Εφιάλτης τα επιχειρηματικά όνειρα του Ιράν στη Συρία

Έχει ρίξει δισεκατομμύρια δολάρια και εκατοντάδες ζωές στην ενίσχυση της κυβέρνησης του Προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ. Ωστόσο, το Ιράν μπορεί να χρειαστεί να αγωνιστεί για την απόδοση της επένδυσής του στη Συρία.

Στα χαρτιά, η ιρανική κυβέρνηση και οι οντότητες που συνδέονται με το ιρανούς Φρουρούς της Επανάστασης έχουν λάβει μεγάλα οικονομικά «βραβεία» στη Συρία - μνημόνιο κατανόησης για να τρέξει τη λειτουργία δικτύου κινητής τηλεφωνίας και ρόλο σε ένα από τα πιο προσοδοφόρα ορυχεία φωσφορικών αλάτων. Του έχουν δοθεί γεωργικές εκτάσεις και σχεδιάζει να αναπτύξει πανεπιστημιακά παραρτήματα. 

Ωστόσο, επιχειρηματίες και διπλωμάτες στη Συρία υποστηρίζουν ότι η εφαρμογή αυτών των συμφωνιών έχει κολλήσει από αξιωματούχους του καθεστώτος που περισσότερο επιθυμούν να προσελκύσουν ρωσικές και κινεζικές επιχειρήσεις – ενώ είναι επιφυλακτικοί για τις φιλοδοξίες της Τεχεράνης να αυξήσει την επιρροή της.

«Απλά κοιτάξτε τις τηλεπικοινωνίες - εξακολουθούν να έχουν μόνο MoU. Εχει περάσει πάνω από ένας χρόνος και δεν μπορούν να υπογράψουν μία συμφωνία», δήλωσε σύρος επιχειρηματίας. «Οι Ιρανοί δεν έχουν προχωρήσει καθόλου σε ότι αφορά το να αποκομίσουν κέρδη από τη Συρία».

Για τους φίλους και τους εχθρούς εξίσου, το Ιράν συχνά θεωρείται ως ένας από τους πιο πανούργους παίκτες στη Μέση Ανατολή, εξαπλώνοντας την επιρροή του με το να αναπτύσσει δίκτυα ιδεολογικά προσκείμενων πολιτοφυλακών. Για το Ιράν, η Συρία αποτελεί κρίσιμο τμήμα του «άξονα αντίστασης» που επεκτείνεται σε ολόκληρο το Ιράκ και τη Συρία έως και τον πιο δυνατό «πληρεξούσιό» του, τη Χεζμπολάχ, τη λιβανέζικη σιιτική κίνηση, ακριβώς δίπλα στο Ισραήλ.

Η αυξανόμενη παρουσία στην πόρτα του Ισραήλ είναι μια σοβαρή ανησυχία για το Τελ Αβίβ και τους δυτικούς συμμάχους του, ειδικά την Ουάσιγκτον: Οι εντάσεις αυξήθηκαν δραματικά το Σαββατοκύριακο όταν ισραηλινό αεροσκάφος κατερρίφθη. Το Ισραήλ ανταπέδωσε κάνοντας το πιο έντονο κύμα αεροπορικών επιδρομών στη Συρία εδώ και χρόνια.

Το Ιράν ήταν η πρώτη περιφερειακή δύναμη που βοήθησε τον κ. Άσσαντ και το μόνο που έριξε σημαντική ανθρώπινη δύναμη υπέρ του – κινητοποιώντας πρώτα τη Χεζμπολάχ, αναπτύσσοντας στρατεύματα, υποστηρίζοντας τη δημιουργία τοπικών παραστρατιωτικών και φέρνοντας σιιτικές πολιτοφυλακές στελεχωμένες από Αφγανούς και Ιρακινούς.

Αλλά πέρα απ' αυτά, κάποιοι Ιρανοί ανησυχούν ότι οι προσπάθειες να επωφεληθούν από πόρους της Συρίας και μελλοντικά συμβόλαια ανασυγκρότησης θα μπορούσαν να εμποδιστούν από τον μεγαλύτερο διεθνή υποστηρικτή της Δαμασκού, τη Ρωσία. Η στρατιωτική ανάμειξη της το 2015 έστρεψε τον πόλεμο αποφασιστικά υπέρ του Ασσαντ.

Ιρανοί, Ρώσοι και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, όλοι προειδοποιούν ότι είναι πολύ νωρίς ώστε να μιλήσουν για τις δυνατότητες ενός, υποθετικού ακόμα, σχεδίου ανασυγκρότησης, η οποία τα Ηνωμένα Έθνη έχουν εκτιμήσει ότι θα κοστίσει περίπου 300 δισ. δολάρια. Ο πόλεμος μεταξύ του κ. Άσσαντ και των ανταρτών που θέλουν την αποπομπή του συνεχίζεται.

Οι επενδύσεις του Ιράν στη Συρία: 4,6 δισ. δολάρια σε γραμμές πιστώσεων προς το καθεστώς του Άσσαντ, 16 δισ. δολάρια σε προώθηση του καθεστώτος του Άσσαντ από το 2012 και για την υποστήριξη άλλων εταίρων σε Συρία, Ιράκ και Υεμένη. Στα 58 εκατ. δολάρια το ετήσιο εμπόριο με τη Συρία.

Το πιο σημαντικό είναι ότι δεν είναι ξεκάθαρο ποιος θα χρηματοδοτούσε την ανασυγκρότηση όσο οι δυτικές χώρες αλλά και αυτές του Κόλπου – που έχουν τα λεφτά για να το κάνουν αλλά υποστήριξαν την αντιπολίτευση – παραμένουν στο περιθώριο.

Μερικοί Ρώσοι αξιωματούχοι εξέφρασαν τόσες ανησυχίες για τον περιορισμό των ιρανικών επενδύσεων, όσες και για το μπλοκάρισμα της δυνητικής επαναπροσέγγισης της Δύσης.

«Ο Ασσαντ συχνά κινείται προς το συμφέρον του Ιράν«, είπε ένας αξιωματούχος. «Όταν πρόκειται για δυνητικές εμπορικές συμφωνίες και ανασυγκρότηση, είναι γι' αυτό ζωτικής σημασίας να το κάνουμε με τρόπο που δημιουργεί πλεονεκτήματα γι΄αυτόν ή για τους ανθρώπους γύρω του… αλλά αυτό παραμένει ανάμεσα σε αυτόν και σε εμάς – χωρίς το Ιράν».

Οι αρχικές τάσεις, όπως λένε οι διπλωμάτες στη Δαμασκό, ήδη δημιουργούν πονοκεφάλους για το Ιράν. Ενας αξιωματούχος που παρακολούθησε τις πρόσφατες εμπορικές συνομιλίες και τις επιχειρηματικές εκθέσεις στη Δαμασκό, περιέγραψε τις ιρανικές εταιρείες ως «αυτές που παίρνουν τα περισσεύματα» σε σύγκριση με τις εταιρείες από την Κίνα, μια οικονομική δύναμη που η Συρία θέλει να κερδίσει.

Οι επιχειρηματικές προσπάθειες είναι σημαντικές για το Ιράν – πρώτα, για να ξανακερδίσει τα εκτιμώμενα 6 δισ. δολάρια που οι ιρανοί αξιωματούχοι λένε ότι η Συρία τους χρωστάει, αλλά επίσης και επειδή είναι σημαντικές για τη «μαλακή επιρροή» που το Ιράν χρειάζεται για να αναπτύξει μεγαλύτερης διάρκειας επιρροή και οικονομικούς δεσμούς.

Στο γειτονικό Ιράκ, το Ιράν ήδη αποκομίζει μερίσματα αυτής της στρατηγικής. Όχι μόνο η Τεχεράνη είναι πιο κυρίαρχη εκεί από ότι η Ουάσιγκτον, αλλά το εμπόριο της έχει εκτοξευθεί: Το 2008, το εμπόριο με το Ιράκ ήταν στα 2,3 δισ. δολάρια. Μέχρι το 2015 είχε φτάσει τα 6,2 δισ. δολάρια.

«Θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να σταθεί η Συρία στα πόδια της, σε αντίθεση με το Ιράκ, που έχει πολλούς πόρους», είπε ένας ιρανός επιχειρηματίας. «Για το Ιράν, η προτεραιότητα είναι το Ιράκ όπου έχει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα».

Ο Ahmed Majidyar, συνεργάτης του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής στην Ουάσιγκτον, λέει ότι ο σκοπός του Ιράν είναι να κάνει τον εαυτό του τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Συρίας. Σημειώνει πώς το Ιράν με επιτυχία έχει φτιάξει παραρτήματα του Ισλαμικού Πανεπιστημίου Αζάντ στο Ιράκ και σε όλη τη χώρα και τώρα σχεδιάζει να ανοίξει παραρτήματα σε διάφορες συριακές πόλεις. Το πανεπιστήμιο έχει ήδη αρχίσει ένα μικρό πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών από το Πανεπιστήμιο του Χαλεπίου.

Όμως η πρόοδος από τις πολιτιστικές προσπάθειες θα σημαίνουν λίγα αν οι οικονομικές σχέσεις μείνουν πίσω. Το Ιράν απλώς δεν έχει δικά του χρήματα για να εκκινήσει τις δικές του μεγάλες επιχειρήσεις. «Αυτό που έχει σήμερα το Ιράν στη Συρία δεν μπορεί να αξιοποιηθεί χωρίς επενδύσεις», είπε ένας ιρανός επιχειρηματίας.

Ωστόσο οι ιδιωτικές ιρανικές εταιρείες είναι διστακτικές να εμπλακούν, σύμφωνα με όσα είπε άνθρωπος κοντά στις ιρανικές επιχειρηματικές προσπάθειες στη Συρία, επειδή η Τεχεράνη έχει επιτρέψει στο ΙΣΕΦ (Ισλαμικό Σώμα Επαναστατικής Φρουράς) και τις εταιρείες που συνδέονται με αυτό να ηγηθούν της προσπάθειας.

«Οι επιχειρήσεις του ΙΣΕΦ δεν είναι ευέλικτες, είναι 'μολυσμένες' από διαφθορά γιατί υπάρχει έλλειψη διαφάνειας. Δεν είναι υπόλογες και γι' αυτό δεν απολαμβάνουν αποτελεσματικού μάνατζμεντ» Το ΙΣΕΦ μπορεί να χρειαστεί να προσπαθήσει να προσελκύσει επιχειρηματικούς εταίρους από την Κίνα ή άλλα αραβικά κράτη για να φέρουν χρήματα που χρειάζονται, είπε.

Κάποια προβλήματα δεν είναι στο χέρι του Ιράν: Η οικονομία της μαύρης αγοράς της Συρίας έχει αναπτυχθεί εν μέσω χάους, δημιουργώντας δίκτυα λαθρεμπορίου και πολέμαρχους που θα θέλουν να προστατεύσουν τα κέρδη τους από τους ξένους.

Οι επιχειρηματίες και οι διπλωμάτες στη Δαμασκό λένε ότι αξιωματούχοι του καθεστώτος και χαμηλού επιπέδου γραφειοκράτες έχουν επιδιώξει να εμποδίζουν τις ιρανικές προσπάθειες με το να ζητάνε πιο πολλά χαρτιά και περαιτέρω συζητήσεις.

«Νιώθουν ότι οι Ιρανοί θέλουν να ανακατευθούν σε όλα, οπότε αξίζει ο κόπος για τους Σύρους να προσπαθήσουν να τους διώξουν», είπε ένας διπλωμάτης.

Παρά την περιφερειακή της δύναμη, η Τεχεράνη μπορεί να κάνει λίγα για να ασκήσει πίεση, υποστήριξε ένας σύρος επιχειρηματίας, δεδομένης της σημασίας της χώρας του για την περιφερειακή στρατηγική του Ιράν: «Με τι μπορούν να μας απειλήσουν οι Ιρανοί; Να αποσυρθούν; Οι Ιρανοί είναι κολλημένοι μαζί μας - και το καθεστώς το γνωρίζει».

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation