Μια από τις ισχυρότερες δυνητικές ”απειλές” για την παγκόσμια οικονομία, που τείνει να προκαλέσει απανωτά ”σοκ” sock στις εταιρίες και κατά συνέπεια στα διεθνή χρηματιστήρια, αποτελούν οι επισφάλειες των τραπεζικών ιδρυμάτων, σύμφωνα με αναλύσεις και μελέτες κύκλων της αγοράς.

Ο R. Berner, αναλυτής της Morgan Stanley θεωρεί πως ο αυξημένος αριθμός των επισφαλειών πιθανόν να οδηγήσει σε μείωση των διατιθέμενων ποσών προς δανεισμό, εξέλιξη, που με τη σειρά της θα δημιουργήσει περαιτέρω προβλήματα.

Τα ποσά που διατίθενται προς κάλυψιν των επισφαλών δανείων έχουν λάβει τη μορφή πλημμυρίδας και αφορούν το σύνολο της παγκόσμιας οικονομικής κοινότητας. Στην Ιαπωνία επί παραδείγματι τα επισφαλή δάνεια για το 1999 ανήλθαν σε 6,9 τρισ. γεν (58,9 δισ. δολ.), ενώ για το 2000 ανήλθαν σε 6,1 τρισ. Γεν (53,84 δισ. δολ.), ποσό μειωμένο μεν, αλλά σε καμία περίπτωση μικρής σημασίας, ενώ οι τάσεις δεν δείχνουν σημαντική αποφόρτιση των δεδομένων, αφού, μόνο στην χώρα του ανατέλλοντος ηλίου, το α΄ εννιάμηνο του 2001, τέσσερις τράπεζες (Mizuho, Yasuda, Mitsubishi και UFJ) παρουσίασαν στον ανάλογο λογαριασμό των ισολογισμών τους ποσά για επισφάλειες ύψους 13,4 δισ. γεν.

Οι επισφάλειες δυναμιτίζουν τα θεμέλια των τραπεζικών ιδρυμάτων, περιορίζοντας παράλληλα την επενδυτική τους πολιτική. Σύμφωνα με έρευνα του ιδρύματος Weiss Associates, οι τράπεζες υποχρεώθηκαν να αυξήσουν κατά 42% τα ποσά που διακράτησαν για επισφάλειες, τα οποία ανήλθαν σε 59 δισ. δολάρια το 2001, έναντι ποσών ύψους 38,6 δισ. δολ. το προηγούμενο έτος (2000).

Ο κατάλογος των εταιριών στις οποίες πλήττεται άμεσα η κερδοφορία, μέσω των επισφαλειών περιλαμβάνει μερικά από τα πιο ”ηχηρά” τραπεζικά ονόματα. Η Deutsche Bank, η ισχυρότερη τράπεζα στην Ευρώπη, ανακοίνωσε συρρίκνωση της κερδοφορίας της κατά 76%, για το β΄ τρίμηνο του 2002, κυρίως λόγω των επισφαλειών, που ανήλθαν στο ποσό των 588 εκατ. ευρώ.

Αντίστοιχα, η Abbey National (βρετανική τράπεζα) σε επίσημες δηλώσεις της στα ειδησεογραφικά μέσα, απέδωσε την πτώση κατά 35% της κερδοφορίας στο β΄ τρίμηνο του τρέχοντος έτους, στα 378 εκατ. δολάρια που αποτέλεσαν το ”διατιθέμενο κονδύλι” για τις επισφάλειες.

Ανάλογα, η Barclays κατέγραψε υποχώρηση της κερδοφορίας της κατά 5,6%, για το β΄ τρίμηνο του 2002, λόγω επισφαλειών ύψους 713 εκατ. στερλ., ενώ και τα κέρδη της Societe Generale κινήθηκαν πτωτικά κατά 41%, για τα ίδια περίπου αίτια.

Σημαντικό χτύπημα δέχθηκαν και οι ισπανικές τράπεζες, οι τοποθετήσεις των οποίων επλήγησαν από την κατάρρευση της οικονομίας της Αργεντινής, αλλά και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Βραζιλία τον τελευταίο καιρό.

Η Santander, που αποτελεί το μεγαλύτερο τραπεζικό ίδρυμα της Ισπανίας, μείωσε τις προβλέψεις της για το υπόλοιπο του έτους, εν μέσω ανησυχιών από υψηλόβαθμα στελέχη της για την βιωσιμότητα ορισμένων επενδύσεών της, ενώ ανάλογα έπραξε και η Banco Bilbao Vizcaya Argentaria (BBVA), η οποία κατέγραψε επισφάλειες ύψους 159 εκατ. ευρώ στην θυγατρική της Banco Frances και 117 εκατ. ευρώ στην αγορά της Αργεντινής.

Η κρίση έχει λάβει παγκόσμιο χαρακτήρα αφού και οι ιαπωνικές UFJ Bank και UFJ Trust θεωρούν πως ποσό ύψους 51 δισ. δολ. θα πρέπει να καταγραφεί στο παθητικό τους λόγω επισφαλειών.

Ο παραπάνω αυξανόμενος αριθμός των επισφαλειών, δημιουργεί μια σειρά παρενεργειών για τις επιχειρήσεις και την οικονομία γενικότερα. Οι εταιρίες αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα και αναγκάζονται να προχωρήσουν σε αναδιαρθρώσεις των οικονομικών τους, εξέλιξη που στην πλειονότητα των περιπτώσεων μεταφράζεται σε απολύσεις προσωπικού, περικοπές τμημάτων και πώληση περιουσιακών στοιχείων.

Επιπρόσθετο πρόβλημα δημιουργείται από την δυσκολία των εν λόγω εταιριών να αναζητήσουν νέα κεφάλαια από την χρηματιστηριακή αγορά - ώστε να χρηματοδοτήσουν τυχόν ελλείμματα ή νέα επενδυτικά προγράμματα – διότι οι επενδυτές αντιμετωπίζουν με δυσπιστία τέτοιες καταστάσεις, ιδιαίτερα τον τελευταίο καιρό της επιχειρηματικής ανασφάλειας.

Ακόμα αξίζει να αναφερθεί πως οι τράπεζες που ”συστηματικά” αναλαμβάνουν επισφάλειες, απολαμβάνουν μάλλον χαμηλής εμπιστοσύνης από τους επενδυτές και επιχειρηματίες, αναγκαζόμενοι να αναλαμβάνουν νέες δυνητικές επισφάλειες, χορηγώντας δάνεια σε ”αμφιβόλου” αξιοπιστίας πελάτες.

Άρης Δαμουλάκης