Η πρόσφατη άνοδος στις διεθνείς μετοχικές αγορές εκτός από το ότι προκάλεσε την αγαλλίαση των επί μακρόν απογοητευμένων επενδυτών, αναζωπύρωσε τις δημοσιοποιήσεις προβλέψεων εκ μέρους των αναλυτών. Οι περισσότεροι από αυτούς, αφού κλήθηκαν να αποφανθούν για το κατά πόσον ”η άνοδος θα έχει συνέχεια” ή για το κατά πόσον ”στηρίζεται σε θεμελιώδη μεγέθη της οικονομίας”, εμφανίζονται μάλλον θετικοί.

Για την αισιοδοξία συνηγορούν και οι κινήσεις της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, που κατά την εκτίμηση πολλών στελεχών της, έχει ευρύτατο οπλοστάσιο εναντίον του αποπληθωρισμού και της επιβράδυνσης στην ανάπτυξη.

Ο ”γκουρού” Stephen Roach, της Morgan Stanley, δεν διστάζει στην παρούσα συγκυρία να περιβληθεί τον μανδύα του ”αιρετικού” και να δημοσιοποιήσει απόψεις που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου αναφορικά με το μέλλον των αγορών, αλλά και αναφορικά με τις διαδικασίες που αυτό οικοδομείται.

Ούτε λίγο ούτε πολύ ο St. Roach εντοπίζει ”αλλεπάλληλες φούσκες που επεκτείνονται στα διάφορα είδη τοποθετήσεων”. Και μάλιστα με την συμβολή της FED!

”Το μεγαλύτερο πρόβλημα με τις φούσκες είναι ότι έχουν την τάση να είναι μεταδοτικές από ένα είδος επένδυσης σε ένα άλλο”, γράφει ο διάσημος αναλυτής σε άρθρο του με ημερομηνία 20 Ιουνίου και τίτλο ”ατελείωτες φούσκες”, προσθέτοντας ότι αυτό που αποτελούσε ιαπωνικό πρόβλημα επεκτείνεται και στις ΗΠΑ.

Ατυχώς, συμπεραίνει ο St. Roach, οι θεσμικές κινήσεις που θα έπρεπε να αποτελέσουν απάντηση στη μεταδοτικότητα του φαινομένου της φούσκας, ”εγγυώνται τη... μόλυνση”. Ο ίδιος αποδίδει το γεγονός αυτό στη συμπεριφορά των κεντρικών τραπεζών.

Και... εξηγείται: Κατά τη γνώμη του, η FED έπαιξε ρόλο- κλειδί στην ανατροφή της μετοχικής φούσκας του τέλους της δεκαετίας του ’90. Με το να μένει προσκολλημένη σε μακροοικονομικά σενάρια του τύπου ”υψηλή ανάπτυξη- χαμηλός πληθωρισμός”, διατήρησε τα επιτόκια χαμηλά παρέχοντας ώθηση στις αποτιμήσεις των μετοχών.

Η παραμονή των επιτοκίων σε χαμηλά επίπεδα, μετά το σκάσιμο της φούσκας, το 2000 έδωσαν, παρατηρεί ο St. Roach, την δυνατότητα να δημιουργηθεί η αμερικανική φούσκα στα ακίνητα. Στη συνέχεια, οι διαρκείς περικοπές επιτοκίων προκειμένου να αντιμετωπιστούν ”λούμπες”, όπως αυτή της ύφεσης και- προσφάτως- του αποπληθωρισμού, προκάλεσαν φούσκα στα ομόλογα. Στην πραγματικότητα, διαπιστώνει ο αναλυτής της Morgan Stanley, η FED έγινε ο ”κατά συρροή δημιουργός φούσκας” !

Ο πλουτισμός που το φούσκωμα αυτό προκάλεσε, συνεχίζει ο ίδιος, έγινε βασική πηγή της υψηλής ανάπτυξης στις ΗΠΑ. Οι αμερικανοί καταναλωτές έμαθαν ”να παίζουν το παιχνίδι στη δεκαετία του ’90”, όταν τεράστια ποσά κατευθύνονταν προς το χρηματιστήριο και έπαιζαν το ρόλο μόνιμων καταθέσεων. Ως αποτέλεσμα, οι προσωπικές δαπάνες είχαν εκτιναχθεί, ενώ αντίθετα, οι προσωπικές καταθέσεις υποχώρησαν δραματικά.

Μέχρι να ολοκληρωθεί καλά- καλά το σκάσιμο της φούσκας, οι καταναλωτές είχαν ήδη προσανατολιστεί στις αναχρηματοδοτήσεις ενυπόθηκων δανείων επί κατοικιών. Όταν η ”μαγεία” στην αγορά ακινήτων άρχισε να διαλύεται, η σκυτάλη πέρασε στα ομόλογα, παρέχοντας ανακούφιση στον εταιρικό δανεισμό και νέα πηγή πλούτου για τους κατόχους ομολόγων.

Το αποτέλεσμα όλων αυτών; Οι καταναλωτές εθίστηκαν στην ”έξτρα αγοραστική δύναμη που παράγουν για χρόνια οι εκάστοτε υπερτιμημένες επενδύσεις, αναφέρει επικριτικά ο St. Roach. Αυτό όμως δεν έγινε χωρίς κόστος. Προκάλεσε την υπερχρέωση των νοικοκυριών.

Και αν οι ιθύνοντες επισημαίνουν ότι δεν υφίσταται λόγος ανησυχίας λόγω των χαμηλών επιτοκίων, ο αναλυτής της Morgan Stanley δεν συμμερίζεται την άποψη αυτή. Τι θα συμβεί αν οι περικοπές κόστους στραφούν εντονότερα προς την αγορά εργασίας, μοιάζει να αναρωτιέται ρητορικά. Αν μάλιστα προσθέσει κανείς τους κινδύνους αποπληθωρισμού, το θέμα της υπερχρέωσης δεν είναι κάτι που ”πρέπει να παίρνεται ελαφρά”.

Που βλέπει ο κ. Roach όλα αυτά να τελειώνουν; Η στρατηγική της FED, αναφέρει, είναι πιθανόν να στοχεύει σε μία σταδιακή ”έξοδο” από τις επιπτώσεις της φούσκας. Μια τέτοια θετική εξέλιξη δεν πρέπει να θεωρείται απίθανη, επισημαίνει ο αναλυτής.

Εξίσου όμως πιθανή θεωρεί μια άλλη, δυσμενή κατάληξη των αλχημειών του Α. Γκρίνσπαν. Σύμφωνα με αυτή, η υποχώρηση των καταθέσεων, που αναμένεται να συνεχιστεί, θα επιδράσει αρνητικά στο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του α΄ τριμήνου, παρατηρεί ο St. Roach, αυτό βρίσκεται στο 5,1% του ΑΕΠ.

Αν το ύψος των καταθέσεων υποχωρήσει από το χαμηλό του 1,3% (στο β΄ εξάμηνο του 2002), σε ”0” σε χρονικό διάστημα 12- 18 μηνών, το έλλειμμα εκτιμάται ότι θα εκτιναχθεί σε 6,5- 7% μέχρι το τέλος τους 2004.

Τι θα σήμαινε κάτι τέτοιο; Πολύ... απλά, ”μια δολαριακή κρίση και ένα θανάσιμο χτύπημα στην παγκόσμια οικονομία και τις διεθνείς αγορές”.