του Γιώργου Μαντέλα*

Και ξαφνικά η Τουρκία άρχισε αργά αλλά σταθερά να μπαίνει για τα καλά στο μικροσκόπιο των ελληνικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Τις τελευταίες ημέρες, η μία μετά την άλλη οι διοικήσεις των μεγάλων τραπεζών ανακοινώνουν σχέδια για τη γειτονική χώρα, τα οποία έως πριν από λίγα χρόνια θα χαρακτηρίζονταν από τολμηρά έως και απραγματοποίητα.

Η προοπτική της ένταξης της Τουρκίας μελλοντικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τα μέτρα που θα πρέπει να λάβει η τουρκική κυβέρνηση για τη σύγκλιση των επιμέρους αγορών με τα ευρωπαϊκά δεδομένα προσφέρουν πλέον μια καλή αφορμή στα ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να διερευνήσουν τις πιθανότητες για επέκταση προς ανατολάς.

Την αρχή φαίνεται ότι θα κάνει στο συγκεκριμένο μέτωπο η Εθνική Τράπεζα. Ήδη, η διοίκησή της ενημέρωσε τους μεγάλους ξένους θεσμικούς επενδυτές του εξωτερικού ότι ”εξετάζει όλες τις πιθανότητες μιας μικρής επένδυσης στην Τουρκία”.

Η ανακοίνωση αυτή έγινε με τον πλέον επίσημο τρόπο, προ δεκαημέρου στο Λονδίνο, κατά τη διάρκεια παρουσίασης των βασικών στόχων που έχει θέσει η διοίκηση του μεγαλύτερου ελληνικού χρηματοπιστωτικού ιδρύματος για το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, από τον κ. Θωμόπουλο.

Η φράση που χρησιμοποιήθηκε ήταν ”examine possibility of small investment in Turkey”, γεγονός το οποίο, εφόσον υλοποιηθεί, θα στηριχθεί στην εκεί παρουσία που έχει ήδη η τράπεζα. Συγκεκριμένα, διατηρεί ένα Γραφείο Αντιπροσώπευσης στον πρώτο όροφο μιας πολυκατοικίας στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης, κοντά στην πλατεία Ταξίμ, το οποίο στήθηκε επί διοίκησης Θεόδωρου Καρατζά, ο οποίος ”πάντα έβλεπε ανατολικά”, όπως θυμούνται σήμερα στενοί του συνεργάτες, αλλά κι όπως προκύπτει από τα σχέδια και τους φακέλους που βρέθηκαν στα κεντρικά γραφεία της οδού Αιόλου.

Της όποιας κίνησης θα προηγηθεί διεξοδική έρευνα αγοράς στη γειτονική χώρα, προκειμένου να διαπιστωθεί αν οι συνθήκες είναι ώριμες για ένα τέτοιο βήμα.

Πάντως, ο όμιλος Εθνικής τα τελευταία χρόνια έχει αναπτύξει μια καλή έμμεση δραστηριοποίηση ”απέναντι”, κυρίως μέσω της αγοράς ομολόγων, η οποία κάνει τους διοικούντες του να πιστεύουν ότι η ώρα της απόκτησης μιας ευρύτερης παρουσίας εκεί δεν απέχει τελικώς και πάρα πολύ.

Γαλλικό κλειδί

Η Εθνική αναμένεται πως ό,τι κι αν αποφασίσει να κάνει στην Τουρκία, θα το κάνει αυτόνομα. Αντιθέτως, στην Εμπορική ”βλέπουν” την ίδια αγορά, αλλά υπό το πρίσμα της ανάπτυξης παρουσίας από κοινού με τους Γάλλους εταίρους τους της Credit Agricole. Όπως εκτιμούν, κατ’ αυτόν τον τρόπο το εγχείρημα –όποτε κι αν υλοποιηθεί– θα έχει περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας, κι αυτό για συγκεκριμένους λόγους, όπως:

α) τη βοήθεια που θα μπορεί να παράσχει ένας μεγάλος οργανισμός, όπως αυτός της Credit Agricole, σε ένα τέτοιο μεγάλο και με αρκετό ρίσκο, άνοιγμα,

β) τη γαλλική κουλτούρα, που αποδεδειγμένα έχουν οι Τούρκοι στο χρηματοπιστωτικό κομμάτι, η οποία σε αυτή τη φάση μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμη.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Εμπορικής κ. Γιώργο Προβόπουλο, ”η τράπεζα θα δει με περισσότερο προσεκτικό τρόπο αυτό το εγχείρημα, εφόσον ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της γειτονικής χώρας παραμείνει σταθερός”.

Και σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, αυτή είναι η βασική γραμμή και της τουρκικής διπλωματίας, οπότε αργά ή γρήγορα η ελληνική τραπεζική παρουσία στην πέρα του Αιγαίου όχθη θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο.

Η παρούσα, η απούσα και η... προσεχώς

Αυτή τη στιγμή το ισχυρότερο ”παρών” δίνει η NovaBank, η οποία από κοινού με την πορτογαλική BCP, που είναι και ο βασικός της μέτοχος, έχουν προχωρήσει στην εξαγορά ενός μικρομεσαίου τουρκικού χρηματοπιστωτικού ιδρύματος.

Ο λόγος αφορά στη SiteBank, την οποία ”τρέχουν” εδώ και περίπου τέσσερα χρόνια, με εξαιρετικά αποτελέσματα. Ήδη τα μηνύματα που φτάνουν από την Πόλη, όπου βρίσκεται η έδρα της περί ης ο λόγος τράπεζας, είναι κάτι παραπάνω από ικανοποιητικά, γεγονός το οποίο αυξάνει τις πιθανότητες η ελληνική χρηματοπιστωτική κοινότητα στην Τουρκία να αυξηθεί σύντομα.

Το έργο αυτό βεβαίως δεν θα είναι και το ευκολότερο στον κόσμο. Όπως έλεγε στις αρχές της εβδομάδας στον ”Μ” αρμόδιο στέλεχος του ομίλου Πειραιώς, ”τα πράγματα απέναντι είναι πολύ μπερδεμένα ως προς το ιδιοκτησιακό - μετοχικό καθεστώς των τραπεζών”.

Διευκρίνιζε δε ότι αυτό ισχύει κυρίως σε ό,τι αφορά τα μεγάλα ιδρύματα, τα οποία στο μετοχολόγιό τους συγκεντρώνουν έντονη... στρατιωτική παρουσία. ”Ναυτικό, αεροπορία και στρατός ξηράς είναι οι βασικοί μέτοχοι των περισσότερων μεγάλων τραπεζών και, όπως καταλαβαίνετε, αυτό κάνει το έργο όσων θέλουν να αναπτυχθούν εκεί πολύ δύσκολο”.

Από την άλλη πλευρά, οι διαδικασίες για την έγκριση άδειας λειτουργίας νέου ιδρύματος είναι εξαιρετικά περίπλοκες και γραφειοκρατικές, οπότε ως μοναδική λύση φαντάζει αυτή που εφάρμοσαν η NovaBank και η BCP: της απόκτησης δηλαδή ενός μικρού ιδρύματος.

Η ίδια η Πειραιώς είχε εξετάσει την τουρκική αγορά πριν από μερικά χρόνια, αλλά τότε είχε εγκαταλείψει την όποια βλέψη και προσπάθεια, λόγω των δυσκολιών που ανακάλυψε στην πορεία.

Το ίδιο ισχύει κατά το μάλλον ή ήττον και σε ό,τι αφορά την περίπτωση της EFG Eurobank - Ergasias. Με τη διαφορά, όμως, ότι στην τράπεζα του ομίλου Λάτση ποτέ δεν έπαψαν να εξετάζουν την τουρκική αγορά και να ”κοιτάζουν” προς τα εκεί.

Αντιθέτως, ανέκαθεν τη θεωρούσαν ως μια ”δύσκολη, αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αγορά” και δεν αποκλείεται στο μέλλον να κάνουν την έκπληξη και να μπουν δυναμικά σε αυτήν. Ενδεχομένως και γρηγορότερα από όλους τους άλλους.

ΘΕΛΓΕΙ ΚΑΙ ΤΟ... ΚΡΕΜΛΙΝΟ

Ενδιαφέρον αντίστοιχο με αυτό που εκδηλώνεται για την τουρκική τραπεζική αγορά εκφράζεται εσχάτως και για την αγορά της Ρωσίας. Η EFG Eurobank - Ergasias ”βλέπει” προς τη Μόσχα εδώ και αρκετό καιρό, όμως εκτιμά ότι το βήμα είναι πάρα πολύ μεγάλο, γι’ αυτό και δεν τολμά εν πολλοίς να δημοσιοποιήσει τις σκέψεις της.

Όμως, εν προκειμένω, την έκπληξη έκανε η Εθνική. Ο κ. Θωμόπουλος, μιλώντας στους μεγάλους ξένους θεσμικούς επενδυτές, αναφέρθηκε ξεκάθαρα στο ενδεχόμενο ο όμιλος να αναπτυχθεί με μια προσεκτική και μικρή επένδυση και στη ρωσική αγορά, την οποία εξετάζει. Προφανώς το σχέδιο δεν είναι άμεσα υλοποιήσιμο, αλλά υφίσταται.

Προφανώς όμως απαιτεί πολύ μεγάλη προσοχή. Άλλωστε, η ελληνική εμπειρία από τη Μόσχα δεν είναι και η καλύτερη δυνατή. Ένα φιλόδοξο project, που πήγε προ 15ετίας να εφαρμόσει η Εμπορική από κοινού με τη ρωσική εκκλησία, ναυάγησε εν τη γενέσει του, για λόγους που δεν έγιναν ποτέ γνωστοί.

Η Εμπορική πάντως εξακολουθεί να είναι η μοναδική ελληνική τράπεζα η οποία προς το παρόν έχει ”πατήσει” το πόδι της σε έδαφος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Συγκεκριμένα, στις αρχές της δεκαετίας του ’90 ”απλώθηκε”, από κοινού με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, έως το μακρινό Κρασνοντάρ. Λίγα χρόνια μετά ”μαζεύτηκε”, όμως η... εμπειρία προφανώς ήταν μοναδική.

* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα ”Μέτοχος και Επενδύσεις”, φύλλο 341 με ημερομηνία 1η Οκτωβρίου 2004.