Μαδρίτη-Βαρκελώνη: Τα επόμενα βήματα στο μπρα ντε φερ

Δύο εκατομμύρια άνθρωποι αψήφησαν τη βίαιη αστυνομική αντίδραση και ψήφισαν υπέρ της ανεξαρτησίας της Καταλονίας στο δημοψήφισμα της Κυριακής.

Μετά την ψήφο, ο Καταλανός πρόεδρος Κάρλες Πουτζδεμόν δήλωσε πως οι πολίτες της περιοχής «κέρδισαν το δικαίωμα να έχουν ένα ανεξάρτητο κράτος». Από τα 2,26 εκατομμύρια ψήφους που καταμετρήθηκαν, το 90% ήταν υπέρ της ανεξαρτησίας.

Οι δηλώσεις του κ. Πουτζδεμόν ήταν ένα ισχυρό σήμα πως η καταλανική κυβέρνηση θα χρησιμοποιήσει την ψήφο για να κηρύξει την ανεξαρτησία από την Ισπανία, παρά το γεγονός πως με βάση το ισπανικό δίκαιο, το δημοψήφισμα ήταν παράνομο. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει τη χώρα σε μια πολιτική και συνταγματική κρίση.

Τι θα γίνει τώρα;

Ο κ. Πουτζδεμόν ανέφερε πως τις επόμενες ημέρες θα στείλει «τα αποτελέσματα της σημερινής ψήφου στην καταλανική κυβέρνηση, όπου βρίσκεται η κυριαρχία του λαού μας, ώστε να πράξει με βάση το νόμο περί δημοψηφισμάτων».

Ο νόμος που πέρασε στο καταλανικό κοινοβούλιο τον προηγούμενο μήνα για τη στήριξη του δημοψηφίσματος, ο οποίος κρίθηκε παράνομος από τα ισπανικά δικαστήρια, αναφέρει πως η κυβέρνηση πρέπει να κηρύξει την ανεξαρτησία εντός 48 ωρών μετά από ένα «ναι», ανεξάρτητα από τα επίπεδα της συμμετοχής.

Τι σημαίνει η «κήρυξη ανεξαρτησίας»;

Το καταλανικό κοινοβούλιο έχει μια σειρά από επιλογές για το πώς θα κηρύξει την ανεξαρτησία, αν ακολουθήσει αυτό τον δρόμο.

Η πιο ακραία είναι να προχωρήσει σε μια μονομερή κήρυξη ανεξαρτησίας, λέγοντας πως η Καταλονία είναι από τη στιγμή εκείνη και έπειτα ένα de facto ανεξάρτητο κράτος.

Ορισμένοι θεσμοί είναι ήδη προετοιμασμένοι για την ανεξαρτησία, σύμφωνα με Καταλανούς αξιωματούχους: η καταλανική κυβέρνηση για παράδειγμα αυξάνει το προσωπικό στη φορολογική υπηρεσία στη Βαρκελώνη. Η καταλανική αστυνομία φάνηκε να παίρνει το μέρος των αυτονομιστών έναντι των ισπανικών δικαστηρίων.

Αλλά υπάρχουν και άλλες, πιο μετριοπαθείς επιλογές. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να πει για παράδειγμα πως η Καταλονία έχει «δικαίωμα» στην ανεξαρτησία και ότι θα ξεκινήσει μια περίοδο συνομιλιών με το ισπανικό κράτος και την Ε.Ε. για τα επόμενα βήματα.

Η κυβέρνηση θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιήσει το momentum του δημοψηφίσματος για να διεξάγει νέες τοπικές εκλογές, αναζητώντας μια ισχυρότερη εντολή ενόψει των συνομιλιών για την ανεξαρτησία. Ο Άλμπερτ Ριβέρα, ηγέτης του φιλελεύθερου κόμματος Ciudadanos, δήλωσε την Κυριακή: «Δεν υπάρχει άλλος καθαρός δημοκρατικός δρόμος εξόδου για την Καταλονία, που να μην περιλαμβάνει πρώτα νέες τοπικές εκλογές».

Π;vς θα αντιδράσει η Μαδρίτη;

Πολλοί αναλυτές λένε ότι μια μονομερής κήρυξη ανεξαρτησίας πιθανότατα θα αναγκάσει την κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι να χρησιμοποιήσει το άρθρο 155 του ισπανικού συντάγματος του 1978 για να αναστείλει την αυτονομία της Καταλονίας. Το άρθρο αυτό δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ. Αν το κάνει τώρα η κυβέρνηση, η Ισπανία θα βρεθεί σε αχαρτογράφητα συνταγματικά ύδατα.

Το βράδυ της Κυριακής, ο κ. Ραχόι κάλεσε τους Καταλανούς ηγέτες «να μην κάνουν νέα βήματα που δεν οδηγούν πουθενά», σε μια αυστηρή προειδοποίηση κατά μιας μονομερούς κήρυξης ανεξαρτησίας.

Αν η Καταλονία προβάλλει πιο ήπιες απαιτήσεις για συζητήσεις με τη Μαδρίτη, πιθανότατα θα λάβει την καθιερωμένη απάντηση από την ισπανική κυβέρνηση, ότι δεν θα συζητήσει το θέμα της ανεξαρτησίας.

Η ισπανική κυβέρνηση και τα δικαστήρια θα πρέπει σύντομα να αποφασίσουν πόσο μακριά θα πάνε τη δίωξη όσων εμπλέκονται στο παράνομο δημοψήφισμα. Εκατοντάδες δήμαρχοι και πολιτικοί, μαζί με χιλιάδες εθελοντές, θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν κατηγορίες. Η κυβέρνηση έχει απειλήσει επίσης να λάβει δράση κατά της καταλανικής αστυνομικής δύναμης των 17.000 ανδρών, επειδή δεν έδρασε αρκετά αποφασιστικά την Κυριακή.

Αλλά η Μαδρίτη πρέπει να κινηθεί προσεκτικά ανάμεσα στην εφαρμογή του νόμου και στην περαιτέρω κλιμάκωση της κατάστασης στην Καταλονία και την καταδίκη από τη διεθνή κοινότητα.

Ποια ήταν η διεθνής αντίδραση στο δημοψήφισμα της Κυριακής;

Πολλοί στην Ευρώπη καταδίκασαν τη βία της Κυριακής και ορισμένοι πολιτικoί ζήτησαν μια διαπραγματευτική λύση. Ο Σαρλ Μισέλ, ο Βέλγος πρωθυπουργός, είπε: «Η βία δεν μπορεί ποτέ να είναι η απάντηση! Καταδικάζουμε όλες τις μορφές βίας και επιβεβαιώνουμε την έκκλησή μας για πολιτικό διάλογο».

Ο Γκι Φερχόφσταντ, ηγέτης του φιλελεύθερου μπλοκ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τόνισε: «Είναι ώρα για αποκλιμάκωση. Μόνο μια διαπραγματευτική λύση είναι ο δρόμος προς τα μπρος».

Υπήρξαν εκκλήσεις επίσης από το εσωτερικό της Ισπανίας να παρέμβει η Ευρώπη και να βοηθήσει στη διαπραγμάτευση ενός συμβιβασμού.

Το ριζοσπαστικό αριστερό κόμμα Podemos έστειλε επιστολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή μετά την ψήφο, λέγοντας: «Αποκηρύσσουμε την αστυνομική καταστολή και ζητούμε μια δημοκρατική και πολιτική λύση για την Καταλονία».

Υπάρχει κάποια απειλή για την ηγεσία του κ. Ραχόι;

Ο κ. Ραχόι, μετά από δύο γενικές εκλογές που δεν οδήγησαν σε κυβέρνηση, ηγείται μιας κυβέρνησης μειοψηφίας. Βασίζεται στη στήριξη των Βάσκων αυτονομιστών, οι οποίοι δεν νιώθουν άνετα με την καταστολή του δημοψηφίσματος από τη Μαδρίτη.

Η κυβέρνηση εγκατέλειψε το σχέδιο να παρουσιάσει αυτή την εβδομάδα προτάσεις για τις δαπάνες και τους φόρους του 2018 στο κοινοβούλιο, λέγοντας ότι δεν έχει τις ψήφους. Αυτό από μόνο του δεν είναι καταστροφή, γιατί ο προϋπολογισμός μπορεί να ψηφιστεί αργότερα. Αλλά δείχνει πόσο ευαίσθητη είναι η κατάσταση και υπογραμμίζει την αδύναμη θέση της κυβέρνησης μειοψηφίας του κ. Ραχόι.

Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, οι Σοσιαλιστές, έχουν ως τώρα στηρίξει τον κ. Ραχόι στο ζήτημα της Καταλονίας, αλλά αυτό μπορεί να μην κρατήσει, σημειώνουν αναλυτές.

Από την άλλη πλευρά, μια απευθείας σύγκρουση με την Καταλονία, με τη χρήση του άρθρου 155, θα μπορούσε να βρει απήχηση στη συντηρητική βάση του κόμματος, η οποία εδώ και καιρό ζητάει μια πιο σκληρή στάση στο καταλανικό ζήτημα.

Τα υπόλοιπα κόμματα μπορεί να ακολουθήσουν τον κ. Ραχόι παρά να πάρουν το μέρος των Καταλανών, οι οποίοι περιφρονούν το κράτος δικαίου. Οπότε η αντιπαράθεση θα μπορούσε υπό μία έννοια να ενισχύσει τη θέση του κ. Ραχόι.

Τι λέει ο νόμος;

Το ισπανικό Σύνταγμα του 1978, το οποίο ενέκριναν πάνω από το 90% των Καταλανών ψηφοφόρων, λέει ότι η Ισπανία δεν μπορεί να διαμελισθεί, αναφερόμενο «στην αδιάσπαστη ενότητα του ισπανικού έθνους» και «στην κοινή και αδιαίρετη πατρίδα όλων των Ισπανών».

Στη βάση αυτή, τα ισπανικά συνταγματικά δικαστήρια έχουν κρίνει παράνομη αρκετές φορές τη διενέργεια ενός δημοψηφίσματος ανεξαρτησίας. Το Σύνταγμα θα μπορούσε φυσικά να αλλάξει, αλλά μόνο από το ισπανικό κοινοβούλιο. Το καταλανικό κοινοβούλιο δικαιολογεί την επιλογή του για ένα δημοψήφισμα, επικαλούμενο ένα βασικό οικουμενικό δικαίωμα στην αυτοδιάθεση.

© The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation