξύ του κ. Sarkozy και της κ. Merkel δεν είναι καθόλου καλές. Μην περιμένετε, λοιπόν, να λύσουν τις διαφορές τους απλώς πίνοντας μαζί ένα ποτήρι κρασί. Ούτε να περιμένετε αλλαγή ηγεσίας σε κάποια από τις δύο χώρες. Η κ. Merkel είναι "σίγουρη" για μία ακόμη τετραετία, ενώ οι πιθανότητες επανεκλογής του κ. Sarkozy το 2012 είναι εξαιρετικά υψηλές.

Τόσο η κ. Merkel όσο και ο κ. Sarkozy θα πρέπει να έχουν στο μυαλό τους τη συνεργασία τόσο μεταξύ τους όσο και με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ευρωζώνης. Δυστυχώς όμως δεν τους βλέπω και τόσο πρόθυμους να το πράξουν.

© The Financial Times Limited 2009. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation