Ο εφτάψυχος Μπερλουσκόνι και το ιταλικό πρόβλημα

Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι είναι τόσο μεγάλος που θα μπορούσε να είναι πατέρας της Τερέζας Μέι και παππούς του Εμμανουέλ Μακρόν: Στα 81 του, είναι 49 χρόνια μεγαλύτερος από τη σύντροφο που έχει τώρα. Αλλά, όποιος θεωρεί ότι είναι πολύ μεγάλος για να ασχοληθεί με την πολιτική, υποτιμά σοβαρά τον ιταλό δισεκατομμυριούχο επιχειρηματία και πρώην πρωθυπουργό.

Όπως ανακαλύπτουν οι αντίπαλοί του για πολλοστή φορά, δεν είναι σοφό να γράψουν την πολιτική νεκρολογία του κυρίου Μπερλουσκόνι. Μεταξύ του 2011 και του 2013 διάφοροι προσωπικοί και πολιτικoί εξευτελισμοί φάνηκαν ότι τον έχουν τελειώσει. Τώρα επιστρέφει και είναι σε πορεία για να οδηγήσει τον συνασπισμό της δεξιάς στη νίκη στις βουλευτικές εκλογές της Ιταλίας την 4η Μαρτίου.

Σαν ένα Fiat Cinquecento της δεκαετίας του 1960, ο κύριος Μπερλουσκόνι είναι ένα οικείο, αν όχι εντελώς υποδειγματικό μοντέλο. Πάνω από ένας στους επτά ψηφοφόρους λένε ότι θα στηρίξουν το κόμμα του, το Forza Italia. Παρόμοια υποστήριξη απολαμβάνει και το αντι-μεταναστευτικό Northern League. Το υπερ-δεξιό Brothers of Italy μπορεί να πάρει 5% ή κάτι τέτοιο. Όλοι λένε, ότι αυτά δεν θα δώσουν μια ολοκληρωτική βουλευτική πλειοψηφία στον συνασπισμό τριών κομμάτων του κ. Μπερλουσκόνι. Αλλά φαίνεται σίγουρος ότι θα ασκήσει επιρροή στη σύνθεση και τις πολιτικές της επόμενης κυβέρνησης.

Στους ευρωπαϊκούς διαδρόμους ισχύος, είναι δύσκολο να βρεις οποιονδήποτε που πιστεύει ότι η επιστροφή του κ. Μπερλουσκόνι είναι καλή για την Ιταλία ή την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μια πιο διαδεδομένη άποψη είναι ότι επανεμφάνιση του, σαν τον Λάζαρο, αποκαλύπτει τις παθογένειες ενός πολιτικού συστήματος που κινδυνεύει να του τελειώσουν οι ιδέες για το πώς θα ανανεώσει τον εαυτό του και θα στηρίξει την θέση της Ιταλίας στην Ευρώπη.

Αν πιεστεί να κάνει μια σύγκριση από τη Βίβλο, ο κ. Μπερλουσκόνι, που δεν κρύβει ποτέ τα προσόντα και το ταλέντο του, μπορεί να συγκρίνει τον εαυτό του, όχι με τον Λάζαρο, αλλά με τον Ιησού. Κατά την προεκλογική καμπάνια στην Ιταλία το 2006, αποκάλεσε τον εαυτό του «Ιησού Χριστό της πολιτικής», που υπόκειται σε διωγμό, από τα χέρια εισαγγελέων και δικαστών, πάντα προετοιμασμένος να θυσιαστεί για το καλό του έθνους.

Εκείνη την εποχή, ολοκλήρωνε την τρίτη από τις τέσσερις μη συνεχόμενες περιόδους του ως πρωθυπουργός. Η τέταρτη έφτασε σε ένα ντροπιαστικό τέλος το Νοέμβριο του 2011 όταν παραιτήθηκε εν μέσω των «μπούνγκα μπούνγκα» σεξουαλικών σκανδάλων και ανταρσίας, από αυτούς που κάποτε ήταν γενναιόδωρα πιστοί ακόλουθοί του.

Οι ηγέτες των κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι κεντρικοί τραπεζίτες, θορυβημένοι από την αποτυχία του να σταματήσει την κάθοδο της Ιταλίας προς τη δίνη της κρίσης χρέους της ευρωζώνης, εντέχνως συμμετείχαν στην πτώση του.

Μέχρι το 2013, η πολιτική ζωή του κ. Μπερλουσκόνι φαινόταν ότι είχε για τα καλά και πραγματικά τελειώσει, αφού καταδικάστηκε για φορολογική απάτη και φυλάκιση, εκδιώχθηκε από το κοινοβούλιο και του απαγορεύθηκε η συμμετοχή στα κοινά μέχρι το 2019. Κατά ειρωνικό τρόπο, τα προχωρημένα χρόνια του, του επέτρεψαν να εκτίσει την ποινή με κοινωνική υπηρεσία αντί να κάτσει στη φυλακή.

Τώρα κινείται εναντίον αυτής της απαγόρευσης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Προς το παρόν, δεν μπορεί να αναλάβει βουλευτική έδρα, πόσω μάλλον να επιστρέψει ως πρωθυπουργός. Μια άλλη επιπλοκή είναι ότι έχει δικαστήριο, κατηγορούμενος ότι δωροδόκησε έναν πιανίστα των «μπουνγκα μπούνγκα» πάρτι, να πει  ψέμματα ως μάρτυρας, σε υπόθεση που αφορούσε πορνεία ανήλικης.  

Ο κ. Μπερλουσκόνι αγωνίζεται για την έβδομη εκλογή του από τότε που μπήκε στην πολιτική το 1994. Έχει κερδίσει τρεις και έχει χάσει τρεις – ένα αξιέπαινο ρεκόρ, αλλά όχι τόσο καλό όπως αυτό της Άγκελα Μέρκελ στη Γερμανία ή του Τόνι Μπλερ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτή όμως δεν είναι ολόκληρη η ιστορία.

Ο κ. Μπερλουσκόνι κερδίζει από τον πολιτικό κατακερματισμό της Ιταλίας και την χρόνια οικονομική στασιμότητα – αν και το ιστορικό του ως μεταρρυθμιστής, τον κάνει κύριο υπαίτιο για την τελευταία. Συχνά, στην καριέρα του, οι αριστεροί αντίπαλοί του είναι διχασμένοι. Το κυβερνών κεντρώο-αριστερό κόμμα των Δημοκρατικών όφειλε να επωφεληθεί από την ήπια οικονομική ανάκαμψη, τη σταθερότητα του τραπεζικού τομέα και τη μειούμενη προσφυγική και μεταναστευτική κρίση. Αντ’ αυτού, η υποστήριξη προς αυτό, πέφτει.

Το κόμμα έχασε το ηθικό του από την ήττα του πρώην πρωθυπουργού Ματτέο Ρέντσι σε δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση το Δεκέμβριο του 2016 – πανωλεθρία που προκάλεσε την παραίτηση του ανθρώπου που κάποτε σταθερά κόμιζε την εθνική αναγέννηση. Όσο αφορά το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, είναι το πιο δημοφιλές κόμμα της Ιταλίας. Αλλά η πλειοψηφία των ψηφοφόρων, που παρακολουθεί τη θεαματική ανικανότητα στην διακυβέρνηση της Ρώμης, δεν το εμπιστεύεται για να ηγηθεί του έθνους.

Η αρρώστια του πολιτικού συστήματος φαίνεται στις εκλογικές πλατφόρμες των κομμάτων, όπου στοιβάζονται υπερβολικές υποσχέσεις για μειώσεις φόρων, ελάχιστα εισοδήματα, περισσότερες δημόσιες επενδύσεις και άλλα τέτοια. Σχεδόν όλα τα κόμματα θέλουν να μειώσουν ή να καταργήσουν τους κανόνες της ευρωζώνης για τη δημοσιονομική ορθότητα.

Ο κ. Μπερλουσκόνι έχει ακόμη σκεφθεί να εισάγει ένα παράλληλο νόμισμα με το ευρώ – παράνομο σύμφωνα με τους νόμους της ευρωζώνης και συνταγή για οικονομική αναταραχή. Λίγες, αν όχι καμία, από αυτές τις προτάσεις είναι συμβατές με το είδος της βαθύτερης ολοκλήρωσης στην ευρωζώνη που έχουν στο μυαλό τους Γαλλία και Γερμανία.  

Ωστόσο, όποιος κι αν σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση της Ιταλίας – ένας «μεγάλος συνασπισμός» γερμανικού στυλ της παραδοσιακής δεξιάς και της αριστεράς είναι πιθανός – δεν θα τιμήσει αυτές τις προεκλογικές υποσχέσεις.

Η υπόλοιπη Ευρώπη δεν χρειάζεται να φοβάται ότι ο οικονομικός λαϊκισμός και η δημοσιονομική ελαφρότητα θα δεν θα κρατήσει πολύ στην Ιταλία. Ο πραγματικός κίνδυνος είναι λίγο διαφορετικός. Είναι ότι το ευρύ κοινό θα αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερη δυσπιστία απέναντι στο κομματικό σύστημα της Ιταλίας.

Όσο περισσότερο διαρκέσει αυτή η τάση, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος μία μέρα η Κίνηση των Πέντε Αστέρων να κερδίσει πραγματικά τις εκλογές.

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation