Η ΕΚΤ και οι 20 μορφές χρήματος της ευρωζώνης

Όταν η οικονομική ελίτ της Ευρώπης συναντήθηκε τον Ιούνιο στο πορτογαλικό θέρετρο της Σίντρα για την ετήσια σύνοδο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το κλίμα ήταν θετικό. Ο βασικός λόγος: η εκλογή του Εμανουέλ Μακρόν ως προέδρου της Γαλλίας.

Ένα χρόνο μετά την απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την Ε.Ε., οι άνθρωποι στην Ολλανδία, την Αυστρία και τη Γαλλία ψήφισαν υπέρ των κεντρώων ψηφοφόρων. Η πολιτική συγκυρία ήταν ευνοϊκή και ο κ. Μακρόν μαζί με την Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ θα προωθούσαν μια φιλόδοξη ατζέντα μεταρρυθμίσεων για μια οικονομική και νομισματική ένωση.

Αλλά αν – και παραμένει ένα μεγάλο αλλά – η ρεφορμιστική αυτή ατζέντα γίνει πραγματικότητα, η μεγαλύτερη ενοποίηση απλά θα επιτάχυνε τη δημιουργία μιας Ευρώπης δύο ταχυτήτων.

Τα μέλη της ευρωζώνης παραμένουν 19, με μεγάλες οικονομίες στην Ανατολή, όπως η Πολωνία και η Τσεχία, οι οποίες διστάζουν να γίνουν το 20ο μέλος. Όσο περισσότερη πρόοδος γίνεται προς μια πραγματική οικονομική και νομισματική ένωση, τόσο πιο δύσκολο θα είναι για αυτές να ενταχθούν. Όχι μόνο από τη σκοπιά της οικονομικής σύγκλισης, αλλά και από αυτήν της πολιτικής σκοπιμότητας. Το τίμημα μπορεί να φανεί πολύ υψηλό, το μέγεθος της απώλειας εθνικής κυριαρχίας πολύ μεγάλο.

Αλλά το εγχείρημα της ευρωζώνης δεν μπορεί να μείνει ακίνητο. Παρά τους κινδύνους που σχετίζονται με το να μείνουν πίσω μέλη της Ε.Ε., η μεγαλύτερη οικονομική και νομισματική ενοποίηση παραμένει κρίσιμη για την μακροπρόθεσμη επιτυχία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Και η χρονική στιγμή που εκλέχθηκε ο κ. Μακρόν, μαζί με τα τελευταία τέσσερα χρόνια της κα. Μέρκελ ως Γερμανίδας καγκελάριου, είναι πολύ ευνοϊκές συγκυρίες για να αγνοηθούν.

Πρόκειται για μια νομισματική ένωση που απέχει πολύ από το να είναι ολοκληρωμένη. Δεκαοχτώ χρόνια μετά τη δημιουργία της, αυτό που ο Πέτερ Πράετ περιέγραψε ως «διάχυτη απαισιοδοξία» για την επιβίωση του μπλοκ έχει εξαφανιστεί, αλλά υπάρχουν κάποιες προφανείς ρωγμές.

Μια από τις βαθύτερες είναι η έλλειψη χρηματοπιστωτικής ενοποίησης. Όπως παρατήρησε αυτό το μήνα ο Πολ Τάκερ, πρώην διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, σε ένα συνέδριο της ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη, η περιοχή έχει ένα κοινό νόμισμα, αλλά έχει πολλές διαφορετικές μορφές χρήματος.

«Η ωμή αλήθεια είναι πως υπάρχει μια ενιαία νομισματική πολιτική, αλλά δεν υπάρχει νομισματική ένωση» σημείωσε ο κ. Τάκερ. «Υπάρχουν 20 χρήματα εντός της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης. Υπάρχει το χρήμα που εκδίδει ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, τα χαρτονομίσματα. Αλλά αυτά δεν είναι τόσο βολικά τα κουβαλάμε. Το περισσότερο χρήμα που χρησιμοποιούμε είναι καταθέσεις στα 19 εθνικά τραπεζικά συστήματα».

Έχει σημειωθεί πρόοδος προς τη δημιουργία μιας τραπεζικής ένωσης. Η ΕΚΤ έκανε σωστά που ανέλαβε τα καθήκοντα του επόπτη του τραπεζικού τομέα. Αλλά η διάσωση των τραπεζών του Βενέτο από τη Ρώμη το καλοκαίρι έχει δημιουργήσει αμφιβολίες για το αν οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί για την τραπεζική εκκαθάριση θα εφαρμοστούν με συνέπεια. Η ασφάλιση των τραπεζικών καταθέσεων παραμένει εθνική.

Παρά την πρόοδο που έχει γίνει, η ευρωζώνη παραμένει σε μια επικίνδυνη θέση. Η ΕΚΤ θα έμενε γρήγορα χωρίς ομόλογα να αγοράσει αν αναγκαζόταν να επεκτείνει το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Τα επιτόκια είναι ήδη σε ιστορικά χαμηλά και δεν μπορούν να πέσουν χαμηλότερα. Το βάρος του κρατικού χρέους παραμένει υψηλό, αφήνοντας λίγες ευκαιρίες για μια μαζική δημοσιονομική τόνωση.

Η καλύτερη ευκαιρία που έχει η ευρωζώνη να επιβιώσει από την επόμενη κρίση είναι να επιδιορθώσει τις διαρθρωτικές της αδυναμίες. Αυτός είναι στο τέλος ο μόνος τρόπος να παράγει ισχυρή, σταθερή ανάπτυξη από τις λίμνες της βόρειας Φινλανδίας στις ακτές του Ατλαντικού στην Πορτογαλία.

Μόλις η κα. Μέρκελ επιστρέψει στην κυβέρνηση στο Βερολίνο, αυτή και ο Γάλλος ομόλογος της δεν έχουν καθόλου χρόνο για χάσιμο.

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation