της Έλενας Λάσκαρη

Mετριοπαθής, χωρίς μεγάλες εκπλήξεις, αλλά με έντονο το στίγμα της επιχειρούμενης σταθεροποίησης στην οικονομία θα είναι η ομιλία του Κ. Καραμανλή στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (*).

Με την πρώτη εμφάνισή του στη συμπρωτεύουσα, με την ιδιότητα του πρωθυπουργού, έδωσε γη και ύδωρ στη διαμόρφωση αντίρροπων τάσεων για το ύφος της ομιλίας του. Η πρώτη -πιο κοντά στις θέσεις του επιτίμου προέδρου της Ν.Δ., Κ. Μητσοτάκη- πρέσβευε την παρουσίαση της οικονομίας με μελανά χρώματα και με παράλληλη απόδοση των ευθυνών στην προηγούμενη κυβέρνηση.

Η δεύτερη, που προκρίθηκε εν τέλει, αναδεικνύει μεν τα προβλήματα, τα οποία είναι υπαρκτά και δυσεπίλυτα, αλλά αντιπαραβάλλοντας αποφασιστικότητα, δίνει την προοπτική καλύτερων ημερών.

Παρότι η περιοριστική οικονομική πολιτική είναι επιβεβλημένη, ο πρωθυπουργικός λόγος δεν θα έχει χαρακτηριστικά λιτότητας, αλλά θα διαπνέεται από την αναπτυξιακή διάσταση. Έτσι, βασικά στοιχεία θα είναι η αναμόρφωση του αναπτυξιακού νόμου με γενναία κίνητρα για επενδύσεις, η φορολογική μεταρρύθμιση με κεντρικό σημείο τη μείωση των φορολογικών συντελεστών για τις επιχειρήσεις, ο περιορισμός της σπατάλης του δημοσίου χρήματος και η δημοσιονομική εξισορρόπηση και βέβαια οι αποκρατικοποιήσεις μέσω των οποίων θα επιδιωχθεί αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας και η άντληση κεφαλαίων ύψους 2 δισ. ευρώ για την αποκλιμάκωση του δημοσίου χρέους.

Τη ζυγαριά των μέτρων που θα ανακοινωθούν στη ΔΕΘ επηρέασαν πολιτικά δύο παράγοντες: το ενδεχόμενο προσφυγής στις κάλπες τον προσεχή Μάρτιο σε περίπτωση αδυναμίας εκλογής προέδρου της Δημοκρατίας και η ανάγκη τήρησης των προεκλογικών δεσμεύσεων.

Στη δεύτερη παράμετρο συνεργάτες του πρωθυπουργού αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία, καθώς αναγνωρίζουν τον κίνδυνο πολιτικής αξιοποίησης ενδεχόμενης ασυμφωνίας λόγων και πράξεων από την αξιωματική αντιπολίτευση, με ανάδειξη των αποτελεσμάτων της δημοσιονομικής απογραφής ως άλλοθι λιτότητας και υπαναχωρήσεων έναντι των δεσμεύσεων.

Όσον αφορά την πρώτη παράμετρο, καθορίζει τη χρονική έκταση των δεσμεύσεων που θα αναληφθούν. Θα πρέπει να γίνουν πράξη εντός δωδεκαμήνου από την ανάληψη της ευθύνης διακυβέρνησης της χώρας από τη Νέα Δημοκρατία. Βέβαια, μέτρα που θα περιλαμβάνονται στη φορολογική μεταρρύθμιση θα έχουν ορίζοντα εφαρμογής την τριετία. Νομοθετικά όμως θα έχουν κατοχυρωθεί.

Η γκρίζα εικόνα

Στο πρώτο σκέλος της ομιλίας του ο πρωθυπουργός θα επιχειρήσει να πείσει ότι η κυβέρνησή του παρουσιάζει την πραγματική εικόνα της οικονομίας, χωρίς ωραιοποιήσεις. Θα παρουσιάσει τα τελικά στοιχεία της δημοσιονομικής απογραφής που δείχνουν δημοσιονομικό έλλειμμα 4,6% για το 2003, όταν η προηγούμενη κυβέρνηση ισχυριζόταν ότι το μέγεθος είχε διαμορφωθεί στο 1,7% του ΑΕΠ.

Η παρουσίαση των στοιχείων όμως αυτή τη φορά θα συνοδεύεται από τη ”συνταγή” επίλυσης των προβλημάτων.

Παρότι τα μέτρα για τον περιορισμό του ελλείμματος στο 2,9% το επόμενο έτος δεν θα έχουν οριστικοποιηθεί πλήρως μέχρι την κατάθεση του προσχεδίου του προϋπολογισμού στις αρχές Οκτωβρίου, ο πρωθυπουργός θα τονίσει με έμφαση την απόφαση περιορισμού της σπατάλης στον δημόσιο τομέα, θα αναδείξει την ελάφρυνση του προϋπολογισμού από δαπάνες ύψους 1% του ΑΕΠ, που μέχρι σήμερα τον βάρυναν λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά και τον περιορισμό των αμυντικών δαπανών σε ποσοστό χαμηλότερο του 3% του ΑΕΠ.

Πρόκειται για τα τρία βασικά συστατικά, τα οποία μαζί με τα έσοδα από τις ρυθμίσεις των ληξιπρόθεσμων οφειλών και των εκκρεμών υποθέσεων θα αποτελέσουν την προμετωπίδα των μέτρων μείωσης του δημοσιονομικού ελλείμματος.

Η φαρέτρα

Εκ των πραγμάτων, ο πρωθυπουργός δεν έχει περιθώρια ουσιαστικών παροχών. Η φαρέτρα των μέτρων φορολογικής ελάφρυνσης και κοινωνικής αλληλεγγύης περιορίζεται εξαιτίας της ύπαρξης των δημοσιονομικών προβλημάτων.

Υπάρχουν βέβαια μέτρα τα οποία με τον κατάλληλο επικοινωνιακό χειρισμό μπορούν, εκτιμούν κυβερνητικά στελέχη, να επισκιάσουν τη φειδωλή εισοδηματική πολιτική, η οποία ήδη προκαλεί αντιδράσεις (μία μέρα πριν από την ομιλία του πρωθυπουργού, η ΑΔΕΔΥ κατά τη συνεδρίαση του γενικού συμβουλίου της αναμένεται να αποφασίσει απεργιακές κινητοποιήσεις αντιδρώντας σε αυξήσεις μισθών στο ύψος του πληθωρισμού).

Έτσι, θα αναδειχθεί η αναπτυξιακή διάσταση τόσο των φορολογικών μέτρων όσο και των υπολοίπων κινήσεων της κυβέρνησης στο πεδίο της οικονομίας.

Μεταξύ αυτών η μείωση του συντελεστή φορολόγησης των επιχειρηματικών κερδών από το 35% στο 25%, η σύντμηση του χρόνου των αποσβέσεων

-αποδεσμεύοντας ρευστότητα- για τις επιχειρήσεις που υλοποιούν επενδύσεις, η αποσύνδεση των κινήτρων του αναπτυξιακού νόμου από τις δημιουργούμενες θέσεις απασχόλησης και το ”άνοιγμά” του στο σύνολο των επιχειρήσεων, τα κίνητρα για τον επαναπατρισμό κεφαλαίων και βέβαια οι αποκρατικοποιήσεις.

Επιθυμία της κυβέρνησης είναι μέχρι τη ΔΕΘ να έχει κλείσει η συμφωνία μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της ισπανικής Gaz Natural για την πώληση του 35% της ΔΕΠΑ ώστε να αποδειχθεί στην πράξη ότι το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων δεν έχει ”παγώσει”.

Στα γενικά χαρακτηριστικά του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων ιδιαίτερη θέση κατέχει η αποχή από ταμειακές λογικές και ο προσανατολισμός σε κινήσεις περιορισμού της επιχειρηματικής παρουσίας του Δημοσίου και απελευθερωμένων αγορών όπου η ιδιωτική πρωτοβουλία έχει τον πρώτο λόγο, με εξαίρεση τις αγορές -

μονοπώλια, όπου το Δημόσιο θα διατηρήσει τον έλεγχο του management.

(*) Το κείμενο αποτελεί αναδημοσίευση από το φύλλο 338 της εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ (10/9/04)