Το κενό εξουσίας αυξάνει τον κίνδυνο συρράξεων στον Καύκασο

Καθώς το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας προσοχής αποσπάται από τους πολέμους στο Ισραήλ και την Ουκρανία, μια τρίτη περιοχή δυνητικής κλιμάκωσης των συγκρούσεων κινδυνεύει να αγνοηθεί: ο νότιος Καύκασος.

Σε μια αστραπιαία στρατιωτική εκστρατεία το Αζερμπαϊτζάν κατέλαβε τον περασμένο μήνα το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, τον αρμενοκατοικημένο θύλακα εντός των συνόρων του. Περισσότεροι από 100.000 Αρμένιοι του Καραμπάχ τράπηκαν σε φυγή.

Παρά τις διαψεύσεις από το Μπακού, η Αρμενία και ορισμένες δυτικές πρωτεύουσες φοβούνται ότι οι μάχες δεν έχουν τελειώσει και ότι το Αζερμπαϊτζάν μπορεί να έχει μεγαλύτερες φιλοδοξίες -ενθαρρυμένο από ένα διεθνές κενό εξουσίας στην περιοχή.

Η επίθεση του Αζερμπαϊτζάν έθεσε ένα δυναμικό τέλος σε μια διαμάχη τριών δεκαετιών. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Αρμενία προχώρησε σε πόλεμο με το Αζερμπαϊτζάν για να υποστηρίξει τους αδελφούς της στην περιοχή, οι οποίοι είχαν κηρύξει την ανεξαρτησία τους, και κατέλαβε τμήματα του γειτονικού αζερικού εδάφους. Μετά από χρόνια άκαρπων συνομιλιών μεσολάβησης, το Μπακού, ενισχυμένο από τουρκικό οπλισμό, εξαπέλυσε νέο πόλεμο το 2020 και ανακατέλαβε μεγάλο μέρος των χαμένων εδαφών.

Παρ’ όλο που οι συνομιλίες είχαν επαναληφθεί, η περαιτέρω προσφυγή του Αζερμπαϊτζάν στη βία τον Σεπτέμβριο γρήγορα κατέκλυσε το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Καθώς το Μπακού έστειλε στρατεύματα, απορρίπτοντας κάθε πρόταση ότι ο θύλακας θα μπορούσε να διατηρήσει έναν βαθμό αυτονομίας, η μη αναγνωρισμένη κυβέρνησή του κατέρρευσε και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού του τράπηκε σε φυγή.

Οι δυτικοί διπλωμάτες σοκαρίστηκαν· μετά το 2020 το Μπακού φαινόταν να πετυχαίνει πολλά από αυτά που ήθελε στις διαπραγματεύσεις. Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν είχε συμφωνήσει να αναγνωρίσει την εδαφική ακεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν, συμπεριλαμβανομένου του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Η επίθεση του Αζερμπαϊτζάν θα ήταν δύσκολο να πραγματοποιηθεί, επιπλέον, χωρίς τη συγκατάθεση της Μόσχας, του παραδοσιακού περιφερειακού επικυρίαρχου. Οι Ρώσοι ειρηνοφύλακες γύρω από τον θύλακα παρέμειναν ως επί το πλείστον αδρανείς καθώς οι αζέρικες δυνάμεις εισέβαλαν. Δυτικοί διπλωμάτες υποψιάζονται ότι ο Ρώσος Βλαντίμιρ Πούτιν είναι απασχολημένος με την Ουκρανία και θέλει να τιμωρήσει τον Πασινιάν, που ήρθε στην εξουσία μετά από διαδηλώσεις το 2018, για την κλίση προς τη Δύση.

Ορισμένες πρωτεύουσες της ΕΕ ανησυχούν για τις προηγούμενες απειλές του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ να χαράξει έναν χερσαίο διάδρομο που θα συνδέει ένα αζέρικο θύλακα, το Ναχτσιβάν, που συνορεύει με την Τουρκία, με το υπόλοιπο Αζερμπαϊτζάν - διασχίζοντας τη νότια Αρμενία. Μετά την επίθεση του περασμένου μήνα, ο Αλίγιεφ φιλοξένησε τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν -που έχει εθνογλωσσικούς δεσμούς με το Αζερμπαϊτζάν- στο Ναχτσιβάν, όπου άφησε να εννοηθεί τη δημιουργία της σύνδεσης.

Η συζήτηση για τον διάδρομο έχει έκτοτε υποχωρήσει·αξιωματούχοι του Μπακού επιμένουν ότι μετά την αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας του Αζερμπαϊτζάν, η αποστολή του έχει ολοκληρωθεί. Ωστόσο, οι αξιωματούχοι της ΕΕ ανησυχούν ότι η ρητορική του Αλίγιεφ εξακολουθεί να είναι πολεμοχαρής, και ο ίδιος αποχώρησε από μια πρόσφατη συνάντηση με τη μεσολάβηση της ΕΕ με τον πρωθυπουργό της Αρμενίας.

Το επεισόδιο αποτελεί σοβαρό πλήγμα για τη δυτική επιρροή στο νότιο Καύκασο. Η ΕΕ και οι ΗΠΑ επένδυσαν πολλά στις προσπάθειες επίλυσης του ζητήματος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η ΕΕ είχε προσελκύσει το Αζερμπαϊτζάν ως εναλλακτική πηγή φυσικού αερίου και υπέγραψε μια μεγάλη συμφωνία προμήθειας μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Με τις ΗΠΑ να έχουν εκτραπεί από τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς, οι ηγέτες της ΕΕ πρέπει να αναλάβουν εκ νέου την πρωτοβουλία. Θα πρέπει να καταστήσουν σαφές στο Μπακού ότι, έχοντας διακόψει τους ενεργειακούς δεσμούς με τη Μόσχα, αναμένουν από όλους τους προμηθευτές να σέβονται το διεθνές δίκαιο. Θα πρέπει να πιέσουν τον Αλίγιεφ να είναι μεγαλόψυχος στη νίκη και να καθίσει στο τραπέζι με τον Πασινιάν. Τα ζητήματα, συμπεριλαμβανομένων των όρων για την επιστροφή των Αρμενίων του Καραμπάχ στην περιοχή και των συνδέσεων με το Ναχτσιβάν, πρέπει να επιλυθούν με συνομιλίες και όχι με πόλεμο.

Η αστάθεια στον Καύκασο είναι ένα ανησυχητικό σημάδι για το πώς η διεθνής τάξη φθείρεται όταν οι μεγάλες δυνάμεις βρίσκονται σε αντιπαράθεση και οι περιφερειακοί παίκτες επωφελούνται. Εάν η σύγκρουση Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας δεν επιλυθεί, ο κίνδυνος δεν είναι μόνο η περιφερειακή κλιμάκωση, αλλά ότι άλλα κράτη θα δουν το σημερινό κενό εξουσίας ως μια ευκαιρία να διευθετήσουν παλιούς λογαριασμούς με τη βία.

© The Financial Times Limited 2023. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation