Θετικές διαγράφονται οι προοπτικές του Κλάδου Πλαστικής Συσκευασίας, σύμφωνα με μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ).

Οι ιδιότητες των πλαστικών και οι πολλαπλές εφαρμογές και χρήσεις τους καθιστούν δεδομένο ότι δεν πρόκειται να μειωθεί η ζήτηση για είδη πλαστικής συσκευασίας.

Αντίθετα, παρατηρείται τάση υποκατάστασης της συσκευασίας άλλων υλικών με πλαστική, τάση η οποία αναμένεται να συνεχιστεί ενισχύοντας τις ευνοϊκές προοπτικές του κλάδου.

Ωστόσο, οι συνεχείς ανατιμήσεις του πετρελαίου και κατά συνέπεια των πρώτων υλών δημιουργούν σημαντικές πιέσεις στον κλάδο. Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ, η άνοδος των τιμών του πετρελαίου επιβαρύνει σημαντικά το κόστος παραγωγής επηρεάζοντας τόσο τον τελικό καταναλωτή, εξαιτίας των ανατιμήσεων των τιμών των ειδών πλαστικής συσκευασίας όσο και τις επιχειρήσεις του κλάδου προκαλώντας συμπίεση των κερδών.

Η έντονα ανοδική πορεία των τιμών του πετρελαίου και η διατήρησή τους σε υψηλά επίπεδα υποσκάπτει την ανταγωνιστικότητα και είναι πιθανό να οδηγήσει σε δύσκολη θέση ορισμένες εταιρίες του κλάδου πλαστικών.

Σύμφωνα με το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών για να μπορέσει ο κλάδος να αντεπεξέλθει στις σύγχρονες απαιτήσεις, είναι απαραίτητη η διαρκής αναβάθμιση της ποιότητας και η καινοτομία προϊόντων, στόχος που μπορεί να επιτευχθεί με μεγάλης κλίμακας επενδύσεις και την παρακολούθηση των τεχνολογικών εξελίξεων και των τάσεων στη συσκευασία διεθνώς.

Το θεσμικό πλαίσιο που επιβάλλει την ανάγκη τυποποίησης των προϊόντων για την προστασία των καταναλωτών σε συνδυασμό με τις περιβαλλοντικές ρυθμίσεις για μείωση του όγκου και του βάρους συσκευασίας θέτουν την πλαστική συσκευασία σε πλεονεκτική θέση έναντι των συσκευασιών άλλων υλικών.

Θετικά επηρεάζουν τον κλάδο και ορισμένες κοινωνικοοικονομικές αλλαγές, όπως η αύξηση των μονοπρόσωπων νοικοκυριών, η έλλειψη χρόνου προετοιμασίας σπιτικών γευμάτων, η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών έχουν δημιουργήσει εντονότερη την ανάγκη για εύχρηστες συσκευασίες. Την ανάγκη αυτή καλύπτει σε σημαντικό βαθμό η πλαστική συσκευασία συγκριτικά με συσκευασίες άλλων υλικών.

Ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του όγκου κατανάλωσης των προϊόντων πλαστικής συσκευασίας την περίοδο 1995-2002 ήταν 5,5%. Η εγχώρια παραγωγή ειδών πλαστικής συσκευασίας κινήθηκε ανοδικά κατά την περίοδο 1995-2002, καταγράφοντας μέσο ετήσιο ρυθμό μεγέθυνσης της τάξης του 4,3% και διαμορφώθηκε σε 186,2 χιλιάδες τόνους το 2002.

Ο Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής του κλάδου της πλαστικής συσκευασίας την περίοδο 1995-2003, κινήθηκε επίσης ανοδικά με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 5,8%. Σημειώνεται ότι η ακαθάριστη αξία παραγωγής του κλάδου πλαστικής συσκευασίας το 2001 αποτελούσε το 1% του συνόλου της βιομηχανίας.

Το εμπορικό ισοζύγιο του κλάδου, σε όρους αξίας και ποσότητας, εμφανίζεται σε όλη τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου (1995-2002) ελλειμματικό και το 2002 διαμορφώθηκε σε –54,3 εκ. ευρώ.

Η εξαγωγική δραστηριότητα του κλάδου, τόσο σε όρους αξίας όσο και σε όρους ποσότητας, κατέγραψε ανοδική πορεία με μέσους ετήσιους ρυθμούς μεγέθυνσης 11,3% και 8% αντιστοίχως την περίοδο 1995-2002.

Οι εξαγωγές προς την ΕΕ-15 αποτέλεσαν την ίδια περίοδο κατά μέσο όρο το 26,8% και το 23,3% σε όρους αξίας και ποσότητας αντιστοίχως. Το μερίδιο των εξαγωγών σε χώρες εκτός ΕΕ-15 ήταν κατά μέσο όρο 73,2% και 76,7% σε όρους αξίας και ποσότητας αντίστοιχα.

Η αξία των συνολικών εισαγωγών κατέγραψε άνοδο με μέσο ετήσιο ρυθμό μεγέθυνσης 6,3%, ενώ μεγαλύτερη αύξηση παρουσίασε ο όγκος των εισαγωγών, ο οποίος το διάστημα 1995-2002 ανήλθε κατά 11,7% ετησίως.

Οι εισαγωγές προϊόντων πλαστικής συσκευασίας προέρχονται κυρίως από κράτη-μέλη της ΕΕ-15 τα μερίδια των οποίων, την περίοδο 1995-2002 καλύπτουν κατά μέσο όρο το 81,7% της συνολικής αξίας και το 81,1% της συνολικής ποσότητας των εισαγωγών.

Οι σημαντικότεροι βιομηχανικοί πελάτες της συσκευασίας είναι οι κλάδοι ”Τρόφιμα-Ποτά”, ”Χημικές Ουσίες-Προϊόντα”, ”Καπνός” και ”Προϊόντα από μη Μεταλλικά Ορυκτά”. Οι προοπτικές της ζήτησης πλαστικής συσκευασίας συνδέονται επίσης με τις εξελίξεις και την οικονομική επίδοση των κλάδων που την τροφοδοτούν. Επομένως, κάθε θετική εξέλιξη στους κλάδους ”Τρόφιμα-Ποτά” κ.λπ. θα ευνοήσει και την περαιτέρω ανάπτυξη των εργασιών του κλάδου.

Σε ό,τι αφορά τη χρηματοοικονομική κατάσταση του κλάδου, η ρευστότητα των επιχειρήσεων παρουσίασε μικρή βελτίωση την περίοδο 1999-2003, χωρίς ωστόσο να είναι ιδιαίτερα ικανοποιητική. Από την εξέταση των δεικτών αποδοτικότητας διαπιστώθηκε υποχώρηση της κερδοφόρας δυναμικότητας του κλάδου, ενώ ο δείκτης δανειακής πίεσης σημειώνει πτώση.

Προβλήματα

Από τα σημαντικότερα προβλήματα του κλάδου πλαστικής συσκευασίας είναι η έλλειψη εγχώριας παραγωγής πρώτων υλών. Οι διακυμάνσεις των τιμών των πρώτων υλών εμποδίζουν τις επιχειρήσεις παραγωγής πλαστικών προϊόντων συσκευασίας να προγραμματίσουν ορθολογικά την παραγωγική διαδικασία και αναγκάζονται να αποθηκεύσουν μεγάλες ποσότητες πρώτων υλών, γεγονός που επιβαρύνει επιπλέον το κόστος παραγωγής. Παρόλα αυτά, η κατάσταση φαίνεται πως βελτιώνεται με την εγχώρια παραγωγή ΡΡ (πολυπροπυλένιο), που καλύπτει σημαντικό μέρος των εγχώριων αναγκών.

Η υφιστάμενη δομή της εγχώριας αγοράς πλαστικής συσκευασίας δεν επιτρέπει μεγάλο εύρος συντονισμένων στρατηγικών κινήσεων και αποτελεί εμπόδιο για τη βελτίωση της παραγωγικότητας. Ο μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο καθιστά έντονο τον ανταγωνισμό σε επίπεδο τιμών και οδηγεί σε συμπίεση των κερδών.

Τα παραπάνω μπορούν να συνδυαστούν και με το ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο και το χαμηλό βαθμό εξωστρέφειας του κλάδου πλαστικής συσκευασίας. Η εξαγωγική δραστηριότητα του κλάδου είναι χαμηλή, ενώ η εισαγωγή πολλών προϊόντων πλαστικής συσκευασίας σε τελική μορφή είναι μεγάλη και ο κλάδος δεν είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικός διεθνώς.

Παρόλα αυτά, παρατηρούνται προσπάθειες προβολής των ελληνικών προϊόντων συσκευασίας, όπως για παράδειγμα η διοργάνωση του διαγωνισμού ”Ελληνικά Αστέρια 2004”, με τον οποίο δίνεται το δικαίωμα συμμετοχής στα προϊόντα που διακρίθηκαν στον ελληνικό διαγωνισμό να συμμετάσχουν στον αντίστοιχο παγκόσμιο διαγωνισμό ”Packaging World Stars”.

Το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τον κλάδο δημιουργεί με τη σειρά του ορισμένα προσκόμματα στην ανάπτυξη του κλάδου. Η υλοποίηση των στόχων που επιβάλλονται από το νόμο 2939/2001 κινείται με αργό ρυθμό και με την υπάρχουσα υποδομή, οι στόχοι που επιβάλλονται από την ΕΕ σχετικά με την εναλλακτική διαχείριση συσκευασιών δεν είναι εύκολα εφικτοί από τις επιχειρήσεις του κλάδου πλαστικής συσκευασίας.

Άλλα προβλήματα του κλάδου, σύμφωνα με απόψεις εκπροσώπων επιχειρήσεων του κλάδου, αφορούν α) τη δυσκολία εύρεσης ειδικευμένου εργατικού δυναμικού και ειδικότερα εδικών εργατοτεχνιτών, β) τη μεταφορά της παραγωγικής δραστηριότητας στο εξωτερικό ορισμένων πολυεθνικών εταιριών (κυρίως των καλλυντικών και των φαρμάκων), η οποία έχει ως αποτέλεσμα την εισαγωγή ήδη συσκευασμένων προϊόντων και γ) το κόστος μεταφοράς των ειδών συσκευασίας, το οποίο είναι υψηλό λόγω του μεγάλου όγκου τους και του μικρού τους βάρους.