Η κόντρα Ελλάδας-πΓΔΜ και ο Μέγας Αλέξανδρος

Πίσω από έναν μαχητή που θυμίζει άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο συνταξιούχος στρατηγός Φραγκούλης Φράγκος έδωσε στη Θεσσαλονίκη, την ελληνική πρωτεύουσα του Bορρά, σε περισσότερους από 300.000 ανθρώπους, το μήνυμα που ήθελαν να ακούσουν.

«Η Μακεδονία είναι μόνο ελληνική και θα παραμείνει έτσι», δήλωσε. Ο κ. Φράγκος, πρώην επικεφαλής του ΓΕΣ, συσπειρώνει τη λαϊκή αντίθεση σε μια νέα προσπάθεια του Αλέξη Τσίπρα, του πρωθυπουργού της Ελλάδας, να λύσει μία από τις πιο δύσκολες διαφορές εξωτερικής πολιτικής: πώς να ονομαστεί ο βόρειος γείτονας της Ελλάδας, ο οποίος είναι επισήμως γνωστός ως πΓΔΜ (πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας).

Η πΓΔΜ και η Ελλάδα βρίσκονται εδώ και σχεδόν 30 χρόνια στα μαχαίρια για το θέμα της ονομασίας, από τότε που η πΓΔΜ δήλωσε την ανεξαρτησία της το 1990 από την καταρρέουσα ομοσπονδία της Γιουγκοσλαβίας. Η Αθήνα διατύπωσε αντιρρήσεις μέσα σε λίγες εβδομάδες, υποστηρίζοντας ότι το όνομα υπονοούσε εδαφικές απαιτήσεις για τη δική της περιοχή της Μακεδονίας.

Οι συνομιλίες με διαμεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών έχουν επιφέρει περισσότερα από 20 εναλλακτικά ονόματα κατά τη διάρκεια των ετών. Όλα έχουν απορριφθεί είτε από την Αθήνα, είτε από τα Σκόπια, την πρωτεύουσα της πΓΔΜ. Τώρα ο κ. Τσίπρας κάνει άλλη μια προσπάθεια για λύση -και ο κ. Φράγκος κάνει το παν για να τον αποτρέψει.

«Ο κόσμος δεν θα κάτσει να περιμένει τους πολιτικούς να υπογράψουν μια συμφωνία με τα Σκόπια που περιλαμβάνει το όνομα Μακεδονία», προειδοποίησε ο κ. Φράγκος στη Θεσσαλονίκη, καθώς οι διαδηλωτές κουνούσαν γιγάντιες γαλανόλευκες ελληνικές σημαίες και φώναζαν το όνομά του.

Και άλλο συλλαλητήριο κατά των Σκοπίων προγραμματίζεται για την Κυριακή έξω από το κοινοβούλιο στην Αθήνα, όπου οι διοργανωτές, μία παγκόσμια Ένωση Ελλήνων Μακεδόνων, λένε ότι περιμένουν τουλάχιστον ένα εκατομμύριο ανθρώπους.

Οι κυβερνήσεις σε Αθήνα και Σκόπια έχουν λόγους να προσπαθούν να βρουν μία λύση στη διαφωνία του ονόματος. Ο κ. Τσίπρας βλέπει μια ευκαιρία για να βελτιώσει την εικόνα της Ελλάδας στους Ευρωπαίους εταίρους -με τους οποίους αυτός και το αριστερό κόμμα του, ο ΣΥΡΙΖΑ, έχουν διαφωνήσει επανειλημμένα για τους όρους της διάσωσης της Αθήνας κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.

Ανακοίνωσε το σχέδιό του, την ώρα που οι Βρυξέλλες ξεκίνησαν τη δική τους πρωτοβουλία για μεγαλύτερη σύγκλιση της πΓΔΜ και άλλων υποψηφίων προς ένταξη χωρών στην ΕΕ, στα δυτικά Βαλκάνια. Για τον Ζόραν Ζάεφ, τον μετριοπαθή πρωθυπουργό, επικεφαλής του ευάλωτου κυβερνητικού συνασπισμού των Σκοπίων, μια συμφωνία θα επιφέρει γρήγορες ανταμοιβές: Την έναρξη διαπραγματεύσεων στην ΕΕ και πρόσκληση για ένταξη στο ΝΑΤΟ στη φετινή σύνοδο της συμμαχίας. Η Ελλάδα έχει ασκήσει βέτο και για τα δύο, την τελευταία δεκαετία.

Ο Μάθιου Νίμιτς, συνταξιούχος διπλωμάτης των ΗΠΑ και μακροχρόνιος μεσολαβητής των Ηνωμένων Εθνών για το θέμα του ονόματος, είχε συνομιλίες στην Αθήνα αυτή την εβδομάδα. Την Πέμπτη έδωσε στους αξιωματούχους στα Σκόπια την τελευταία ελληνική πρόταση για το νέο όνομα, σύμφωνα με πληροφορίες Δημοκρατία GormaMakedonska -η Δημοκρατία της Άνω Μακεδονίας. «Υπάρχουν διαφορές στις θέσεις των δύο χωρών, αλλά είμαι αισιόδοξος», δήλωσε μετά ο κ. Νίμιτς.

Πολλοί στην Αθήνα αμφισβητούν ότι ο κ. Τσίπρας μπορεί να κάνει μια συμφωνία, με δεδομένη την απροσδόκητη δύναμη υποστήριξης της εθνικιστικής αντιπολίτευσης. Δημοσκόπηση αυτής της εβδομάδας έδειξε ότι το 59% των Ελλήνων αντιτίθενται σε συμφωνία για σύνθετο όνομα, όπως το Νέα Μακεδονία, που θα διαφοροποιούσε την πΓΔΜ από τη βόρεια περιοχή της Ελλάδας.

Οι εποχές έχουν αλλάξει από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν, με τα Βαλκάνια σε αναταραχή, κάποιοι Έλληνες πολιτικοί ανησυχούσαν ότι η Ρωσία θα μπορούσε να υποστηρίξει μία προσπάθεια της πΓΔΜ να διεκδικήσει περιοχές της βόρειας Ελλάδας που κατοικούνταν από μειοψηφία που μιλούν σλαβικές διαλέκτους.

Οι φόβοι αυτοί υποχώρησαν μετά την υπογραφή από Αθήνα και Σκόπια προσωρινής συμφωνίας, που ήρε τα εμπόδια στο διασυνοριακό εμπόριο και τον τουρισμό: Οι ελληνικές εταιρείες έγιναν οι μεγαλύτεροι δυτικοί επενδυτές στη Μακεδονία, αποκτώντας ορυχεία, τράπεζες και το μοναδικό διυλιστήριο της χώρας.

Αυτό που διατηρεί τη διαφωνία ζωντανή είναι η ελληνική οργή για τη διεκδίκηση της Μακεδονίας της κληρονομιάς του Μεγάλου Αλεξάνδρου, λένε οι αναλυτές στη βόρεια Ελλάδα. Ένα γιγάντιο άγαλμα ανώνυμου πολεμιστή σε άλογο, που μοιάζει με τα ελληνικά μοντέλα του αρχαίου βασιλιά, στέκεται στην κορυφή στήλης στην κεντρική πλατεία των Σκοπίων. 

Η Ελλάδα το βλέπει ως εσκεμμένη πρόκληση από την υπερεθνικιστική κυβέρνηση του Νικολά Γκρουέφσκι, του πρώην πρωθυπουργού. Τα Σκόπια επίσης μπορεί να υπερηφανεύονται για το διεθνές αεροδρόμιο Μέγας Αλέξανδρος -αν κι ο κ. Ζάεφ υποσχέθηκε μετά τη συνάντηση με τον κ. Τσίπρα στο Νταβός τον προηγούμενο μήνα ότι αυτό σύντομα θα άλλαζε όνομα.  

«Σε ένα μεγάλο βαθμό πρόκειται για αγώνα για την πολιτιστική ιδιοκτησία και των δικαιωμάτων κληρονομιάς. Το brand name του Αλέξανδρου μετράει πολύ, ειδικά στη βόρεια Ελλάδα», σημείωσε ένας παρατηρητής με έδρα τη Θεσσαλονίκη.

Ο κ. Τσίπρας είναι ήδη σε αντίθεση με τον δεξιό εθνικιστή κυβερνητικό εταίρο, τους Ανεξάρτητους Έλληνες (ΑΝΕΛ) για το θέμα του ονόματος. Ο Πάνος Καμμένος, ηγέτης των ΑΝΕΛ και υπουργός Εθνικής Αμυνας, τονίζει ότι θα παραμείνει πιστός στον πρωθυπουργό. Ωστόσο ο ΣΥΡΙΖΑ θα χρειαστεί έξι από τις εννιά ψήφους των ΑΝΕΛ για να επικυρώσει τη συμφωνία για το όνομα στο κοινοβούλιο και δεν είναι σαφές αν ο κ. Καμμένος μπορεί να τις δώσει.

Ενας άλλος σύμμαχος του Τσίπρα, ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, επικεφαλής της ισχυρής Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, έχει υπαναχωρήσει από τη συμφωνία να εμποδίσει τους ιερείς να πάρουν μέρος σε συλλαλητήρια.

Η Εκκλησία, που υποστήριξε ελληνικό εμπάργκο καυσίμων στη δεκαετία του 1990 με σκοπό να αναγκάσει την πΓΔΜ να δεχθεί αλλαγή ονόματος, θεωρείται από πολλούς Έλληνες ως αξιόπιστος θεματοφύλακας των εθνικών συμφερόντων της χώρας.

«Υπάρχει χώρος για αξιοπρεπή συμβιβασμό [στο όνομα] και ο ΣΥΡΙΖΑ, με την αριστερή διεθνιστική προοπτική του, είναι το κόμμα που μπορεί να τον πραγματοποιήσει», λέει ο Άρης Χατζής, καθηγητής νομικής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. «Αλλά οι αντιδράσεις φαίνεται ότι ήδη προκαλούν φόβο».

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation