”Όταν οι ΗΠΑ φταρνίζονται, η Ευρώπη κρυολογεί”, αναφέρει ένα δημοφιλές στους διπλωματικούς κύκλους ρητό, αλλά, όπως καταδεικνύουν οι καταστάσεις στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, η χρήση του περιλαμβάνει ευρείες εφαρμογές και στην οικονομία, αφού το τελευταίο χρονικό διάστημα οι αρκούδες... μετακόμισαν στη Γηραιά Ήπειρο.

Η πλειονότητα των ευρωπαϊκών αγορών σχοινοβατεί σε επίπεδα χαμηλότερα και από εκείνα της 11ης Σεπτεμβρίου, μετρώντας τουλάχιστον δύο χαμένα έτη για τους επενδυτές.

Στο Λονδίνο, ο δείκτης FTSE 100 κινείται στα επίπεδα των 4.230 μονάδων, όπου δηλαδή βρισκόταν στις αρχές του 1997, αλλά και το Σεπτέμβριο του 2001, ενώ οι απώλειες από τον Ιούλιο του 2001 ανέρχονται στο 18,93%.

Ο δείκτης DAX διαμορφώνεται στις 4.229 μονάδες, επίπεδα που είχε να συναντήσει από την αποφράδα ημέρα της 11ης Σεπτεμβρίου, ενώ σε διάστημα 52 εβδομάδων έχει απωλέσει το 20,19% της αξίας του.

Ο CAC 40 από την άλλη, το Νοέμβριο του 1998 βρισκόταν στις 3.570 μονάδες, επίπεδα που επιδιώκει να κατοχυρώσει αυτή την εποχή, ύστερα από καταγραφή συνεχών και κρίσιμων απωλειών.

Oι αναλυτές της ευρωπαϊκής αγοράς παρουσιάζονται επιφυλακτικοί για την περαιτέρω πορεία των δεικτών, ενώ στο ερώτημα ”πού οφείλεται η παραπάνω κατακρήμνιση”, διαθέτουν μια κυρίως απάντηση: Στην αναξιοπιστία.

Από τις 2 Δεκεμβρίου του 2001, όταν ”έσκασε” το λογιστικό σκάνδαλο της Enron, η διεθνής οικονομική κοινότητα έχει περιέλθει σε έναν ακατάληπτο κυκεώνα σκανδάλων από τον οποίο δεν φαίνεται άμεση διέξοδος.

Το ”σίριαλ” των σκανδάλων συνεχίστηκε από τις λογιστικές αλχημείες της WorldCom η οποία διόγκωσε τα έσοδά της κατά 3,9 δισ. δολάρια και ”κατά πόδας” ακολούθησε η Xerox, όταν ανακοίνωσε πως το ”φούσκωμα” των εσόδων της ανήρχετο σε... μόλις 2 δισ. δολάρια.

Συνολικά, από το στόχαστρο της αμερικανικής επιτροπής κεφαλαιαγοράς ”παρήλασαν” περίπου 14 μεγάλες εταιρίες (Enron, WorldCom, Qwest, Tyco, Imclone, Martha Stewart, Global Crossing, Dynegy, CMS Energy, El Paso, Halliburton, Willliams Cos, Βrystol Myers, Merck) τα κέρδη προ φόρων των οποίων- για το 2001- μπορεί να ανακοινώθηκαν σε 23,883 δισ. δολάρια, αλλά κανείς δεν είναι βέβαιος για την αλήθεια των αριθμών αυτών.

Οι ευρωπαίοι επενδυτές έχουν χάσει κάθε πίστη στις εταιρίες και τις ανακοινώσεις τους, ενώ εμφανίζονται καχύποπτοι απέναντι στα εντυπωσιακά μεγέθη κερδών και κύκλου εργασιών, αφού τα παραπάνω ίσως να έλκουν την καταγωγή τους από λογιστικά ”μαγειρέματα” και ”χαλαρούς” τρόπους αξιολόγησης των ισολογισμών.

Το τελειωτικό χτύπημα για ορισμένους – και η κορυφή του παγόβουνου για άλλους - αποτέλεσε η είδηση της πιθανής ανάμειξης του αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Ντ. Τσένι σε λογιστικό σκάνδαλο, μέσω της ανάμειξής του στην πετρελαϊκή εταιρία Halliburton, εξέλιξη που θορύβησε τους ευρωπαίους επενδυτές.

Ενδεικτικά αναφέρεται πως την ίδια ημέρα που η είδηση είδε το φως της δημοσιότητας, ο αγγλικός δείκτης FTSE 100 απώλεσε το 4,3% της αξίας του και ο CAC 40 το 3,95%.

Ιδιαίτερα αρνητικά επέδρασαν και οι συνεχείς υποβαθμίσεις ή η διατήρηση ”επιφυλάξεων” από διεθνείς επενδυτικούς οίκους για την πορεία των οικονομικών διαφόρων ισχυρών ευρωπαϊκών εταιριών, ανεξαρτήτως κλάδου.

Η Morgan Stanley και η Goldman Sachs επί παραδείγματι, διατήρησαν επιφυλακτική στάση και - σε ορισμένες ξεχωριστές περιπτώσεις- υποβάθμισαν τις γαλλικές και κάποιες γερμανικές τράπεζες, εκφράζοντας τοιουτοτρόπως την ”ανησυχία” τους για την υπερεπέκταση της δανειοδότησής τους, την ελεύθερη πτώση που ακολουθούν οι τίτλοι τους, αλλά και την γενικότερη πολιτική τους.

Σημαντικό μερίδιο στην... ευρω-πτώση έχουν όμως και οι τηλεπικοινωνιακές εταιρίες, οι οποίες, εκτός των δικών τους προβλημάτων (Vivendi, France Telecom, Deutsche Telekom) εισέπραξαν και το μεγαλύτερο μέρος της υπερατλαντικής ανασφάλειας, αφού σημαντικό τμήμα των αμερικανικών εταιριών, που κατέφυγαν σε λογιστικά τεχνάσματα, δραστηριοποιούνταν στον κλάδο της τεχνολογίας (π.χ. Worldcom).

Κολοσσοί του μεγέθους της France Telecom και Deutsche Telekom, αλλά και της Vivendi είναι αντιμέτωποι με διαρκώς αυξανόμενα χρέη, λόγω ”αμφίβολων” επιχειρηματικών επιλογών, μειωμένης ζήτησης και αυξημένου ανταγωνισμού. Λογική συνέπεια αποτελεί η επιδείνωση του περιβάλλοντος των εταιρικών ομολόγων, ενώ οι καταστάσεις επιτείνονται περαιτέρω από την υποβάθμισή τους από επιφανείς επενδυτικούς οίκους.

Η αποπομπή των 7 εταιριών από τον δείκτη S&P, υλοποιώντας παλαιότερη πρόθεση της εταιρίας να καταστήσει τον ομώνυμο δείκτη αμιγώς αμερικάνικο, κατάφερε ”ένα ακόμη χτύπημα” στους επενδυτές οι οποίοι θεώρησαν την παραπάνω στάση δηλωτική της... ”εκτίμησης” προς τις εταιρίες - αν και μόνο δύο είναι ευρωπαϊκές.

Εκείνο εξάλλου, που αξίζει να επισημανθεί, είναι το γεγονός πως η κυριότερη αιτία των πτώσεων (επιχειρηματική αναξιοπιστία) είναι κατά κύριο λόγο εισαγόμενη από τις ΗΠΑ, αφού οι ευρωπαϊκές εταιρίες, αν και πολλές φορές καταφεύγουν στη χρήση των εγχώριων λογιστικών κανόνων, δεν έχουν καταφύγει σε ευρεία βάση στις λογιστικές αλχημείες.

Μέχρι βέβαια αποδείξεως του εναντίου...

Άρης Δαμουλάκης