Πολυάριθμες οι διαπραγματεύσεις και σημαντικές οι εξελίξεις στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 25 πλέον μελών. Συνταγματικές αναθεωρήσεις, αναζήτηση ισορροπιών, αλλά και παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις στον άξονα του μεταπολεμικού Ιράκ συνέθεσαν το πολιτικο-διπλωματικό σκηνικό του Αθηναϊκού αυτού διημέρου.

Η υπογραφή της συνθήκης προσχώρησης των δέκα νέων κρατών μελών, που θα γίνουν πλήρη μέλη με την επικύρωση των διαδικασιών το Μάιο, έρχεται, σύμφωνα με τη γνώμη αναλυτών, σε μια εποχή που οι αντιθέσεις μεταξύ μικρών και μεγάλων κρατών διογκώνονται με φόντο τις θεσμικές αλλαγές.

Οι κυριότερες από αυτές αφορούν το θέμα του ”κοινού υπουργού Εξωτερικών”, αλλά κυρίως την υπόθεση του μονίμου προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που, αν τελικά αποφασιστεί, θα αντικαταστήσει το θεσμό της κυλιόμενης προεδρίας.

Χθες, ο κ. Κ. Σημίτης προανήγγειλε την παρουσίαση του τελικού Σχεδίου Συνθήκης για το Σύνταγμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 20 Ιουνίου, στη Θεσσαλονίκη. Σε αυτό, περιλαμβάνονται οι προτάσεις του Ζ. Ντ’ Εστέν, για την καθιέρωση της μόνιμης προεδρίας, μέσω των οποίων σχεδιάζεται η παραγκώνιση των όποιων διαφωνιών που, σύμφωνα με τις πρώτες διαπιστώσεις, θα προέλθουν από τουλάχιστον 17 κράτη μέλη.

Και αν κάποιοι ανησυχούν για τις μελλοντικές διαφωνίες των νεοεισαχθέντων κρατών, κάποιοι άλλοι δεν ξεχνούν τις… περασμένες. Ενας εξ αυτών ο Γάλλος πρόεδρος Ζ. Σιράκ, δεν παρέλειψε να δώσει τον ορισμό της Ευρώπης, δράττοντας της ευκαιρία να ρίξει τις βολές του κατά των 8 κρατών που βρέθηκαν στο διπλωματικό πλευρό των αμερικανών εν όψει Ιράκ. ”τον νόημα της Ευρώπης είναι η συλλογική φιλοδοξία, οι κοινές αρχές, η σταθερή αλληλεγγύη και φυσικά η φροντίδα της ευρωπαϊκής οικογένειας”, είπε.

Η στάση των μικρότερων κοινωνών της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στηρίζεται στην (εν πολλοίς βάσιμη) ανησυχία τους για αποδυνάμωση του ρόλου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία κατά κοινή παραδοχή λειτουργεί εξισορροπητικά έναντι της πλήρους κυριαρχίας των μεγαλύτερων κρατών.

Ηδη, Μ. Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία άσκησαν πιέσεις για το θέμα της προεδρίας, με τον υπουργό Εξωτερικών της τελευταίας, Γ. Φίσερ να δηλώνει την Τετάρτη, πως υπήρξε ”ευρεία συναίνεση” στην προοπτική της Συντακτικής αναθεώρησης.

Βρετανοί διπλωμάτες, σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times, δεν παρέλειψαν να επισημάνουν πως στη διευρυμένη Ευρώπη των 25 τα έξι μεγαλύτερα κράτη θα αντιπροσωπεύουν το 77% του συνολικού πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε διαφορετικό κλίμα, ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου, προέβλεψε ότι το νέο πόστο του προέδρου, όπως περιγράφεται, είναι πιθανό να πυροδοτήσει αύξηση της γραφειοκρατίας. ”Χρειαζόμαστε έναν εκλεγμένο πρόεδρο της επιτροπής και ένα και μόνο υπουργό Εξωτερικών, όχι νέα ιδρύματα”, είπε.



Εξάλλου, ομόφωνη φαίνεται ότι ήταν η γνώμη του Συμβουλίου, περί της ανάγκης ύπαρξης ενός κοινού υπουργού Εξωτερικών, ο οποίος, όπως δήλωσε ο κ. Ντ’ Εστέν, ”θα πάρει τη σκυτάλη από τον Ξ. Σολάνα”.

Αναφορικά με το Ιράκ και όπως προέκυψε από διμερείς κυρίως επαφές, τόσο μεταξύ των κορυφαίων ευρωπαίων ηγετών, όσο και συνομιλίες που αυτοί είχαν με τον γ.γ. του ΟΗΕ, Κ. Ανάν, υπήρξε μετακύλιση της θέσης του βρετανού πρωθυπουργού, Τ. Μπλερ στην κατεύθυνση του ρόλου που αναμένεται να παίξουν τα Ηνωμένα Έθνη στην ανοικοδόμηση του Ιράκ. Συγκεκριμένα, ο Τ. Μπλερ σε δηλώσεις του μετά τις επαφές που είχε με τον Κ. Ανάν, είπε πως ”δεν επιφυλάσσεται μόνο ανθρωπιστικός ρόλος για τον ΟΗΕ”.

Σε... ”αντάλλαγμα” ο πρόεδρος της Γαλλίας, Ζ. Σιράκ φαίνεται να χαμήλωσε τους τόνους της αντιπαράθεσης, ενώ το κείμενο της ελληνικής προεδρίας απέφυγε να χαρακτηρίσει τις αγγλοσαξωνικές δυνάμεις ”κατοχικές”.

Στην ανακοίνωση της ελληνικής Προεδρίας για το Ιράκ, υποστηρίζεται πως ο ρόλος που ο ΟΗΕ θα διαδραματίσει στο μεταπολεμικό Ιράκ πρέπει να ”κεντρικός”. Η δήλωση αντιπαραβάλλεται με τις πρόσφατες κοινές δηλώσεις Μπους- Μπλερ, οι οποίοι έχουν κάνει λόγο για ”ζωτικό” ρόλο.

Εξάλλου, στην ίδια ανακοίνωση υπήρχε συγκεκριμένη αναφορά στο Παλαιστινιακό, για το οποίο εγράφη πως ”είναι ουσιώδες να υπάρξει άμεση υποστήριξη από τον Πρόεδρο Αραφάτ και από το Παλαιστινιακό Νομοθετικό Συμβούλιο στο υπουργικό συμβούλιο που θα ορισθεί από τον Αμπού Μαζέν και θα είναι δεσμευμένο για μεταρρυθμίσεις”. Σύμφωνα με αναλυτές, η συγκεκριμένη φράση συντελεί στην αποδυνάμωση της εκπροσωπευτικής θέσης του Γ. Αραφάτ, κάτι που αποτελεί στόχο της αμερικανικής διπλωματίας εδώ και μήνες.

”Συγχαρητήρια για την ημέρα”. Με τη φράση αυτή φέρεται να ”συνεχάρη” την κυπριακή αντιπροσωπεία ο υπουργός εξωτερικών της Τουρκίας, Αμπ. Γκιούλ για την ένταξή της στην ΕΕ. Ο στεγνός και άτυπος χαιρετισμός του επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας, στο χωλ του αθηναϊκού ξενοδοχείου που διαμένουν οι δύο αντιπροσωπείες, χαρακτηρίζεται αντιπροσωπευτική της τουρκικής στάσης.

Άλλωστε, για όσους δεν κατάλαβαν τι σήμαινε η άρνηση Γκιουλ να παραβρεθεί στην υπογραφή της ένταξης, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε ”σκληρή” ανακοίνωση, στην οποία αναφέρεται το ”λάθος της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εντάξει στους κόλπους της ένα διεθνές πρόβλημα”.



Αναλυτές κρίνουν τις εξελίξεις ως επιβαρυντικές για την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, την ίδια ώρα που και στο εσωτερικό της γείτονος χώρας πληθαίνουν οι επικρίσεις για τους χειρισμούς του παρελθόντος.

”Καλούμε τους φίλους Τούρκους να εκπληρώσουν τα κριτήρια της Κοπεγχάγης” είπε την Τετάρτη κατά τη διάρκεια εκδήλωσης της ελληνικής πρεσβείας στις ΗΠΑ ο αμερικανός ΥΠΕΞ, Κ. Πάουελ, δίνοντας άλλο ένα δείγμα διεθνούς επιτήμησης των πρόσφατων χειρισμών Ερντογκάν- Ντενκτάς.

Δημήτρης Γλύστρας