Η απόσχιση της Καταλονίας θα κάνει το Brexit... παιχνιδάκι

Η Καταλονία θυμήθηκε την Παρασκευή μια δυσάρεστη επέτειο. Στις 6 Οκτωβρίου του 1934, η τότε αυτόνομη καταλανική κυβέρνηση οργάνωσε ανταρσία και κήρυξε την ανεξαρτησία. Αυτό έληξε με τη φυλάκιση μελών της καταλανικής κυβέρνησης και με την αναστολή του καθεστώτος αυτονομίας.

Δεν είμαστε ακριβώς σε αυτό το σημείο σήμερα, αλλά δεν απέχουμε πολύ. Ο Κάρλες Πουτζδεμόν, ο Καταλανός ηγέτης, έχει αποφασίσει να σεβαστεί την απόφαση που πήρε την περασμένη εβδομάδα το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ισπανίας για απαγόρευση της σημερινής συνεδρίασης του καταλανικού κοινοβουλίου, κατά την οποία είχε προγραμματιστεί να κηρυχθεί η ανεξαρτησία. 

Ο Μαριάνο Ραχόι, ο Ισπανός πρωθυπουργός, έχει τονίσει πως η κυβέρνησή του ενδέχεται να επικαλεστεί το Άρθρο 155 του ισπανικού Συντάγματος, προκειμένου να αποσύρει την αυτονομία της Καταλονίας, κάτι που θα φέρει την περιοχή υπό τον άμεσο έλεγχο της Ισπανίας. Αυτό ενέχει ξεκάθαρα την πιθανότητα πρόκλησης γενικής ανταρσίας και πιθανώς μιας βίαιης σύγκρουσης.

Ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίστηκε η ισπανική κυβέρνηση την κρίση έχει πυροδοτήσει αντιδράσεις στην Καταλονία και στο εξωτερικό, όπου ο κόσμος αντέδρασε με τρόμο στις εικόνες της βίας που χρησιμοποίησε η αστυνομία ενάντια στους ψηφοφόρους. Η Καταλονία δεν ήταν στο ραντάρ πολλών διεθνών παρατηρητών. Είναι, επίσης, ένα από τα μέρη της Ευρώπης που ελάχιστα τα κατανοούν.

Δεν παίρνω θέση στο αν η Καταλονία έχει δίκιο ή φέρεται έξυπνα που διεκδικεί την ανεξαρτησία της. Μπορώ να σκεφτώ ισχυρούς λόγους για να αντιταχθώ σε αυτό. Το αν αυτοί είναι επαρκείς, αυτό θα το αποφασίσουν οι Καταλανοί.

Το κύριο επιχείρημα ενάντια στην ανεξαρτησία είναι οικονομικό. Η ανεξαρτησία θα συνιστούσε ανατάραξη μεγαλύτερου μεγέθους και από το πιο σκληρό Brexit.

Αποτελεί νομική γνωμοδότηση όλων των ευρωπαϊκών θεσμών, πως οι περιοχές που δηλώνουν ανεξαρτησία δεν γίνονται αυτομάτως μέλη της Ένωσης. Το σεπαρατιστικό επιχείρημα είναι πως η ΕΕ δεν θα είχε το περιθώριο να χάσει μια πλούσια περιοχή, που θα μπορούσε να βρεθεί στη 15η θέση σε όρους πληθυσμού μεταξύ των κρατών-μελών.

Η ΕΕ δεν θέλει να φύγει η Καταλονία, αλλά ταυτόχρονα δεν μπορεί να ενεργήσει ενάντια στην Ισπανία. Η ανεξαρτησία πραγματικά συνεπάγεται status τρίτης χώρας -Catalexit.

Σε αυτή την περίπτωση, οι Καταλανοί πολίτες θα χάσουν και την ισπανική και την ευρωπαϊκή υπηκοότητα, γιατί αυτό το προνόμιο υφίσταται μόνο σε συνδυασμό με την υπηκοότητα σε ένα κράτος-μέλος. Η καταλανική εκδοχή του «και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο» είναι η ελπίδα για διπλή υπηκοότητα. Πιστεύω πως αυτό είναι απόλυτα μη ρεαλιστικό.

Τα σύνορα μεταξύ Ισπανίας και Καταλονίας θα εξελιχθούν σε βαριά φυλασσόμενα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και της ζώνης Σένγκεν, εντός των ορίων της οποίας επιτρέπεται η ελεύθερη διέλευση. Οι Καταλανοί θα πρέπει να αιτηθούν βίζα αν θέλουν να ταξιδέψουν στην Ισπανία ή την ΕΕ. Ως μη μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, η Καταλονία δεν θα έχει το αυτόματο δικαίωμα να ελαττώσει τους δασμούς.

Αυτό που καθιστά την καταλανική ανεξαρτησία πολύ χειρότερη από την πιο ακραία εκδοχή του Brexit είναι η άμεση, αναγκαστική έξοδος από την ευρωζώνη.

Το Catalexit θα συνιστούσε δραματική, αιφνίδια επιστροφή της κρίσης της ευρωζώνης. Το τραπεζικό σύστημα σε μία από τις πιο πλούσιες περιοχές του κόσμου θα κατέρρεε.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δύο καταλανικές τράπεζες αποφάσισαν την περασμένη εβδομάδα να μεταφέρουν τα κεντρικά τους γραφεία στην Ισπανία. Θέλουν να διασφαλίσουν πως θα συνεχίσουν να έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και από την Τράπεζα της Ισπανίας.

Η Καταλονία θα μπορούσε, θεωρητικά, να μιμηθεί το παράδειγμα του Μαυροβουνίου και να υιοθετήσει μονομερώς το ευρώ ως νόμισμά της. Αλλά το Μαυροβούνιο είναι μια μικρή χώρα με ακαθάριστο εγχώριο προϊόν ελάχιστα άνω των τριών δισ. δολαρίων. Το ΑΕΠ της Καταλονίας ήταν στα 224 δισ. ευρώ πέρυσι, δηλαδή μεγαλύτερο από αυτό της Πορτογαλίας.

Επιπλέον, η Καταλονία είναι απροετοίμαστη ώστε να εισάγει το δικό της νόμισμα την ημέρα κήρυξης της ανεξαρτησίας. Θα ήταν τρελό να προσπαθήσει να ηγηθεί μιας τόσο μεγάλης και ανεπτυγμένης οικονομίας, χωρίς μια κεντρική τραπεζική δομή.

Το να απαγκιστρωθείς από την ΕΕ είναι από μόνο του δύσκολο, όπως μπορούμε να δούμε από το παράδειγμα της Βρετανίας. Το να απαγκιστρωθείς από τη νομισματική ένωση, την ίδια στιγμή, είναι οικονομική αποστολή αυτοκτονίας. Το πιο ισχυρό επιχείρημα αυτή τη στιγμή ενάντια στην καταλανική ανεξαρτησία είναι η απόλυτη απουσία προετοιμασίας.

Θα μπορούσα να προχωρήσω παραπέρα και να επιχειρηματολογήσω πως η παρουσία μιας νομισματικής ένωσης καθιστά αδύνατη τη μετατόπιση σε τοπική ανεξαρτησία.

Ξέρουμε πως τουλάχιστον το ένα τρίτο του καταλανικού εκλογικού σώματος είναι υπέρ της Ένωσης. Περισσότεροι μπορεί να μπουν στις τάξεις τους, όταν συνειδητοποιήσουν την απειλή μιας οικονομικής καταδίκης, ιδιαίτερα αν καταστεί σαφές πως η ΕΕ δεν μπλοφάρει.

Η χειρότερη από όλες τις επιλογές είναι η χρήση βίας για να αποτραπεί η ανεξαρτησία. Αυτό ισχυροποιεί τους σεπαρατιστές και κινδυνεύει να φέρει την οικονομική συμφορά που η Ισπανία, η Καταλονία και η ΕΕ, όλες πρέπει να προσπαθήσουν να αποτρέψουν.

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation