Γιατί μπορούμε βάσιμα να αισιοδοξούμε για τη Μέση Ανατολή

Το 2018 ξεκινά με τους οικονομικούς και γεωπολιτικούς δείκτες να δείχνουν προς πολύ διαφορετικές κατευθύνσεις. Οι αγορές μετοχών παγκοσμίως είναι σε ρεκόρ και η οικονομική εμπιστοσύνη αυξάνει στο μεγαλύτερο μέρος του αναπτυγμένου κόσμου. Ενώ όμως οι επενδυτές είναι «ταύροι», όσοι παρακολουθούν τη διεθνή πολιτική σκηνή είναι πολύ νευρικοί.

Τα τελευταία χρόνια, η Μέση Ανατολή έτεινε να είναι η περιοχή που έβγαιναν τα «κακά νέα» και η Ασία αυτή που «ειδικευόταν» στην αισιοδοξία. Αυτή η χρονιά μπορεί να αντιστρέψει το μοντέλο. Το μεγαλύτερο γεωπολιτικό ρίσκο είναι ένας πόλεμος στην Κορεατική Χερσόνησο. Αν οι ΗΠΑ υλοποιήσουν την απειλή του Ντ. Τραμπ να χρησιμοποιήσει «φωτιά και οργή» για να αφοπλίσει τη Βόρεια Κορέα, θα είναι η πρώτη φορά που η Αμερική θα μπαίνει σε πόλεμο με μια άλλη πυρηνική δύναμη. Τα ρίσκα είναι κυριολεκτικά ανυπολόγιστα.

Αντίθετα, υπάρχουν αρκετά σημαντικά στοιχεία που εντέλει μπορεί να πάνε καλά στη Μέση Ανατολή. Ο συνδυασμός των ταραχών στο Ιράν, οι φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις στη Σαουδική Αραβία και η τελική ήττα του ISIS στα πεδία των μαχών, θα είναι όλα σοβαρά εμπόδια για τις πιο φονταμενταλιστικές και συγκρουσιακές πτέρυγες του Ισλαμισμού.

Επενδυτές και οικονομολόγοι δείχνουν να υποτιμούν το ρίσκο ενός πολέμου στη Βόρεια Κορέα. Ειδικοί για θέματα εθνικής ασφάλειας είναι πολύ λιγότερο αισιόδοξοι. Πολλοί λένε ότι η ατμόσφαιρα στην Ουάσιγκτον τώρα θυμίζει δυσάρεστα τη διάθεση που επικρατούσε πριν την εισβολή στο Ιράκ το 2003, όταν το κατεστημένο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής έπεισε τον εαυτό του να πιστέψει ότι ένα προληπτικό χτύπημα κατά του Σαντάμ Χουσεΐν ήταν «καλή ιδέα». Κατά παρόμοιο τρόπο, ο πόλεμος με τη Βόρεια Κορέα μετακινείται από το «αδιανόητο» στο «νοητό».

Ο γερουσιαστής Lindsey Graham, ρεπουμπλικανός και μέλος της Επιτροπής Ενόπλων Δυνάμεων της Γερουσίας, λέει ότι ο πόλεμος είναι «αναπόφευκτος», αν η Βόρεια Κορέα δεν σταματήσει το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων. Ο στρατηγός HR McMaster, επικεφαλής σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του προέδρου Τραμπ, ακούγεται αυξανόμενα ως «γεράκι». Υποσχέθηκε ότι οι ΗΠΑ θα «κάνουν ό,τι είναι απαραίτητο» για να σταματήσουν το πυρηνικό πρόγραμμα της Πιονγιάνγκ.

Αυτές οι «ασυμβίβαστες» δηλώσεις θα πρέπει να σταθμιστούν με βάση τους παράγοντες που ανέκαθεν αποθάρρυναν μια αμερικανική επίθεση, πάνω απ’ όλους τον κίνδυνο αντιποίνων από τη Βόρεια Κορέα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν εκατοντάδες χιλιάδες θύματα στη γειτονική Νότια Κορέα.

Μια πιθανότητα είναι ο αμερικανικός στρατός να έχει πει στον Λευκό Οίκο ότι μπορεί να κρατήσει τις απώλειες στη Νότια Κορέα σε ανεκτά επίπεδα, με προληπτικά χτυπήματα που θα στοχεύσουν τους πυραύλους της Πιονγιάνγκ που έχουν στόχο τη Σεούλ, την πρωτεύουσα της χώρας. Αλλά ακόμα και αν αυτό πετύχαινε, θα άφηνε ανοικτό το ερώτημα του πώς θα βρεθούν και ελεγχθούν τα πυρηνικά όπλα του καθεστώτος, μια αποστολή που πιθανότατα θα πρέπει να εμπλέκει και χερσαίες δυνάμεις.

Ακούγεται ακόμα πολύ επικίνδυνο για το συζητήσουμε, δεδομένου μάλιστα ότι οι στενότεροι σύμμαχοι των ΗΠΑ στην Ασία (Ιαπωνία, Νότια Κορέα και Αυστραλία) είναι πολύ απίθανο να στηρίξουν ένα «προληπτικό» χτύπημα. Ένα πρωτοχρονιάτικο μήνυμα του Kim Jong Un, του ηγέτη της Βορείου Κορέας, «έπαιξε» με αυτό τον διχασμό, απειλώντας τις ΗΠΑ με πυρηνικά όπλα και προσφερόμενος για διάλογο με τη Νότια Κορέα.

Ετσι, η αρχική μου εκτίμηση για το 2018 είναι ότι δεν θα υπάρξει, στο τέλος, πόλεμος στην Κορεατική Χερσόνησο. Ενας συμβατικός πρόεδρος θα ανησυχούσε βαθιά ότι η «αξιοπιστία» των ΗΠΑ θα ετίθετο σε κίνδυνο από την αποτυχία να εκπληρώσει την επίσημη υπόσχεση να σταματήσει το πυρηνικό πρόγραμμα της Βορείου Κορέας. Ο Ντόναλντ Τραμπ, όμως, εφευρίσκει τη δική του πραγματικότητα, οπότε είναι πολύ λιγότερο πιθανό να ανησυχήσει για την εικόνα του.

Σε κάθε περίπτωση, ένας καλός κανόνας για τις προβλέψεις στη γεωπολιτική είναι ότι τα γεγονότα που πραγματικά αλλάζουν τον πλανήτη, από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου ως τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, είναι αυτά που δεν προέβλεψαν οι ειδικοί. Το μη αναμενόμενο ξέσπασμα διαδηλώσεων στους δρόμους του Ιράν αυτή την εβδομάδα είναι μια χρήσιμη υπενθύμιση αυτού του γεγονότος.

Η απαισιοδοξία είναι συνήθως το καλύτερο στοίχημα για τη Μέση Ανατολή. Από τον πόλεμο του Ιράκ στην Αραβική Ανοιξη και τη διαδικασία ειρήνευσης μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων, οι πιο ζοφερές εκτιμήσεις τελικά δικαιώνονται. Πρέπει λοιπόν να αναγνωριστεί ότι στο Ιράν, το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι ότι το σημερινό ξέσπασμα διαμαρτυριών θα αποτύχει ή θα συντριβεί, όπως το 2009.

Από την άλλη πλευρά, ο ισλαμικός φονταμενταλισμός είναι ένα οικονομικό και κοινωνικό αδιέξοδο και οι άνθρωποι που έχουν εγκλωβιστεί σε ένα αδιέξοδο προσπαθούν να αντιστρέψουν την πορεία τους και να ξεφύγουν. Κάτι τέτοιο μπορεί ήδη να εξελίσσεται στη Σαουδική Αραβία, όπου ο ορμητικός πρίγκιπας Mohammed bin Salman δείχνει πραγματικά αποφασισμένος να τα βάλει με το κατεστημένο του Wahhabi. Αν οι αντίπαλες ομάδες σκληροπυρηνικών ισλαμιστών χάσουν έδαφος στο Ριάντ και στην Τεχεράνη -και στα πεδία των μαχών σε Συρία και Ιράκ-, τότε το 2018 μπορεί να περάσει στην ιστορία ως έτος ιστορικών οπισθοδρομήσεων για τον ισλαμικό φονταμενταλισμό.

Μετά από ένα μελαγχολικό γύρο της παγκόσμιας πολιτικής, είναι σίγουρα η ώρα να θυμηθούμε ότι μπορεί να υπάρξουν καλές αλλά και κακές εκπλήξεις. Η δική μου στόχευση για τη φετινή χρονιά είναι να προσπαθήσω να απομακρυνθώ από την κατήφεια που προκαλεί ο Τραμπ και το Brexit.

Σε αυτό το πνεύμα θα προβλέψω ότι οι περισσότεροι από τους μεγάλους κινδύνους που μας ανησυχούν σήμερα δεν θα πραγματοποιηθούν. Δεν θα υπάρξει πόλεμος στην Κορεατική Χερσόνησο, ούτε στη θάλασσα της Νότιας Κίνας, ούτε και στην Ανατολική Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν θα διαλυθεί, οι συζητήσεις για το Brexit δεν θα καταρρεύσουν και οι αγορές δεν θα κατακρημνιστούν. Αντίθετα, θα υπάρξει μεγάλη και θετική αλλαγή στη Μέση Ανατολή. Και η Αγγλία θα κερδίσει το Παγκόσμιο Κύπελλο.

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation