Σε λίγες ημέρες συμπληρώνονται 2 χρόνια από το σκάνδαλο που άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου αναφορικά με την εταιρική αξιοπιστία: την υπόθεση Enron.

Λίγους μόνον μήνες αργότερα ο αριθμός των υποθέσεων εταιριών που κατηγορούνταν για μαγείρεμα των αποτελεσμάτων και λογιστικές αλχημείες είχε επικίνδυνα αυξηθεί.

Τα αποτελέσματα είναι γνωστά. Οι αμερικανικές μετοχές βρέθηκαν στο κέντρο μιας καταιγίδας αμφισβήτησης που τους στοίχισε ουκ ολίγα από πλευράς αποδόσεων. Ταυτόχρονα, όλο και περισσότεροι αναλυτές επεσήμαιναν τη σημασία της ”επαγγελματικής διαχείρισης”, προβάλλοντάς την ως θεραπεία έναντι των σκοτεινών πτυχών μιας επένδυσης σε μετοχές.

Από το Σεπτέμβριο του 2003, οι παραινέσεις αυτές έχουν γίνει λιγότερο εύγλωττες. Η αιτία ακούει στο όνομα Elliot Spitzer- στο όνομα δηλαδή του πανίσχυρου εισαγγελέα της Νέας Υόρκης. Ο δικαστικός λειτουργός της Μέκκας του καπιταλισμού, μετά τους εταιρικούς αλχημιστές και τις συγκρούσεις συμφερόντων στους επενδυτικούς οίκους στράφηκε κατά παράτυπων δραστηριοτήτων εταιριών διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων. Και μάλιστα με πολύ μεγάλη επιτυχία.

Το θέμα αναδύθηκε στα πρωτοσέλιδα του οικονομικού τύπου προ περίπου δύο μηνών και επ’ αφορμή του συμβιβασμού της Canary Capital Partners με την εισαγγελία. Πιστή στην πρακτική των διακανονισμών, η φίρμα δεν αναγνώρισε την ενοχή της, ενώ δεν έγινε γνωστό και το ποσό που κατέβαλε.

Η εξέλιξη αυτή όμως είχε ξεχωριστή σημασία, αφού έδωσε πληροφορίες για το πώς είναι δυνατόν διαχειριστές Α/Κ να αποκομίζουν παράνομο κέρδος, ύψωσε την εμπλοκή στην κατηγορία του ”σκανδάλου” και άνοιξε το δρόμο για νέες διώξεις. Το γοργόν και χάριν είχε.

Λίγες ημέρες αργότερα, ο ”πολύς” κ. Richard Strong παραιτήθηκε με πάταγο από την προεδρία της Strong Mutual Funds, αφού είχε παραδεχτεί πως παράτυπες συναλλαγές του απέφεραν προσωπικό κέρδος 600.000 δολαρίων.

Σειρά είχε η Putnam Investments. Ο CEO της κατηγορήθηκε ευθέως από τον κ. Spitzer για ”αθέμιτες συναλλαγές” Το αποτέλεσμα; Περισσότερα από 9,4 δισ. δολ. κεφαλαίων απομακρύνθηκαν από την πέμπτη μεγαλύτερη εταιρία Α/Κ των ΗΠΑ στη διάρκεια δύο μόλις εβδομάδων, στον απόηχο των κατηγοριών που απαγγέλθηκαν στον CEO της για ”αθέμιτες” συναλλαγές.

Η εταιρία αναγκάστηκε να δεσμευτεί ότι όλοι της οι υπάλληλοι που θα επενδύουν στα κεφάλαιά της θα υποχρεούνται να παραμείνουν σε αυτά για τουλάχιστον 90 ημέρες, ενώ αυτοί που είναι υπεύθυνοι για διαχείριση χρημάτων θα υποχρεούνται να διακρατήσουν τις επενδύσεις τους για τουλάχιστον ένα χρόνο.



Εξάλλου, μόλις την προηγούμενη Πέμπτη, τα δύο κορυφαία στελέχη της Pilgrim Baxter, οι κ.κ. Pilgrim και Baxter, παραιτήθηκαν των καθηκόντων τους, μετά τις κατηγορίες που εκτόξευσε εναντίον τους για ”market timing” έρευνα του E. Spitzer.



Και οι περιπτώσεις αυτές δεν είναι οι μόνες. Αξίζει να αναφερθεί επίσης, ότι στο πλαίσιο των εξονυχιστικών ερευνών που διεξάγoνται στην αμερικανική αγορά των Α/Κ, η FleetBoston και τέως υπάλληλοι της Bank of America Corp., της Fred Alger Asset Management Inc και της Prudential Securities Inc έχουν βρεθεί στο ”μικροσκόπιο” των αρχών.

Γιατί όμως ακριβώς κατηγορείται η αφρόκρεμα της διαχείρισης κεφαλαίων; Η σχετική λίστα αν και δεν είναι εξαντλητική, περιλαμβάνει δύο κυρίως παραβάσεις: Το late trading και το market timing.

Το late trading ή- ορθότερα- η κατάχρησή του, είναι η διαδικασία κατά την οποία επενδυτές παρότι δίνουν εντολές αγορών ή πωλήσεων μετά το πέρας της συνεδρίασης στη Νέα Υόρκη, κάνουν ακόμη πράξεις με βάση τιμές της χρηματιστηριακής ημέρας που έχει ήδη τελειώσει. Με τον τρόπο αυτό δίνεται σε ορισμένους η (παράνομη) δυνατότητα να επωφεληθούν από πληροφορίες που ανακοινώνονται στο δεύτερο μισό της ημέρας.

Από την άλλη, το λεγόμενο market timing συνίσταται στην ταχεία διενέργεια αγοραπωλησιών επί μετοχών.

Άλλες παρατυπίες στον χώρο των αμοιβαίων κεφαλαίων αποκάλυψε ο πρόεδρος της SEC, W. Donaldson. ”Είναι πολύ πιθανό”, είπε, ότι οι επενδυτές δεν γνωρίζουν επακριβώς τις μυστικές συμφωνίες μεταξύ των εταιριών διαχείρισης και των μεγάλων χρηματιστηριακών γραφείων που διενεργούν τις συναλλαγές”.

”Στα πλαίσια των συμφωνιών αυτών”, προσέθεσε, ”αρκετές εταιρίες διαχείρισης προχωρούν σε πληρωμές χρηματιστών, εξασφαλίζοντας ίσως προνόμια στο ωράριο διενέργειας συναλλαγών”.

Αναλυτές εκτιμούν ότι οι αιχμές που άφησε ο επικεφαλής της SEC δεν είναι αβάσιμες, καθώς όλες οι χρηματιστηριακές επιθυμούν τη συνεργασία με τις εταιρίες διαχείρισης Α/Κ, οι οποίες επενδύουν δισεκατομμύρια δολαρίων, προμηθεύοντας στις χρηματιστηριακές παχυλές προμήθειες.

Η συνολική αξία των κεφαλαίων που διακινούνται στην αμερικανική αγορά των αμοιβαίων κεφαλαίων υπολογίζεται ότι ανέρχεται στα 7 τρισ. δολ. τη στιγμή που το συνολικό ΑΕΠ της ευρωζώνης είναι περίπου στα 9,5 τρισ. δολ. Το μέγεθος των συμφερόντων δεν φαίνεται να πτοεί τον άτεγκτο εισαγγελέα Νέας Υόρκης, ο οποίος έχει κατά το παρελθόν αφήσει να διαφανούν και πολιτικές φιλοδοξίες.

Ο ίδιος προ μίας περίπου εβδομάδας μίλησε για ”επικείμενα γιγαντιαία πρόστιμα” κατά επαγγελματιών διαχειριστών. ”Τα ποσά θα είναι μεγάλα και, όπως πρέπει, θα προκαλέσουν πόνο!”, είπε ο ίδιος χαρακτηριστικά.

Σχολιάζοντας τις επιδράσεις που το όλο θέμα θα έχει στις επενδύσεις παγκοσμίως, αναλυτές υποστηρίζουν ότι αν και, από την εποχή της πρώτης κρούσης Spitzer, δεν παρατηρείται σημαντική κάμψη σε ό,τι αφορά τις εισροές στα Α/Κ, η επενδυτική στρατηγική θα γνωρίσει σημαντικές αλλαγές τα επόμενα χρόνια.

Οι ίδιοι επισημαίνουν ότι κεφάλαια, όπως αυτά που απομακρύνθηκαν από την Putnam, είναι πιθανό να κατευθυνθούν προς τα χρηματιστηριακώς διαπραγματεύσιμα κεφάλαια (ETFs) ή προς Index Traded Funds. Κάτι τέτοιο θα έχει ως αποτέλεσμα, την de facto δημιουργία μετοχών ”δύο ταχυτήτων”.

Οι μετοχές που θα συμμετέχουν σε δείκτες, ή σε καλάθια δεικτών θα έχουν σταθερούς αγοραστές, ενώ αυτές που δεν θα απολαμβάνουν τέτοιο προνόμιο είναι πιθανό να μην προτιμώνται από το κοινό.

Και αν αυτό ως προοπτική σας φαίνεται υπερβολικό, ίσως δεν έχετε επαρκώς κατανοήσει για τι μεγέθους ποσά πρόκειται...

Δημήτρης Γλύστρας