Η μεγάλη ευκαιρία για τις αναδυόμενες αγορές

Η παγκόσμια οικονομία απολαμβάνει μια συγχρονισμένη ανάκαμψη. Αυτό είναι ένα καλό νέο για τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες. Είναι επίσης και μια ευκαιρία. Μια επιβράδυνση στον δυνητικό ρυθμό ανάπτυξης επηρεάζει πολλές από τις χώρες αυτές. Αυτό δεν είναι το αποτέλεσμα μόνο δημογραφικών αλλαγών, αλλά και μιας αποδυνάμωσης της ανάπτυξης της παραγωγικότητας. Είναι κάτι που πρέπει να αντιμετωπίσουν άμεσα.

Η τελευταία έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας δίνει την εικόνα. Σε όρους συναλλαγματικών ισοτιμιών αγοράς, η παγκόσμια ανάπτυξη εκτιμάται πως διαμορφώθηκε το 2017 στο 3%, με τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες να αγγίζουν το 4,3%. Τη φετινή χρονιά προβλέπεται να φτάσει το 3,2%, με αυτήν των αναδυόμενων και αναπτυσσόμενων χωρών να ανέρχεται στο 4,5%.

Όπως πάντα, η Ασία αναμένεται να αναπτυχθεί ταχύτερα. Σε άλλες περιοχές, οι επιδόσεις είναι λιγότερο ενθαρρυντικές. Οι αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες που εξάγουν εμπορεύματα προβλέπεται να αναπτυχθούν μόλις με 2,7% φέτος από 1,8% το 2017. Η Λατινική Αμερική και η περιοχή της Καραϊβικής προβλέπεται να αναπτυχθούν μόνο με 2% φέτος από 0,9% το 2017. Η Βραζιλία βγαίνει με αργούς ρυθμούς από μια βαθιά ύφεση. Η ανάπτυξη στην Υποσαχάρια Αρφική και τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική προβλέπεται επίσης να μείνει χαμηλή, στο 3,2% και το 3% αντίστοιχα.

Τα καλά νέα ωστόσο, είναι πως οι διεθνείς συνθήκες ευνοούν μια ευρεία ανάπτυξη. Οι τιμές των εμπορευμάτων έχουν ανακάμψει. Το εμπόριο έχει ανακάμψει, υποστηριζόμενο από την ενίσχυση των επενδύσεων. Ο όγκος του παγκόσμιου εμπορίου υπολογίζεται ότι αυξήθηκε κατά 4,3% την προηγούμενη χρονιά και προβλέπεται να αναπτυχθεί με 4% φέτος. Οι κεφαλαιακές ροές στις αναδυόμενες οικονομίες ενισχύθηκαν το 2016 και το 2017. Η αύξηση αυτή προήλθε από ροές χαρτοφυλακίου και άλλες μορφές δανεισμού, αλλά πάνω από τη μισή άνοδο σημειώθηκε από την πιο σταθερή (και επωφελή) μορφή των άμεσων ξένων επενδύσεων.

Όπως ορθώς επισημαίνει η έκθεση, τα εμφανή καθοδικά ρίσκα «των χρηματοοικονομικών πιέσεων, του αυξημένου προστατευτισμού και των αυξανόμενων γεωπολιτικών εντάσεων» απειλούν τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες. Οι μεγαλύτερες έχουν περιθώριο να απαντήσουν σε ανεπιθύμητες εξωτερικές εξελίξεις. Η Κίνα και η Ινδία έχουν επιδείξει την ικανότητα να διαχειρίζονται δυσμενείς εξωτερικές εξελίξεις.

Το ίδιο δεν ισχύει και για τις περισσότερες αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες, ακόμα και μεγάλες όπως η Βραζιλία και η Ρωσία. Οι χώρες αυτές μπορεί να ελπίζουν σε ένα θετικό εξωτερικό περιβάλλον. Αν έλθει μια νέα κρίση, τότε θα δεχθούν πλήγμα.

Αυτό που μπορούν να κάνουν είναι να βελτιώσουν τον υποκείμενο δυναμισμό τους, που θα αυξήσει επίσης και την ανθεκτικότητα τους. Σε αυτό επικεντρώνεται η έκθεση. Η επιβράδυνση στη δυνητική ανάπτυξη των χωρών υψηλού εισοδήματος λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και της αποδυνάμωσης της ανάπτυξης της παραγωγικότητας είναι κάτι το γνωστό. Η παρόμοια επιβράδυνση στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες είναι λιγότερο γνωστή. Ωστόσο η επιβράδυνση αυτή είναι πιο ανησυχητική.

Οι αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες έχουν μεγαλύτερη ανάγκη για πιο γρήγορη ανάπτυξη από τις χώρες υψηλού εισοδήματος, γιατί είναι ακόμα φτωχές. Επιπλέον, θα έπρεπε να έχουν μεγαλύτερα περιθώρια για ανάπτυξη, λόγω της δυνατότητας τους (τουλάχιστον στη θεωρία) να πλησιάσουν τα επίπεδα παραγωγικότητας των χωρών υψηλού εισοδήματος.

Αλλά ο δυνητικός ρυθμός ανάπτυξης των αναδυόμενων και αναπτυσσόμενων χωρών επιβραδύνεται. Η Παγκόσμια Τράπεζα προβλέπει δυνητική ανάπτυξη για τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες στο 4,3% κατά μέσο όρο από το 2018 ως το 2027. Είναι ένα νούμερο 0,5 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από το μέσο όρο του 2013-2017 και 0,9 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από το μέσο όρο της περασμένης δεκαετίας. Επιπλέον, η επιβράδυνση αυτή είναι διαδεδομένη σε πολλές χώρες: από το 2013 ως το 2017 η δυνητική ανάπτυξη ήταν κάτω από το μακροπρόθεσμο μέσο όρο σχεδόν στις μισές αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες οικονομίες.

Η επιβράδυνση στις οικονομίες αυτές αντανακλά εν μέρει την γήρανση του πληθυσμού, όπως ισχύει στις χώρες υψηλού εισοδήματος. Οι αδύναμες επενδύσεις και η πιο αργή ανάπτυξη της «συνολικής παραγωγικότητας των συντελεστών» - μια μέτρηση της παραγωγής από μια δεδομένη ποσότητα εργασίας και κεφαλαίου – επίσης συμβάλλουν στην επιβράδυνση της δυνητικής ανάπτυξης των χωρών αυτών.

Χωρίς σημαντικές αλλαγές στις εφαρμοζόμενες πολιτικές, η επιβράδυνση αυτή είναι πολύ πιθανό να συμβεί. Η γήρανση του πληθυσμού θα συνεχιστεί στις πιο πολλές αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες. Ένα μέρος της επιβράδυνσης της ανάπτυξης στην συνολική παραγωγικότητα των συντελεστών μπορεί να είναι επίσης αναπόφευκτη. Μπορεί να έχει επιβραδυνθεί επειδή οι τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας της δεκαετίας του 1990, ειδικά το διαδίκτυο, έχουν ωριμάσει. Η επιβράδυνση της διασυνοριακής διασποράς της παραγωγής μπορεί επίσης να αποδυναμώνει τη διάχυση της τεχνολογίας και άλλων μορφών τεχνογνωσίας.

Τα γερασμένα εργατικά δυναμικά είναι λιγότερο ευπροσάρμοστα. Η ανάπτυξη της συνολικής παραγωγής των συντελεστών συνδέεται επίσης και με την ανάπτυξη των επενδύσεων. Αλλά από το 2010, η ανάπτυξη των επενδύσεων έχει επιβραδυνθεί σημαντικά στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες, από διψήφια ποσοστά πριν την αρχή της παγκόσμιας κρίσης χρέους μέχρι τα μετά κρίσης χαμηλά του 3% το 2016.

Ωστόσο μια αποφασιστική πολιτική μπορεί να ανατρέψει την προβλεπόμενη επιβράδυνση στη δυνητική ανάπτυξη. Η βελτίωση της ποιότητας του εργατικού δυναμικού είναι κάτι το εφικτό, για παράδειγμα. Τα ποσοστά συμμετοχής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση πλησιάζουν αυτά των χωρών υψηλού εισοδήματος. Αλλά υπάρχει σημαντικό περιθώριο για επιπλέον βελτίωση στην ποιότητα και την ποσότητα της εκπαίδευσης, ειδικά στο τριτοβάθμιο επίπεδο, καθώς και στην συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό.

Η μεταμόρφωση της ποιότητας των κυβερνητικών θεσμών και της δημόσιας διοίκησης, ιδίως του νομικού συστήματος και των εποπτικών μηχανισμών, μπορεί να είναι επίσης πολύ χρήσιμο. Το αποτέλεσμα πρέπει να είναι μεγαλύτερη επιχειρηματική προσπάθεια, περισσότερος ανταγωνισμός, υψηλότερες επενδύσεις και πιο γρήγορες βελτιώσεις στην παραγωγικότητα.

Οι αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες πρέπει να χρησιμοποιήσουν την σημερινή ισχυρή παγκόσμια ανάπτυξη για να ενθαρρύνουν την δημιουργία επενδύσεων και να κάνουν τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για να αυξηθεί η ανάπτυξη της παραγωγικότητας.

Πρέπει να δράσουν τώρα. Η οικονομική λιακάδα δεν κρατάει ποτέ για πάντα. Πρέπει να περιμένουν ότι θα έρθει στο μέλλον πιο βροχερός καιρός.

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation