της Ελενας Λάσκαρη*

Την αναβολή της υιοθέτησης των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων για ένα χρόνο επιδιώκει η ηγεσία του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών, εγχείρημα που προσκρούει επί του παρόντος στις θέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Επισήμως η ηγεσία του υπουργείου Οικονομίας αναγνωρίζει τις δυσκολίες υποχρεωτικής εφαρμογής των ΔΛΠ από τις επιχειρήσεις του χρηματοοικονομικού τομέα, εξαιτίας της καθυστέρησης λήψης αποφάσεων σε επίπεδο Ε.Ε για τα πρότυπα 32 και 39.

Θεωρεί δε παράδοξο να ξεκινήσει η υποχρεωτική εφαρμογή των ΔΛΠ με εξαιρέσεις. Ενώ τα περισσότερα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα επικυρώθηκαν τον Σεπτέµβριο του 2003 µε τον Κανονισµό 1725/2003 της Επιτροπής, τα δύο πρότυπα –το IAS 32 για τη γνωστοποίηση και την παρουσίαση χρηµατοοικονοµικών µέσων και το IAS 39 για την αποτίµηση και αναγνώριση χρηµατοοικονοµικών µέσων– είχαν αποκλεισθεί και κατόπιν έντονων αντιδράσεων από πλευράς Γερμανίας , Ισπανίας και Ιταλίας.

Η Επιτροπή εξετάζει κατά πόσον τα δύο πρότυπα πληρούν τις προϋποθέσεις επικύρωσης σύµφωνα µε τον Κανονισµό 1606/2002, ώστε να µπορέσουν να εφαρµοσθούν από το τέλος του 2005 και εξής.

Ο κανονισμός 1606/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου της 19ης Ιουλίου 2002 απαιτεί από το 2005 και μετά όλες οι εισηγμένες εταιρείες να καταρτίζουν τους ενοποιημένους λογαριασμούς τους με βάση τα ΔΛΠ, εφόσον η Κανονιστική Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης (ARC) της Ε.Ε. υιοθετήσει τα αναθεωρημένα ΔΛΠ 32 και 39 εντός του προσεχούς φθινοπώρου.

Το παρασκήνιο

Με βάση τον ισχύοντα νόμο (ψηφίστηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση), η πρώτη υποχρεωτική εφαρμογή των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων για τις εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών εταιρείες θα γίνει με τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις της περιόδου από 1/1/2004 μέχρι 31/12/2004, εφόσον η διαχειριστική περίοδος λήγει την 31η Δεκεμβρίου, ή της περιόδου από 1/7/2004 μέχρι 30/6/2005, εφόσον λήγει την 30ή Ιουνίου.

Με βάση τις διατάξεις του νόμου, τα ΔΛΠ θα εφαρμόζονταν υποχρεωτικά στην Ελλάδα ένα χρόνο πριν από την υποχρεωτική εφαρμογή τους στα άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προαιρετικά, άλλωστε, τα ΔΛΠ εφαρμόζονται από τη χρήση του 2003 και περίπου τρεις στις δέκα εισηγμένες ελληνικές επιχειρήσεις τα έχουν ήδη υιοθετήσει.

Οι εισηγμένες που έχουν ήδη υιοθετήσει τα ΔΛΠ αντιπροσωπεύουν ποσοστό υψηλότερο του 50% της συνολικής κεφαλαιοποίησης του Χ.Α. και συντάσσουν λογιστικές καταστάσεις και σε ΔΛΠ είτε επειδή οι μετοχές τους είναι εισηγμένες σε διεθνή χρηματιστήρια είτε επειδή τα χρησιμοποιούν σε παρουσιάσεις που κάνουν σε διεθνείς επενδυτές.

Όμως αρκετές επιχειρήσεις φαίνεται να ”φοβούνται” τις αποκαλύψεις που θα προκύψουν στους ισολογισμούς τους από την υιοθέτηση των ΔΛΠ. Για παράδειγμα, οι τράπεζες θα υποχρεωθούν να αναγράψουν στους ισολογισμούς τους τις διόλου ευκαταφρόνητες υποχρεώσεις προς τα ασφαλιστικά ταμεία και να αυξήσουν τις προβλέψεις τους ανά κατηγορία δανείων.

Μια τέτοια εξέλιξη μοιραία θα επιφέρει επιδείνωση των ισολογισμών, σε μια περίοδο μάλιστα όπου η ελληνική κεφαλαιαγορά δεν φαίνεται να ”αντέχει” δυσάρεστες ειδήσεις.

Εύλογα λοιπόν μερίδα επιχειρήσεων επιθυμεί να… αγοράσει όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο. Μάλιστα, πληροφορίες αναφέρουν ότι στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων μεταξύ υπουργείου Οικονομίας και Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών η αναβολή εφαρμογής των ΔΛΠ έπαιξε καθοριστικό ρόλο ώστε να γίνει αποδεκτή η ρύθμιση για τα πανωτόκια.

Φορολογικό

Ο χρόνος υποχρεωτικής εφαρμογής των ΔΛΠ δεν αποτελεί το μοναδικό σημείο διαβουλεύσεων μεταξύ επιχειρηματικής κοινότητας και υπουργείου. Πιέσεις ασκούνται προς την πλευρά του υπουργείου και για συνοδευτικές τομές στον τρόπο φορολόγησης των επιχειρήσεων.

Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Οδ. Κυριακόπουλος με δηλώσεις του στον ”Μ” επισημαίνει: ”Είναι ανάγκη να ξεκαθαρίσει το φορολογικό καθεστώς, καθώς με την εφαρμογή των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων θα προκύψει μεγάλη σύγχυση, στον βαθμό που τα κέρδη των επιχειρήσεων εξακολουθήσουν να προκύπτουν με βάση το Εθνικό Λογιστικό Σχέδιο. Θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν αυτός ο παράγοντας στο πλαίσιο της φορολογικής μεταρρύθμισης”.

Ο επιχειρηματικός κόσμος τάσσεται υπέρ της υιοθέτησης της έννοιας της φορολογικής αναμόρφωσης (tax computation), δηλαδή να μπορεί η επιχείρηση, προκειμένου για φορολογία εισοδήματος, να χρησιμοποιεί σαν βάση το αποτέλεσμα που εμφανίζεται στις οικονομικές καταστάσεις που συντάσσονται με βάση τα ΔΛΠ και να προσθέτει ή να αφαιρεί έσοδα ή δαπάνες που τυγχάνουν διαφορετικής μεταχείρισης από πλευράς φορολογίας εισοδήματος.

Η ιστορία

Την ανάγκη υιοθέτησης ΔΛΠ υπαγόρευσαν διεθνή σκάνδαλα που επέφεραν έντονους κλυδωνισμούς στην εμπιστοσύνη των επενδυτών. Η κατάρρευση της εταιρείας Enron και τα σκάνδαλα στον τομέα της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης (Parmalat κ.λπ.) που ακολούθησαν, έδωσαν αφορμή στην Ε.Ε για την εξέταση της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, του υποχρεωτικού ελέγχου των επιχειρήσεων, της εταιρικής διακυβέρνησης και των αγορών κινητών αξιών.

Μετά την κρίση της Enron, η απάντηση των ΗΠΑ στο ζήτημα της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των επενδυτών ήταν ο νόμος Sarbanes Oxley Act. Κατόπιν αυτού ”επεβλήθη” στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επανεξετάσει τον υποχρεωτικό λογιστικό έλεγχο των επιχειρήσεων ως μέρος των πρωτοβουλιών για την τόνωση της εταιρικής διακυβέρνησης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχωρεί στην αναθεώρηση της 8ης Ελεγκτικής Οδηγίας που διέπει τα θέματα λογιστικής τυποποίησης στην Ε.Ε., έτσι ώστε να αποτελέσει το αντίπαλο δέος του νόμου Sarbanes Oxley Act των ΗΠΑ.

Παράλληλα, στο διάστημα 2004-2006 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί την επιβολή Διεθνών Ελεγκτικών Προτύπων για όλους τους υποχρεωτικούς λογιστικούς ελέγχους από 1-1-2005, τη βελτίωση των συστημάτων επιβολής πειθαρχικών κυρώσεων, την εμβάθυνση της εσωτερικής αγοράς παροχής ελεγκτικών υπηρεσιών και την εξέταση ευθύνης των ορκωτών ελεγκτών.

Η επεξεργασία και υιοθέτηση των ΔΛΠ έχει αποτελέσει μόνιμη μέριμνα των εποπτικών αρχών της κεφαλαιαγοράς σε παγκόσμιο επίπεδο. Ήδη από το 1998, η ΙOSCO –ο παγκόσμιος οργανισμός επιτροπών κεφαλαιαγοράς– υιοθέτησε για πρώτη φορά βασικές αρχές λογιστικής απεικόνισης για διασυνοριακές και πολυεθνικές εκδόσεις τίτλων.

Το 2000, στο Σίνδεϊ, η ολομέλεια της IOSCO υιοθέτησε τριάντα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα και συνέστησε σε όλα τα μέλη της να τα εφαρμόσουν, τουλάχιστον στις περιπτώσεις διασυνοριακών και πολυεθνικών εκδόσεων.

Στόχοι και φόβοι

Με την εφαρμογή των ΔΛΠ ενισχύεται η ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων στην εσωτερική αγορά και οι κοινοτικές εταιρίες μπορούν πλέον να ανταγωνίζονται για την εύρεση διαθέσιμων χρηματοοικονομικών πόρων τόσο στις κοινοτικές όσο και τις διεθνείς κεφαλαιαγορές.

Εξασφαλίζεται παράλληλα η διαφάνεια και η συγκρισιμότητα των οικονομικών καταστάσεων και επιχειρήσεων και διασφαλίζεται ο θεσμικός αλλά και ο ιδιώτης επενδυτής. Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος.

Στην άλλη αποτυπώνεται ανησυχία ότι η μετάβαση στα ΔΛΠ θα δημιουργήσει ένα σοκ στους ισολογισμούς, τα αποτελέσματα και τα ίδια κεφάλαια των εισηγμένων εταιρειών. Για τους επενδυτές, όμως, και για τις ίδιες τις εταιρείες σε βάθος χρόνου είναι μάλλον καλύτερο να εμφανιστεί η προσαρμογή των ισολογισμών με διαφανή τρόπο, παρά να πλανώνται η υποψία και η φημολογία για την ύπαρξη ενός άδηλου και απειλητικού σοκ στον ισολογισμό.



(*) Αναδημοσίευση από το φύλλο 333 της εφημερίδας ”ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ” με ημερομηνία 6 Αυγούστου 2004.