Πέντε μηνύματα από τις εκλογές στην Καταλονία

Η Καταλονία εξέλεξε νέο κοινοβούλιο την Πέμπτη, σε μια τελευταία δοκιμασία δύναμης ανάμεσα στο ισχυρό τοπικό κίνημα ανεξαρτησίας και των πολιτικών κομμάτων που υποστηρίζουν την ένωση με την Ισπανία.

Η συμμετοχή έφτασε σε ιστορικό υψηλό, περισσότερο από 82%, με τα κόμματα που υποστηρίζουν την ανεξαρτησία να εξασφαλίζουν άλλη μία απόλυτη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Ο άλλος νικητής της βραδιάς ήταν το κόμμα κατά της ανεξαρτησίας Ciudadanos, που αναδείχθηκε το μεγαλύτερο κόμμα στο κοινοβούλιο.

Η κίνηση υπέρ της ανεξαρτησίας κέρδισε. Τώρα έρχονται τα δύσκολα

Σε κοινοβουλευτικούς όρους, τα τρία κόμματα που υποστηρίζουν την ανεξάρτητη πολιτεία της Καταλονίας βγήκαν νικητές για άλλη μια φορά. Σε πολιτικούς όρους, εντούτοις, τώρα έρχονται αντιμέτωπα με μια ιστορική πρόκληση.

Το Esquerra Republican (ERC), το Junts per Catalunya και το CUP ελέγχουν από κοινού 70 έδρες στο εθνικό κοινοβούλιο. Στα χαρτιά, έχουν δύο περισσότερες από αυτές που χρειάζονται για να φτιάξουν κυβέρνηση υπέρ της ανεξαρτησίας στη Βαρκελώνη. Στην πράξη, αυτός ο στόχος θα μπορούσε να αποδειχθεί δύσκολος να επιτευχθεί. Οι τελευταίες εβδομάδες έχουν δείξει πιο ξεκάθαρα από ποτέ το βάθος της διαίρεσης μέσα στο στρατόπεδο των αυτονομιστών.

Το ERC, που τα πήγε χειρότερα από ό,τι αναμενόταν, έχει επανειλημμένα δείξει ότι είναι έτοιμο να ξανασκεφτεί την προσέγγισή του σχετικά με την ανεξαρτησία και να υιοθετήσει μια πιο προσεκτική, σταδιακή προσέγγιση. Για τους άλλους ηγέτες της ανεξαρτησίας -κυρίως για το ριζοσπαστικό CUP-, μια τέτοια αλλαγή είναι αδιανόητη. Εντάσεις θα μπορούσαν να προκύψουν και σχετικά με το ποιος θα έπρεπε να ηγηθεί του αυτονομιστικού μπλοκ. Ο Πουτζδεμόν, ο εξόριστος ηγέτης της προηγούμενης κυβέρνησης, που βρίσκεται στις Βρυξέλλες, θα έχει πιθανότατα μεγάλες αξιώσεις.

H γεφύρωση των εσωτερικών διαιρέσεων θα είναι δύσκολη και η δοκιμασία γίνεται ακόμα πιο περίπλοκη από την απλή αριθμητική. Αρκετοί από τους βουλευτές που εκλέχθηκαν με τις λίστες του ERC και του Junts per Catalunya, συμπεριλαμβανομένων και των δύο αρχηγών, είναι στη φυλακή ή εκτός χώρας. Χωρίς αυτούς, η αυτονομιστική πλειοψηφία χάνεται.

Τα κόμματα θα μπορούσαν να τους αντικαταστήσουν με υποψηφίους που βρίσκονται παρακάτω στη λίστα, αλλά αυτό θα ήταν σαν να θυσιάζουν τους πιο έμπειρους και δημοφιλείς πρωτοπόρους της κίνησης -αλλά και σαν να χάνουν ένα δυνατό πολιτικό σύμβολο.

Ακόμη και αν ξεπεράσουν αυτό το εμπόδιο, τα κόμματα υπέρ της ανεξαρτησίας έχουν πολλά να σκεφτούν. Οι τελευταίοι μήνες έχουν δείξει ότι η τρέχουσα στρατηγική για να κερδίσουν ανεξαρτησία από την Ισπανία έχει μικρές πιθανότητες επιτυχίας: Η Ισπανία αρνείται να εγκρίνει νόμιμο δημοψήφισμα ανεξαρτησίας στην Καταλονία και ο εξωτερικός παράγοντας έχει δείξει απόλυτη υποστήριξη στον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται την κρίση η Μαδρίτη. Δείχνει απίθανο το αποτέλεσμα της Πέμπτης να αλλάξει αυτή την κατάσταση.

Ο περίφημος καταλανικός οδικός χάρτης για την ανεξαρτησία οδηγεί την κίνηση σε τοίχο. Και προς το παρόν, δεν υπάρχει νέος χάρτης.

Η επιστροφή του Τσαρλς Πουτζδεμόν

Ο πρώην ηγέτης της Καταλονίας και το κόμμα του «Μαζί για την Καταλονία» τα πήγαν καλύτερα από ό,τι προέβλεπαν οι δημοσκοπήσεις και οι αναλυτές. Η καμπάνια του στηρίχθηκε στην υπόσχεση να αποκαταστήσει την αυτονομία της Καταλονίας, μετά την απόφαση της ισπανικής κυβέρνησης να εφαρμόσει το άρθρο 155 του συντάγματος και να την αναστείλει. Μία από τις ιδιαιτερότητες της καμπάνιας ήταν ότι το έκανε, χωρίς να πατήσει το πόδι του σε καταλανικό έδαφος.

Ο κ. Πουτζδεμόν πέταξε για το Βέλγιο, τον Οκτώβριο, για να αποφύγει την ισπανική δικαιοσύνη. Αρκετοί από τους υπουργούς του έμειναν πίσω και βρίσκονται στη φυλακή, περιμένοντας να δικαστούν. Αν και τον κ. Πουτζδεμόν τον κορόιδευαν στην Ισπανία για την απόφασή του να παραμείνει στο εξωτερικό, οι Καταλανοί εντέλει είδαν τα πράγματα διαφορετικά: για πολλούς, η ψήφος στον εξόριστο ηγέτη ήταν ψήφος για τη νόμιμη κυβέρνηση -και κατά της βίαιης καταστολής από τη Μαδρίτη.

Το ερώτημα είναι τι θα κάνει στη συνέχεια ο κ. Πουτζδεμόν. Παρά τη νίκη του μπλοκ υπέρ της ανεξαρτησίας, δεν θα είναι εύκολο να σχηματίσει νέα καταλανική κυβέρνηση. Οι νομικές εμπλοκές του επίσης θα συνεχιστούν. Αν και η Ισπανία έχει αποσύρει το διεθνές ένταλμα σύλληψης για τον Καταλανό πολιτικό, μια επιστροφή στην Ισπανία θα οδηγούσε στην κράτησή του. 

Η «σιωπηλή πλειοψηφία» βρίσκει τη φωνή της

Η κίνηση ανεξαρτησίας πέρασε μερικές αγχωτικές ώρες το βράδυ της Πέμπτης. Τα άσχημα νέα έφταναν μέσα από αριθμούς, που έδειχναν αύξηση της συμμετοχής στην αποκαλούμενη «Κόκκινη Ζώνη» γύρω από τη Βαρκελώνη.

Ο όρος περιγράφει τις πυκνοκατοικημένες πόλεις και τα προάστια που βρίσκονται περιμετρικά της πρωτεύουσας της Καταλονίας, όπου κατοικεί ένα μεγάλο κομμάτι ψηφοφόρων που έφτασαν στην περιοχή από άλλα σημεία της Ισπανίας καθώς και οι απόγονοί τους. Οι περισσότεροι μιλούν ισπανικά, όχι καταλανικά και βλέπουν τον εαυτό τους ως Ισπανούς παρά Καταλανούς.

Ιστορικά, οι πόλεις της «Κόκκινης Ζώνης» όπως οι Hospitalet και η Badalona, έχουν παρουσιάσει μεγάλα ποσοστά αποχής σε καταλανικές περιφερειακές εκλογές, αντικατοπτρίζοντας την έλλειψη δεσμών με την περιφερειακή πολιτική. Τώρα, όμως, η αδιαφορία φαίνεται να έδωσε τη θέση της στην αγανάκτηση. Συχνά τους περιέγραφαν ως «σιωπηλή πλειοψηφία», αλλά αυτοί οι ψηφοφόροι βγήκαν δυνατά την Πέμπτη για να προσπαθήσουν να εμποδίσουν τον χωρισμό Ισπανίας-Καταλονίας και να διατηρήσουν τη σύνδεση που και οι ίδιοι εκφράζουν.

Σε πολιτικούς όρους, και παρά το παρατσούκλι της «Κόκκινης Ζώνης», η άνοδος της συμμετοχής αυτών των κοινοτήτων φαίνεται ότι ωφέλησε λίγο μόνο το Σοσιαλιστικό κόμμα. Αντ' αυτού, πολλές από τις νέες ψήφους πήγαν στο κόμμα Ines Arrimadas και το Ciudadanos, που είδε το μερίδιό του στην ψηφοφορία να «πετάει» από το 18% στο 25%.

Τελικά, η αλλαγή δεν ήταν αρκετά μεγάλη για να εξασφαλίσει πλειοψηφία για το μπλοκ κατά της ανεξαρτησίας. Παρ' όλα αυτά, όμως, για την ηγεσία των αυτονομιστών, το γεγονός ότι η «σιωπηλή πλειοψηφία» βρίσκει τη φωνή της είναι δυσοίωνο σημάδι. Σε περίπτωση που αυτό το μεγάλο αλλά μέχρι τώρα αποσπασμένο κομμάτι του εκλογικού σώματος παραμείνει εμπλεκόμενο στην περιφερειακή πολιτική, η εξασφάλιση της πλειοψηφίας για την ανεξαρτησία θα γίνει πολύ πιο δύσκολη.

Η Ines Arimadas έρχεται από μακριά, αλλά όχι αρκετά μακριά

Η ηγέτιδα του κόμματος κατά της ανεξαρτησίας Ciudadanos έχει γίνει μία από τους σταρ των εκλογών του 2017. Μετά από μία ενεργητική καμπάνια που εστίασε πολύ στο προφίλ και στην προσωπικότητά της, η Ines Arrimadas οδήγησε το κόμμα σε ιστορικό αποτέλεσμα. 

Την Πέμπτη, οι Ciudadanos έγιναν το πρώτο μη εθνικό κόμμα που βρέθηκε στην κορυφή στις περιφερειακές εκλογές της Καταλονίας, παίρνοντας 37 έδρες στο κοινοβούλιο. Μετά από χρόνια ηγεμονίας των αυτονομιστών, θα προεδρεύει του μεγαλύτερου τμήματος της νομοθετικής εξουσίας. 

Αυτό το επίτευγμα γίνεται ακόμα πιο αξιόλογο, δεδομένου του βιογραφικού της, που είναι σε πλήρη αντίθεση με μια τυπική πολιτική πορεία στην καταλανική πολιτική σκηνή. Η κα Arrimadas γεννήθηκε πριν από 36 χρόνια στην πόλη της Ανδαλουσίας, Jerez de la Frontera, περίπου όσο πιο μακριά γεωγραφικά και πολιτιστικά θα μπορούσε να είναι εντός της Ισπανίας. Μετακόμισε στη Βαρκελώνη στα είκοσί της και μπήκε στην πολιτική πριν από πέντε χρόνια. Είναι σύμμαχος του Albert Rivera, του εθνικού ηγέτη του Ciudadano, και το αποτέλεσμα της Πέμπτης είναι βέβαιο ότι θα βελτιώσει το εθνικό της προφίλ.

Η νίκη της, παρ' όλα αυτά, έχει πικρή γεύση. Παρά τη δυνατή παρουσία του κόμματός της, δεν έχει στην πραγματικότητα καμία πιθανότητα να γίνει η επόμενη πρόεδρος της Καταλονίας. Ακόμη και με την υποστήριξη του συντηρητικού Λαϊκού κόμματος  και των Σοσιαλιστών (που δεν θα ήταν εύκολο γι' αυτή να κερδίσει), της λείπουν ακόμη 10 έδρες για να έχει πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Αυτή είναι η πολιτική πραγματικότητα στην Καταλονία αυτές τις μέρες: ο ηγέτης του μεγαλύτερου κόμματος δεν ηγείται του μεγαλύτερου μπλοκ.

H συντριβή του κόμματος του Ραχόι

Το αποτέλεσμα δεν ήταν απλώς χτύπημα για τις δυνάμεις κατά της ανεξαρτησίας  στην Ισπανία, ήταν επίσης άσχημο για το συντηρητικό Λαϊκό κόμμα του Μαριάνο Ραχόι, του πρωθυπουργού της Ισπανίας. Το κόμμα πήρε τη ζοφερή έβδομη θέση, κερδίζοντας μόνο τρεις έδρες στο κοινοβούλιο των 135 εδρών.

Το κυβερνών κόμμα της Ισπανίας χάνει σταθερά ψήφους για χρόνια, στην περιοχή, από το φιλελεύθερο κόμμα και εξίσου κατά της ανεξαρτησίας Ciudadano. Το τελευταίο ιδρύθηκε πριν από 11 χρόνια στην Καταλονία, κυρίως για να αντιμετωπίσει την άνοδο των αυτονομιστών στην περιοχή. Αλλά ανέβηκε απότομα και σε άλλες περιοχές της Ισπανίας, βάζοντας μια πραγματική πρόκληση στο Λαϊκό Κόμμα και την πάλαι ποτέ υψηλή συσπείρωση της συντηρητικής βάσης του. 

Ο ίδιος ο κ. Ραχόι μάλλον θα δει κάποιες θετικές πτυχές στο αποτέλεσμα της Πέμπτης. Οι αυτονομιστές μπορεί να κράτησαν τον έλεγχό τους στο καταλανικό κοινοβούλιο και την κυβέρνηση, αλλά ο Ισπανός πρωθυπουργός μπορεί να παρηγορήσει τον εαυτό του με τη σκέψη ότι δεν πέτυχαν πλειοψηφία επί των ψήφων για άλλη μια φορά -ένα κατώφλι που η κίνηση ανεξαρτησίας μέχρι στιγμής έχει αποτύχει να περάσει σε εκλογές.

Το μερίδιο των ψήφων που κέρδισαν τα τρία κόμματα υπέρ της ανεξαρτησίας στην πραγματικότητα κατέγραψε μικρή μείωση, σε σχέση με το 2015: περιμένετε να ακούσετε πολλά γι' αυτό από τον κ. Ραχόι και το PP.

Το πρόβλημα, τουλάχιστον στην Καταλονία, είναι ότι οι ψηφοφόροι κατά της ανεξαρτησίας φαίνεται ότι βλέπουν σαν το νέο πολιτικό σπίτι τους, το Ciudadanos, και όχι το Λαϊκό Κόμμα. Τα φτωχά αποτελέσματα των συντηρητικών το βράδυ της Πέμπτης θα υπονομεύσουν περαιτέρω τη νομιμοποίηση του κ. Ραχόι στα μάτια των Καταλανών. Κι αυτό δεν δένει καλά με οποιαδήποτε μελλοντική διαπραγμάτευση που σκοπεύει να δώσει λύση στην πικρή πολιτική διαμάχη.

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation