της Αθηνάς Καλαϊτζόγλου

Με ”διαβατήριο” τη θετική αξιολόγηση της Moody’s, η Τράπεζα Εμπορίου και Ανάπτυξης του Ευξείνου Πόντου (ΤΕΑΕΠ), ο μοναδικός διεθνής οργανισμός στην Ελλάδα με έδρα τη Θεσσαλονίκη, προσφεύγει στις διεθνείς χρηματαγορές προκειμένου να χρηματοδοτήσει την επέκταση των δραστηριοτήτων της.

Η ΤΕΑΕΠ, έχοντας διπλασιάσει το 2003 το portfolio των χρηματοδοτήσεών της, από τις αρχές του έτους υλοποιεί κοινά προγράμματα με την Ευρωπαϊκή Ένωση στην Τουρκία για την ενίσχυση των ΜΜΕ και ταυτόχρονα είναι σε συζητήσεις για τη συμμετοχή σε αντίστοιχα κοινά προγράμματα με την Παγκόσμια Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για τις χώρες του Καυκάσου.

Η Moody’s κατέταξε την ΤΕΑΕΠ στην κατηγορία ”Βaa2” σε ό,τι αφορά τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητά της, ενώ η βραχυπρόθεσμη αξιολογήθηκε με ”Prime-2”. Η θετική γνωμοδότηση δόθηκε παρά το γεγονός ότι η ΤΕΑΕΠ δραστηριοποιείται σε ένα περιβάλλον υψηλού ρίσκου, όπως χαρακτηρίζεται, ενώ από τις 11 χώρες-μέλη της μόνον δύο, η Ελλάδα (Α1) και η Ρωσία (Baa3), έχουν θετικό rating.

Ωστόσο, όπως εξηγεί ο γενικός γραμματέας της Παρευξείνιας Τράπεζας, κ. Χαρ. Τσαρούχας, ελήφθησαν υπόψη ”το υγιέστατο χαρτοφυλάκιο, η πολύ καλή δομή της τράπεζας και ο μηχανισμός λειτουργίας με διαφανείς διαδικασίες”.

Η Moody’s κατέληξε στην αξιολόγηση αυτή βασιζόμενη στην ιδιότητα προνομιακού πιστωτή (preferred creditor status) και στην κεφαλαιακή δομή της τράπεζας, για την οποία προβλέπει ότι θα καταγράψει καθαρή κερδοφορία από το 2006.

”Η τράπεζα θα αναζητήσει, πιθανόν και εντός του πρώτου εξαμήνου, νέες πηγές χρηματοδότησης στις διεθνείς χρηματαγορές, εφόσον επεκτείνει τις δραστηριότητές της. Αυτό που έχει σημασία είναι οι όροι με τους οποίους εισέρχεσαι στις χρηματαγορές αυτές.

Εμείς θεωρούμε ότι έχουμε διαμορφώσει τώρα καλούς όρους. Δεν θα συνέβαινε το ίδιο αν ζητούσαμε να δανεισθούμε με χαμηλό rating, γιατί δεν θα είχαμε την αντιμετώπιση ενός ανεπτυγμένου τραπεζικού ιδρύματος”, επισημαίνει ο κ. Τσαρούχας.

Με τα δεδομένα αυτά εκτιμάται ότι η ΤΕΑΕΠ δεν αντιμετωπίζει, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση, ενδεχόμενο αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, όπως προκύπτει από τις καταστατικές συμφωνίες της ίδρυσής της, θέμα που ανέκυψε περίπου πριν από ένα έτος, όταν άρχισε να ”απλώνει” όλο και περισσότερο τις δραστηριότητές της.

”Από το καταστατικό λειτουργίας της τράπεζας προβλέπεται να γίνεται κάθε 4 - 5 χρόνια ένα review της κεφαλαιακής επάρκειάς της”, λέει ο κ. Τσαρούχας. ”Ήδη, το θέμα αυτό έχει τεθεί αρχικά σε επίπεδο μάνατζμεντ, αλλά δεν έχει φθάσει σε επίπεδο των χωρών-μελών. Στην επόμενη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της τράπεζας, που θα γίνει μέχρι τα τέλη του μηνός, θα συζητηθεί, οπότε το μάνατζμεντ θα αναλάβει να κάνει τη σχετική εισήγηση στη γενική συνέλευση των μετόχων, τον Ιούνιο, στα Τίρανα της Αλβανίας”.

Πιθανολογείται ότι η εισήγηση θα μεταθέτει την προοπτική αυτή για τον επόμενο χρόνο, με δεδομένο ότι η ΤΕΑΕΠ έχει πλέον τη δυνατότητα προσφυγής στις διεθνείς χρηματαγορές, μετά τη θετική αξιολόγησή της από τη Moody’s, οπότε το funding θα έχει λυθεί σε κάποιο βαθμό.

Η συνεργασία με Ε.Ε.

Η ΤΕΑΕΠ υπέγραψε τον προηγούμενο χρόνο Memorandum of Understanding με την Ε.Ε. Οι καρποί αυτής της συνεργασίας άρχισαν να αποδίδουν από τις αρχές του έτους, οπότε ξεκίνησε η υλοποίηση κοινών προγραμμάτων στις υπό ένταξη χώρες (Βουλγαρία, Ρουμανία και Τουρκία), αρχής γενομένης από την τελευταία.

Παράλληλα, η Ε.Ε. πρότεινε στην ΤΕΑΕΠ να συμμετάσχει και σε μια άλλη κοινή δραστηριότητα, σε συνεργασία με την EBRD και τη World Bank, σε χώρες του Καυκάσου, στη Μολδαβία, στην Ουκρανία κ.λπ.

Σήμερα το portfolio της Παρευξείνιας Τράπεζας περιλαμβάνει εγκεκριμένες χρηματοδοτήσεις από το Δ.Σ. της τράπεζας ύψους 650 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων έχουν υπογραφεί συμβάσεις ύψους 400 εκατ. ευρώ. Από αυτά, τα outstandings, δηλαδή οι εκταμιεύσεις, πλησιάζουν τα 300 εκατ. ευρώ.

Ο κ. Τσαρούχας είναι κατηγορηματικός: ”Δεν υπάρχει θέμα επισφαλειών. Όλες οι χορηγήσεις καλύπτονται κανονικά χωρίς κανένα πρόβλημα έως τώρα”.

Η διοίκηση της τράπεζας ακολουθεί τους νόμους της αγοράς σε ό,τι αφορά τις χρηματοδοτήσεις. Το 93% του χαρτοφυλακίου της αφορά σε χορηγήσεις ιδιωτικών projects στην περιοχή ευθύνης της και το υπόλοιπο 7% είναι διακρατικά έργα, στα οποία δεν έχει συμμετοχή η Ελλάδα.

Η Ρωσία και η Τουρκία κατέχουν μερίδιο λίγο πάνω από 20% στα εγκεκριμένα έργα και ακολουθούν με μικρότερο ποσοστό (από 20%) η Βουλγαρία, η Ελλάδα και η Ουκρανία. Στα υπογεγραμμένα έργα η Ελλάδα το 2003 είχε αποσπάσει μερίδιο 23%, αλλά η κατάταξή της είναι στην 4η θέση, με ποσοστό κάτω του 20% για όλα τα χρόνια λειτουργίας της τράπεζας.

Σε ό,τι αφορά τη χορήγηση δανείων κατά τομείς, το 40% απορροφά η βιομηχανία, το 20% η ενέργεια, το εμπόριο καλύπτει ποσοστό 30% και ακολουθούν οι τηλεπικοινωνίες, οι μεταφορές και τα ορυχεία.

Ανάμεσα στις ελληνικές επιχειρήσεις που έχουν χρηματοδοτηθεί έως τώρα ή εκκρεμεί από την πλευρά τους η εκταμίευση κονδυλίων, ύστερα από την υπογραφή σχετικών συμβάσεων με την ΤΕΑΕΠ για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων στα Βαλκάνια και τις χώρες του Ευξείνου Πόντου, είναι η Avin του ομίλου Βαρδινογιάννη, ο όμιλος Μαΐλλη, η υαλουργία Γιούλα, ο όμιλος Μυτιληναίου, ο όμιλος της Αλουμύλ και η αλλαντοποιία Θράκη.

Τα μεγέθη - τα προβλήματα

Κατά το 2003 η ΤΕΑΕΠ προβλέπεται να έχει λειτουργικά κέρδη, αλλά οι υψηλές προβλέψεις για επισφάλειες που είναι υποχρεωμένη να καταγράψει, λόγω του διπλασιασμού του χαρτοφυλακίου της, ”ροκανίζουν” τα καθαρά κέρδη της, με συνέπεια το αποτέλεσμα που θα εμφανίσει να έχει αρνητικό πρόσημο. Ο κ. Τσαρούχας εκτιμά ότι κατά το 2005 η τράπεζα θα εμφανίσει break even και από το 2006 καθαρά κέρδη.

Ένα από τα άμεσα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ΤΕΑΕΠ είναι αυτό της στέγασης. Σήμερα οι υπηρεσίες της στεγάζονται σε μισθωμένο κτήριο στο κέντρο της Θεσσαλονίκης.

Η ελληνική πολιτεία δεν επέδειξε το ενδιαφέρον που άρμοζε σ’ έναν διεθνή οργανισμό της εμβέλειας της ΤΕΑΕΠ, με αποτέλεσμα να καθυστερεί αδικαιολόγητα έως τώρα η επίλυση του ζητήματος. Μόλις πρόσφατα η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου υπέβαλε σειρά προτάσεων προς τη διοίκηση της ΤΕΑΕΠ για την επιλογή οικοπέδου στη δυτική πλευρά της πόλης, προκειμένου να ανεγερθεί το ιδιόκτητο κτίριο της τράπεζας. Οι προτάσεις αυτές αξιολογούνται σε αυτή τη φάση από τη διοίκηση της Παρευξείνιας.

Σήμερα πρόεδρος της ΤΕΑΕΠ είναι ο κ. Μουσταφά Γκουρντέν από την Τουρκία, η θητεία του οποίου λήγει το 2006. Είχε προηγηθεί και πάλι εκπρόσωπος της Τουρκίας στη θέση αυτή. Η επιλογή του προέδρου μπορεί να γίνεται από τη γενική συνέλευση, αλλά ουσιαστικά, όπως είναι σε θέση να γνωρίζει ο ”Μ”, συνιστά πολιτικό ζήτημα. Η Ελλάδα διατηρεί την έδρα και τη θέση του γενικού γραμματέα έως τώρα.

Για φέτος προεδρεύουσα χώρα είναι η Αλβανία, στην πρωτεύουσα της οποίας θα πραγματοποιηθεί στις 6 Ιουνίου η γενική συνέλευση των μετόχων και μία ημέρα αργότερα το Business Day. H αλβανική κυβέρνηση αποδίδει μεγάλη σημασία και στις δύο εκδηλώσεις και είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι έχουν τεθεί υπό την αιγίδα του πρωθυπουργού Φάτος Νάνο.

Η επιχειρηματική συνάντηση θα πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με την Ένωση Αλβανικών Τραπεζών, την Ένωση Επιμελητηρίων Αλβανίας και την Ένωση Αγροτικών Επιχειρήσεων Αλβανίας και θα περιλαμβάνει τρεις ενότητες: την αγροτική οικονομία της Αλβανίας, τις υποδομές και το finance.

Το ελληνικό... θαύμα

Η ελληνική γραφειοκρατία έκανε και πάλι το θαύμα της. Οι υπάλληλοι της Παρευξείνιας που προέρχονται από τις χώρες που δεν καλύπτει η συνθήκη του Σένγκεν δεν έχουν εφοδιασθεί με τα κατάλληλα ταξιδιωτικά έγγραφα από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, με συνέπεια να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα μετακίνησης, τόσο οι ίδιοι όσο και οι οικογένειές τους.

Το πρόβλημα εκκρεμεί από το 2002 και παρά τις επανειλημμένες οχλήσεις της ΤΕΑΕΠ προς το ΥΠΕΞ εξακολουθεί και διαιωνίζεται. Πρόκειται ουσιαστικά για απλά έγγραφα μόνον στην ελληνική γλώσσα, τα οποία δεν αναγνωρίζονται από τις αρχές άλλων χωρών, περιλαμβανομένων και δυτικών.

Έτσι, αρκετοί υπάλληλοι της ΤΕΑΕΠ αναγκάζονται είτε να ταξιδεύουν τράνζιτ είτε να περνούν μέσα από κάποια δυτική χώρα με κατεύθυνση τη χώρα προορισμού τους, αλλά και πάλι με προβλήματα και μεταχείριση που δεν αρμόζει στο στελεχικό δυναμικό της τράπεζας.

Να αναγνωρίσουμε ότι μπορεί να υπάρχει αυξημένη επιφυλακτικότητα για τους προερχόμενους από τις ανατολικές χώρες, αλλά από το σημείο αυτό μέχρι να ισοπεδώνονται οι πάντες σε μια λογική που έχει ήδη καταδικασθεί και από άλλους φορείς της επιχειρηματικής κοινότητας της χώρας (βλέπε τουρισμός) υπάρχει τεράστια απόσταση. Και βεβαίως, όλη αυτή κατάσταση κάθε άλλο παρά τιμά την ”ευρωπαϊκή” Ελλάδα.

Ποια είναι

Η Τράπεζα Εμπορίου και Ανάπτυξης του Ευξείνου Πόντου ιδρύθηκε το 1997 ως διακρατικό αναπτυξιακό ίδρυμα, με στόχο την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και της περιφερειακής συνεργασίας μεταξύ των χωρών-μελών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας Ευξείνου Πόντου (ΟΣΕΠ).

Εκτός από την Ελλάδα, μέλη της ΟΣΕΠ και της ΤΕΑΕΠ είναι οι: Ρωσία, Τουρκία, Μολδαβία, Αζερμπαϊτζάν, Αρμενία, Γεωργία, Ουκρανία, Αλβανία, Βουλγαρία και Ρουμανία. Οι Ελλάδα, Ρωσία, Τουρκία, Βουλγαρία, Ρουμανία και Ουκρανία καλύπτουν το 90% της κεφαλαιακής δομής της ΤΕΑΕΠ.

Η τράπεζα αντιμετωπίζει θέμα εκπρόθεσμων πληρωμών κεφαλαίου με τις τέσσερις από τις μικρότερες σε ποσοστό συμμετοχής χώρες-μέλη της, το οποίο εκτιμάται ότι θα λυθεί σύντομα.

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 317 της εφημερίδας ”Μέτοχος & Επενδύσεις” της 16ης Απριλίου.