Τον κώδωνα του κινδύνου αναφορικά με την επιβίωση της Σοφοκλέους κρούει ο πρώην πρόεδρος του Χρηματιστηρίου, Μ. Ξανθάκης, στο τελευταίο του βιβλίο με τίτλο ”Δομή και Μικροδομή της Ελληνικής Κεφαλαιαγοράς” που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παπαζήση.

Ο Μανώλης Ξανθάκης, στα αποσπάσματα που παρατίθενται, επισημαίνει τις ιδιαιτερότητες του ελληνικού χρηματιστηρίου και εκφράζει προτάσεις και συγκεκριμένες δράσεις για την αναζωπύρωση της ελληνικής αγοράς, εξετάζοντας τις δρομολογηθήσες θεσμικές εξελίξεις, όπως είναι τα ιδιωτικά χρηματιστήρια.

Γεννιέται το ερώτημα, αναφέρει ο Μ. Ξανθάκης, αν και με ποιους τρόπους η ελληνική κεφαλαιαγορά μπορεία να αντιδράσει, να επιβραδύνει ή να αναστρέψει την παραπάνω τάση εξόδου, ώστε να επιβιώσει. Επιβίωση, βέβαια, προσθέτει, δεν σημαίνει να εξακολουθήσει να υφίσταται νομικά. Υπάρχουν, άλλωστε, δεκάδες χρηματιστήρια ανά την υφήλιο, με τα οποία ουδείς ασχολείται.

Ακόμη και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τουλάχιστον τα Χρηματιστήρια της Βιέννης και της Λισσαβώνας φαίνεται πως οδηγούνται σε αναπόφευκτη συρρίκνωση, ενώ σοβαρά ερωτήματα τίθενται για τα Χρηματιστήρια του Δουβλίνου, του Όσλο, της Κοπεγχάγης, του Ελσίνκι, της Βαρσοβίας και των Βρυξελλών. Γι’ αυτό τον λόγο άλλωστε, έπειτα από μια περίοδο προβληματισμού, τα παραπάνω χρηματιστήρια προχωρούν σε κινήσεις συμπαράταξης με μεγαλύτερες αγορές με διάφορους τρόπους.

Όλα τα χρηματιστήρια, και ιδιαίτερα εκείνα των μικρών περιφερειακών οικονομιών, αντιμετωπίζουν ένα έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον και την ανάγκη συνεχούς προσαρμογής, για να προφυλάξουν τη ρευστότητά τους.

Αυτονόητη πρώτη προϋπόθεση άμυνας κάθε χρηματιστηρίου είναι η συνεχής αναβάθμιση της οργανωτικής δομής και της αποτελεσματικότητας, η ενσωμάτωση των νέων τεχνολογικών εφαρμογών και διαδικασιών, η μείωση του κόστους συναλλαγών και εκκαθάρισης για τους συμμετέχοντες στην αγορά, καθώς και η βελτίωση της διαφάνειας και της εποπτείας της αγοράς, επισημαίνει ο Μ. Ξανθάκης.

Παράλληλα, τα χρηματιστήρια έχουν το δύσκολο έργο να εντοπίσουν και να αναδείξουν, μέσω νέων αγορών, προϊόντων, διαδικασιών, πλεονεκτήματα και δυνατότητες που δεν έχουν αξιοποιηθεί. Οι επενδυτές, εγχώριοι και ξένοι, μεγάλοι και μικροί, ψάχνουν συνεχώς στις αγορές να εντοπίσουν εναλλακτικές επενδυτικές ευκαιρίες. Άρα, προτάσεις με ελκυστικούς συνδυασμούς απόδοσης-κινδύνου στην ουσία καταλήγουν στη διακράτηση ή/και στην αύξηση της ρευστότητας της αγοράς. Τέλος, ένα μικρό χρηματιστήριο, όπως το Χρηματιστήριο Αθηνών, οφείλει να επιδείξει δυναμική εξωστρέφεια.

* Οι νεοεισαχθείσες μεταβλητές που δημιουργούν την αβεβαιότητα ως προς την επανασυσσώρευση ρευστότητας στο Χ.Α. είναι η παγκοσμιοποίηση, η ενιαία αγορά και το κοινό νόμισμα, επισημαίνεται. Οι δυνάμεις αυτές είναι δυνατόν να οδηγήσουν στην περιθωριοποίηση της ελληνικής κεφαλαιαγοράς, με τη σταδιακή διαρροή ρευστότητας προς άλλες μεγαλύτερες αγορές και τον αντίστοιχο προσανατολισμό των μεγάλων εισηγμένων εταιρειών για να αντλήσουν κεφάλαια. Τα χρηματιστήρια θεωρούνται καταρχήν φυσικά μονοπώλια, γιατί όσο μεγαλύτερα είναι, με αντίστοιχη σημαντική ρευστότητα, τόσο προσελκύουν πρόσθετα κεφάλαια και επιχειρήσεις που τα διεκδικούν.

* Σε κάθε περίπτωση, βασική προϋπόθεση αναπαραγωγής της ρευστότητας της αγοράς που θα διατηρήσει ”ζωντανό” το Χ.Α. είναι η συνεχής βελτίωση της μικροδομής της αγοράς και η προσαρμογή της στις μεταβαλλόμενες διεθνείς συνθήκες και πρακτικές. Η βελτίωση αυτή περιλαμβάνει, επίσης, τον εμπλουτισμό της ποικιλίας των προσφερόμενων προϊόντων, καθώς και την περαιτέρω ανάπτυξη της τεχνολογικής υποδομής της αγοράς, τόσο στους κεντρικούς φορείς συναλλαγών και εκκαθάρισης (Χ.Α., ΧΠΑ, ΚΑΑ, ΕΤΕΣΕΠ) όσο και στα μέλη της αγοράς.

Το Χ.Α. μόνο δευτερευόντως πρέπει να προσπαθεί για την ενίσχυση της ρευστότητας. Μόνον ικανά μέλη μπορούν να εξασφαλίσουν και να αυξήσουν τη ρευστότητα της αγοράς. Το Χ.Α., με τη συνεργασία της Ε.Κ., θα πρέπει να φροντίσει κυρίως για την ισχυροποίηση των άλλων μετώπων της αγοράς, δηλαδή του αποτελεσματικού μηχανισμού διαμόρφωσης των τιμών, της ισότιμης διάχυσης της πληροφόρησης των τιμών, των οικονομικών στοιχείων και των εταιρικών νέων και, τέλος, της ποικιλίας των προϊόντων που θέτει σε διαπραγμάτευση.

* Η περαιτέρω ανάπτυξη των εναλλακτικών συστημάτων διαπραγμάτευσης (ΑTSs) θα πρέπει να θεωρείται αναπόφευκτη. Οι αγορές αυτές είναι δυνατόν να αποτελέσουν σημαντική απειλή για τις οργανωμένες αγορές, αν οι δεύτερες δεν τις ενσωματώσουν στη δική τους λογική.

Ήδη έχουν διατυπωθεί τέτοιες λύσεις που εφαρμόζονται σε προηγμένες οικονομίες, με παράλληλη ανάπτυξη και των δύο προσεγγίσεων. Είναι βέβαιο ότι το Χ.Α. θα πρέπει να εφαρμόσει ανάλογη στρατηγική. Επιπλέον, η επιδίωξη διασύνδεσης της ρευστότητας των γειτονικών μας αγορών με on-line πρόσβαση σε μια περιφερειακή ηλεκτρονική πλατφόρμα θα μπορούσε να φέρει σε επαφή την προσφορά τίτλων εταιρειών της περιοχής με τη διεθνή ζήτηση.



* Για την ελληνική αγορά, καθώς και για τις εισηγμένες εταιρίες χωρίς δυνατότητα διεθνούς σταδιοδρομίας, οι προβλέψεις θα μπορούσαν να είναι πολύ δυσμενείς, αν δεν υπάρξει προβληματισμός και ισχυρή επιθυμία όλων για την εφαρμογή μιας στρατηγικής αποτροπής της απομόνωσης και της περιθωριοποίησης.

Η ενεργοποίηση αυτή θα μπορούσε να απομακρύνει το ενδεχόμενο απαξίωσης της ελληνικής κεφαλαιαγοράς με την απώλεια της ρευστότητάς της. Όμως, η προσπάθεια πρέπει να είναι συνεχής, όπως και η προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες συνθήκες, τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και στην Ε.Ε.

* Κυρίαρχα στοιχεία επιτυχίας στη στρατηγική της ΕΧΑΕ πρέπει να είναι η εξωστρέφεια, η αναγνωρισιμότητα που θα μπορέσει η ελληνική κεφαλαιαγορά να επιτύχει μέσα στην ομάδα των ανεπτυγμένων αγορών και η διεύρυνση των συνεργασιών και των προϊόντων που προσφέρει, ώστε να προσελκύσει διεθνή κεφάλαια.

Το παράδειγμα της δημιουργίας εμποδίων εισόδου για τα μέλη από απόσταση, προκειμένου να προστατευτούν τα εγχώρια μέλη του Χ.Α., είναι παράδειγμα προς αποφυγήν, διότι είναι βραχυχρόνιας χρησιμότητας, ενώ συμβάλλει στην απώλεια ρευστότητας της αγοράς.

Αντίθετα, είναι χαρακτηριστικό ότι η παρουσία μελών από απόσταση στην αγορά ομολόγων ενίσχυσε θεαματικά τη ρευστότητά της και, επίσης, στην Αγορά Παραγώγων βοήθησε την ανάπτυξή της. Η εξωστρέφεια μπορεί να ενισχυθεί, αν υπάρξουν επενδύσεις στο εξωτερικό.

Η ΕΧΑΕ διέθετε ισχυρή κεφαλαιακή βάση και σημαντικές τοποθετήσεις σε αξιόγραφα, όταν οι εποχές είχαν διαμορφώσει διαφορετικές προτεραιότητες. Στην παρούσα φάση της μετάβασης των αγορών σε μεγαλύτερα σχήματα και σε ένα παγκοσμιοποιημένο πλαίσιο, όσοι μπορούν -και η ΕΧΑΕ διαθέτει τις κεφαλαιακές προϋποθέσεις- πρέπει να κινηθούν στρατηγικά, επενδύοντας σε εγκατεστημένες ή αναπτυσσόμενες δραστηριότητες σε όλες τις αγορές, ώστε να αυξήσουν τον κύκλο των δραστηριοτήτων τους και να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική τους θέση στις μελλοντικές συμμαχίες.